Uluslararası Hukukta Bağlayıcılık Meselesi: Mutabakat Muhtırası

Year 2021, Volume: 29 Issue: 3, 1623 - 1657, 15.09.2021

Muhammed Enes Bayrak

https://doi.org/10.15337/suhfd.793987

Cited By: 2

Abstract

Uluslararası hukukta devletler, aralarında imzaladıkları bazı belgeleri birtakım sebeplerle kendileri için bağlayıcı kılmak istememekte, yalnızca taraflar arasındaki uzlaşının nişanesi olarak görmektedirler. Taraflar kendileri için bağlayıcılık doğurmasını istemedikleri bu belgeleri vücuda getirirken içerik ve usul olarak andlaşmalardan farklı bir yol izlemekte; ancak gerçekleştirilen ayrım kimi belgelerde net olarak anlaşılamamakta, bu sebeple belgenin hukuki niteliğini tespit etmek için tarafların bağlayıcılık hususundaki niyetlerini ortaya çıkarmak gerekmektedir. Bu tür belgelerin uluslararası hukukun kaynaklarından olan andlaşmalar içerisinde sayılıp sayılmayacağı, andlaşmaların ihlalleri durumunda tarafların sorumluluğunun doğması sebebiyle önem arz etmektedir. Uygulamada her ne kadar belirli kalıplar yerleşmiş olsa da, zaman zaman uyuşmazlıklar ortaya çıkmakta, taraflar aynı üslup ve içerikle gerçekleştirilmiş olan belgelere farklı hukuki nitelikler atfedebilmektedir. Bu çalışmada, tarafların akdetmiş oldukları belgelerin andlaşma mı yoksa bağlayıcılık doğurmak istemedikleri mutabakat muhtırası mı olduğunu anlamak için gerekli bilgilerin neler olduğu verilecek ve Türkiye’nin 2019 sonunda akdetmiş olduğu dört belge üzerinde gerçekleşen farklı uygulamalar incelenecektir.

Keywords

andlaşma, mutabakat muhtırası, hukuki bağlayıcılık, uluslararası anlaşma, hukuki yükümlülük

Binding Issue in International Law: Memorandum of Understanding

Abstract

States do not prefer to make some of the documents which they sign binding for themselves for a variety of reasons, instead regard them as a sign of reconciliation. While creating these documents they pursue a different way than treaties in terms of content and procedure. However, the distinction made, whether the documents are binding or not, can not be clearly understood in some documents. Therefore sometimes it is necessary to scrutinise the documents so as to reveal the intensions of the parties. Whether such documents are counted as treaties, is important because of the liability of the parties in case of violations of treaties. In this study, the necessary information will be given to understand whether the documents concluded by the parties are treaties or memorandum of understanding and different practices that took place on four documents that concluded by Turkey at the end of 2019 will be examined.

Keywords

treaty, memorandum of understanding, legally binding, international agreement, legal liability

References

• ACER, Yücel., KAYA İbrahim: Uluslararası Hukuk, 10.baskı, Seçkin, Ankara, 2019.
• AKSAR, Yusuf: Temel Belgeler ve Davalarla Uluslararası Hukuk, Seçkin, Ankara, Şubat 2017.
• AKSAR, Yusuf: Teoride ve Uygulamada Uluslararası Hukuk 1, 5. Baskı, Seçkin, Ankara, 2019.
• AUST, Anthony: Modern Treaty Law and Practice, 3. Baskı, Cambridge University Press, Cambridge, 2013.
• AUST, Anthony: “The Theory and Practice of Informal International Instruments”, The International and Comperative Law Quarterly, Vol. 35, No. 4, ss. 787-812.
• CASSESE, Antonio: International Law, 2. Baskı, Oxford University Press, Oxford, 2005.
• DEMİREL, Naim: Uluslararası Hukukun Kaynakları, İstanbul, Der Yayınları, 2019.
• FITZMAURICE, Malgosia: “The Practical Working of The Law of Treaties” (s.166-201), International Law, ed. Malcolm D. Evans, 4. Baskı, Oxford University Press, Oxford, 2014.
• GÖZLER, Kemal: Hukuka Giriş, 16.Baskı, Ekin, Bursa, Temmuz 2019.
• HAMİD, Abdul Ghafur: Public International Law A Practical Approach, 3. Baskı, Thomson Reuters Malaysia, Selangor, 2011.
• HILLIER, Timothy: Public International Law, Cavendish Publishing, London, 1994.
• JENNINGS, Robert., WATTS, Arthur: Oppenheim’s International Law Volume 1 Peace, 9. Baskı, London; New York, Longman, 1992.
• KAYA, İbrahim: Uluslararası Hukukta Temek Belgeler, 3. Baskı, Seçkin, Ankara, Şubat 2016.
• PAZARCI, Hüseyin: Uluslararası Hukuk Dersleri – 1.Kitap, 12. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2014.
• SCHACHTER, Oscar: “The Twilight Existence of Nonbinding International Agreements”, The American Journal Of Internatinonal Law, Vol. 71, No. 2, ss. 296-304.
• SHAW, N. Malcolm: International Law, 8. Baskı, Cambridge University Press, Cambridge, 2017.
• SINCLAIR, Sir Ian: The Vienna Convention on the Law of Treaties, 2. Baskı, Manchester University Press, Manchester, 1984.
• SUR, Melda: Uluslararası Hukukun Esasları, 13.baskı, Beta, İstanbul, 2019.
• YÜKSEL, Cüneyt., BARAN, Deniz: Uluslararası Hukukta Doğu Akdeniz Krizi ve Türkiye ile Libya Arasındaki Deniz Yetki Alanlarını Sınırlandırma Mutabakatının Değerlendirilmesi, Public and Private International Law Bulletin, (2020) 40(1), ss. 519-556.
• Case Concerning Oil Platforms (Islamic Republic of Iran v. United States of America), Preliminary Objection, Judgment of 12 December 1996.
• Case Concerning The Territoral Dispute (Libyan Arab Jamahiriya v. Chad), Judgment of 3 February 1994.
• Competence of the General Assembly for the Admission of a State to the United Nations, Advisory Opinion of March 3rd 1950.
• Interpretation of Peace Treaties With Bulgaria, Hungary and Romania, (Second Phase), Advisory Opinion of July 18th, 1950.
• Nuclear Test Case (Australia v. France), Judgment of 20 December 1974.
• Qatar v. Bahrain (Jurisdiction and Admissibility), Judgment of 1 July 1994.
• Reperations for Injuries Suffered in the Service of the United Nations Organs, Advisory Opinions of 11 April 1949.
• Temple of Preah Vihear (Preliminary Objections), Judgment of 26 May 1961.
• The Case of the S.S. <Lotus>, Series A., No. 10, September 7th 1927.
• ILC Report, Yearbook of the International Law Comission, 1962, Vol. II.
• ILC Report, Yearbook of the International Law Comission, 1965, Vol. II.
• ILC Report, Yearbook of the International Law Comission, 1966, Vol. II.
• Kuzeydoğu Suriye’ye İlişkin Türkiye-ABD Ortak Açıklaması https://www.whitehouse.gov/briefings-statements/united-states-turkey-agree-ceasefire-northeast-syria/
• Türkiye-Rusya Federasyonu Arasında Mutabakat Muhtırası http://en.kremlin.ru/supplement/5452
• Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Libya Devleti Ulusal Mutabakat Hükümeti Arasında Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılmasına İlişkin Mutabakat Muhtırası https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/12/20191207-3.pdf
• Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Libya Devleti Ulusal Mutabakat Hükümeti Arasında Güvenlik ve Askerî İş Birliği Mutabakat Muhtırası https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/12/20191226-3.pdf
• Treaties and Memoranda of Understanding, Guidance on Practice and Procedures https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/293976/Treaties_and_MoU_Guidance.pdf