İşverene Çalışma Koşullarında Değişiklik Yapma Hakkı Veren Genel İşlem Koşulu Niteliği Taşıyan Gönüllülük ve Geri Alma/Değişiklik Kayıtlarının Değerlendirilmesi

Year 2022, Volume: 30 Issue: 3, 1705 - 1752, 15.09.2022

Nihat Seyhun Alp

https://doi.org/10.15337/suhfd.1059715

Abstract

İş sözleşmeleri kural olarak belirsiz süreli olarak kurulmaktadır. Böylece işçi ve işverenler iş sözleşmesinden doğan borçlarını uzun vadede ve sürekli olarak yerine getirmektedir. Bununla birlikte iş sözleşmesinin akdedilmesi sırasında mevcut olmayan veya iş ilişkisi devam ederken değişen durumlar söz konusu olabilir. Bu durumda işveren, İş Kanununun 22. maddesine dayanarak çalışma koşullarını değiştirebilir. Diğer taraftan bu maddede düzenlenen usule tabi olmak istemeyen ve iş sözleşmesinin hızlı bir şekilde uyumlaştırılması ihtiyacını hisseden işveren, tip iş sözleşmelerinde ve iç yönetmeliklerde değişikliği saklı tutma kayıtları düzenlemektedir. Ancak işverenin bu hakkının sınırsız olarak düşünülmemesi ve bu kayıtların genel işlem koşulları açısından denetlenmesi gerekmektedir. Bu düşünce bağlamında, çalışmamızda genel işlem koşulları niteliği taşıyan gönüllülük kayıtları (Freiwilligkeitsvorbehalt), değişiklik kayıtları (Änderungsvorbehalt) ve geri alma kayıtları (Widerrufsvorbehalt) ayrıntılı olarak incelenmiştir.

Keywords

İşverenin çalışma koşullarında değişiklik yapma hakkı, Değişikliği saklı tutma kayıtları, Gönüllülük kayıtları, Değişiklik kayıtları, Geri alma kayıtları

References

• AKIN, Levent, “İşçinin Çalışma Şartlarında Değişiklik ve Fesih Hakkı”, ÇEİS, C.27, S.2, 2013, ss.38-50.
• AKPINAR, Fatih, “İşverene Çalışma Koşullarını Değiştirme Yetkisi Veren Kayıtların Genel İşlem Koşulları Açısından Değerlendirilmesi, Çalışma ve Toplum Dergisi, S.68, 2021, ss.317-354.
• ALP, Mustafa, “İş Sözleşmesindeki Değişiklik Kayıtlarının İçerik Denetimi”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 3, 2006, ss.37-53 (İçerik Denetimi).
• ALP, Mustafa, İş Sözleşmesinin Değiştirilmesi, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2005 (İş Sözleşmesinin Değiştirilmesi).
• ALP, Mustafa, “İşverene Tek Taraflı Ücret Değişikliği Yetkisi Veren Sözleşme Kayıtlarının Geçerlilik ve Denetim Ölçütleri, LİSGHD, S.21, 2009, ss.13-36 (Tek Taraflı Ücret Değişikliği).
• ALPAGUT, Gülsevil, “İş Kanununun 22. Maddesinin Uygulama Alanı - Sözleşme Hükümlerinin Geçerliliği Sorunu ve Yargıtay’ın Konuya İlişkin Kararları”, LİSGHD, S.9, 2006, ss.49-64 (Uygulama Alanı).
• ALPAGUT, Gülsevil, “İş Sözleşmesinin Esaslı Şartlarında Değişiklik ve Yargıtayın Konuya İlişkin Bir Kararının Düşündürdükleri”, Çimento İşveren Dergisi, C.18, S.5, 2004, ss.52-62 (Değişiklik Kayıtları).
• ALPAGUT, Gülsevil, “Yargıtay Kararları Işığında İş Güvencesi ve Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik” Bankacılar Dergisi, S.65, 2008, ss. 89-110 (Esaslı Değişiklik).
• ANLAMA, Adil, “İşverene Sözleşmede Tek Taraflı Değişiklik Yapma Yetkisi Veren Sözleşme Hükümleri (Değişikliği Saklı Tutma Kayıtları)”, İş ve Hayat Dergisi, C.3, S.5, 2017, ss.256-271.
• ARICI, Kadir, “İşverenin Yönetim Hakkının Muhtevası”, Yargıtay Dergisi, C.9, S.1-2, 1983, ss.160-176.
• AYDIN, Ufuk, “Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklikler ve Değişiklik Feshi”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S.23, 2011, ss.22-36 (Değişiklik Feshi).
• AYDIN, Ufuk, “4857 Sayılı Kanun Bakımından İş Sözleşmesindeki Değişiklik Kayıtları (Hukuk Genel Kuruluna Ait Bir Karar İncelemesi)”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S.5, 2007,ss.57-68 (Değişiklik Kayıtları).
• BAYCIK, Gaye, İş Hukukunda Yenilik Doğuran Haklar, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2011 (Yenilik Doğuran Haklar).
• BAYCIK, Gaye, İşverenin Nakil Yetkisinin Kullanım Denetimi, AÜHFD, C.61, S.2, 2012, ss. 487-504 (Nakil Yetkisi Veren Kayıtlar).
• CİVAN, Orhan Ersun, Genel İş Koşulları, Beta Yayınevi, İstanbul, 2015 (Genel İş koşulları).
• CİVAN, Orhan Ersun, “Genel İş Koşullarında Değişiklik Kayıtlarının Geçerliliği ve Denetimi”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.15, S.1 (Özel Sayı), 2016, ss. 781-824 (Değişiklik Kayıtları).
• DOĞAN YENİSEY, Kübra, “Çalışma Koşullarında Değişiklik ve İş Sözleşmesinin Feshi”, Çalışma ve Toplum, S.26, 2010, ss.93-116.
• DURSUN ATEŞ, Sevgi, İşverenin Yönetim Hakkı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2019.
• EKONOMİ, Münir, “Çalışma Şartlarının Belirlenmesi ve Değişen İlişkilere Uyumu”, Prof. Dr. Kemal Oğuzman’a Armağan, Kamu-İş, Ankara, 1997, ss.157-179.
• ENGİN, Murat, “Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik ve Yeni İş Kanunu Tasarısı, İÜHFM, C.LXI, S.1-2, 2003, ss.313-326.
• ERTUĞRUL, Meltem, “İş Hukukunda Değişiklik Feshi”, İzmir Barosu Dergisi, C.83, S.2, 2018, ss.131-173.
• ERTÜRK, Şükran, “Genel İş Koşulları ve Genel İş Koşullarının Denetlenmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.15, Özel Sayı, 2013, ss.81-118.
• FANSELOW, Dana, Münchener Anwaltshandbuch Insolvenz und Sanierung, § 3 Arbeitsrechtliche Fragestellungen, 3. Auflage, Hrsg.: NERLICH Jörg/ KREPLIN Georg, Beck Verlag, München, 2019.
• GÜLER, Mikdat, “Ücretin Belirlenmesi ve Değiştirilmesi Yöntemlerine İlişkin Bir Yargıtay Kararının Düşündürdükleri”, Kamu İş, C.7, S.3, 2004, ss.1-18.
• GÜZEL, Ali, “İşletmesel Kararların Keyfilik Denetimine Tabi Olması ve Geçerli Nedenle Fesihte Son Çare (Ultima Ratio) İlkesinin Gözetilmesi”, Çalışma ve Toplum, S.4, 2005, s.159-182.
• GÜZEL, Ali/UGAN ÇATALKAYA, Deniz, “İş Sözleşmesinin Uygulanmasında ve İşverenin Yönetim Yetkisinin Sınırlanmasında Dürüstlük (Objektif İyiniyet) Kuralının İşlevi Üzerine”, Prof. Dr. Ali Rıza Okur’a Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C.20, S.1, 2014, ss.17-66.
• HUNOLD, Wolf, “AGB-Kontrolle einer Versetzungsklausel”, NZA, Heft:1, 2007, ss.19-22.
• KAR, Bektaş, “Ölçülülük İlkesinin İş Güvencesinde Uygulanması”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S.15, 2009, ss.60-69.
• KUNZL, Reinhard, Kündigungsrecht Gross Kommentarzum Gesamten Recht der Beendigung von Arbeitsverhaltnissen, KSchG § 2 Änderungskündigung, 6. Auflage, Hrsg.:LINCK Rüdiger/PREIS Ulrich/SCHMIDT Ingrid, Beck Verlag, München 2021.
• JACOBS, Matthias, BeckOK (Beck’scher Online Kommentar) Arbeitsrecht, BGB § 308, 56. Edition, Hrsg. ROLFS Christian/GIESEN Richard, /KREIKEBOHM Ralf, /UDSCHING Peter, 2020.
• LAKIES, Thomas, “AGB-Kontrolle von Sonderzahlungen”, ArbRAktuell, Heft: 13, 2012, ss.306-310 (Sonderzahlungen).
• LAKIES, Thomas, “Das Ende des arbeitsvertraglichen Freiwilligkeitsvorbehalts und Alternativen” , ArbRAktuell, Heft:19, 2012, ss. 469-472 (Freiwilligkeitsvorbehalts und Alternativen).
• LEDER, Tobias, “Aktuelles zur Flexibilisierung von Arbeitsbedingungen” RdA, Heft 2, 2010, ss.93-100.
• LUNK, Stefan/LEDER, Tobias, “Der Arbeitsvertrag – Einzelne Vertragsklauseln”, NJW, Heft:52, 2015, ss.3766-3769.
• MANAV, Eda, “İşyeri Değişiklik Kayıtlarının Geçerliliği Sorunu”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S.25, 2012, s.136-157.
• NARMANLIOĞLU, Ünal, “İşverenin Çalışma Koşullarında Değişiklik Yapma Hakkını Saklı Tutan Sözleşme Hükümleri Bağlayıcı mıdır?”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S.3,2006, ss. 9-19.
• ÖZDEMİR, Erdem, “İşverene Çalışma Koşullarında Değişiklik Yetkisi Veren Kayıtlar”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.12, S.3-4, 2004, ss.31-44.
• ÖZTÜRK, Berna, İşçinin Talimatlara Uyma Borcu, Onikilevha Yayınları, İstanbul, 2021.
• PLETKE, Matthias/SCHRADER, Peter/SIEBERT, Jens/THOMS, Tina/KLAGGES, Rhea-Christina, Rechtshandbuch Flexible Arbeit, B. Dimensionen der Flexibilisierung, 1. Auflage, Beck Verlag, München, 2017.
• PREIS, Ulrich, “AGB-Recht und Arbeitsrecht Eine Zwischenbilanz”, NZA-Beil, Heft:3, 2006, ss.115-122 (AGB-Recht).
• PREIS, Ulrich, Kündigungsrecht Gross Kommentarzum Gesamten Recht der Beendigung von Arbeitsverhaltnissen, 1. Teil E. Arten der Kündigung, 6. Auflage, Hrsg.:LINCK Rüdiger/PREIS Ulrich/SCHMIDT Ingrid, Beck Verlag, München 2021 (Kündigungsrecht).
• ROLLER, Jürgen, Personalbuch Arbeitsrecht- Lohnsteuerrecht- Sozialversicherungsrecht, Arbeitsvertrag, 28. Auflage, Beck Verlag, München, 2021.
• SEÇKİN, İhsan, “Komisyon ve Genel Kurul Tutanaklarına Yansıyan Meclis İradesi Işığında İş Sözleşmesindeki Değişiklik Kaydının Geçerliliği Sorunu”, TBB Dergisi, S.121, 2015, ss.343-380.
• SINGER, Reinhard, “Flexible Gestaltung von Arbeitsverträgen”, RdA, Heft 6, 2006, ss.362-374.
• SPINNER, Günter, Münchener Kommentar zum BGB Band 5: Schuldrecht - Besonderer Teil, Buch 2. Recht der Schuldverhältnisse, 8. Auflage, Hrsg.: SACKER Franz Jürgen/ RİXECKER/ OETKER Hartmut/ LIMPERG Bettina, Beck Verlag, München, 2020, BGB § 611a.
• SOYER, Polat, Genel İş Koşulları, İzmir, 1987 (Genel İş Koşulları).
• SOYER, Polat, “Hizmet Akitlerinde İçerik (Hakkaniyete Uygunluk) Denetimi”, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi 15. Yıl Armağanı, İstanbul 1991, ss.263-268 (İçerik Denetimi).
• STOFFELS, Markus, “Neues zu Widerrufsvorbehalten in Arbeitsverträgen” NZA, Heft:19, 2017,ss.1217-1224.
• SÜMER, Haluk Hadi, İş Hukuku Uygulamaları, 6. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2016.
• SÜZEK, Sarper, “Değişiklik Feshi”, Tisk Akademi, C.1, S.1, 2006, ss.7-31 (Değişiklik Feshi).
• SÜZEK, Sarper, “İşverenin Yönetim Hakkı ve Sınırları”, Prof. Dr. Metin KUTAL’a Armağan, Türk Ağır Sanayi ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası Yayınları, 1998, Ankara, ss.225-232 (İşverenin Yönetim Hakkının Sınırı).
• SÜZEK, Sarper, “Yeni Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde Genel İş Koşulları”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S.24, 2011, ss.5-12 (Genel İş Koşulları).
• TULUKÇU, N. Binnur, “Çalışma Şartlarında Esaslı Değişiklik”, Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan Cilt 1, Beta Yayınevi, İstanbul, 2011, ss.1099-1141.
• WANK, Rolf, “Änderung von Arbeitsbedingungen”, NZA-Beil, Heft 2, 2012, ss.41-49.
• UŞAN, Fatih, “4857 Sayılı İş Yasasının 22. Maddesi Çerçevesinde Değişiklik Feshi, Çalışma Şartlarında Esaslı Değişiklik ve Uygulama Sorunları”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.9, Özel Sayı, 2007,ss.211-271.
• YILDIZ, Gaye Burcu, “İş Hukuku Açısından Genel İşlem Koşulları ve Denetimi”, İş Hukukunda Genç Yaklaşımlar II, Editör: CENTEL Tankut, Onikilevha Yayınevi, İstanbul, 2016 (Genel İşlem Koşulları).
• YILDIZ, Gaye Burcu, İş Hukukunda Sözleşmesel Kayıtlar, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2014 (Sözleşmesel Kayıtlar).
• YÜCEL, Ramazan, “Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik ve Değişiklik Feshi”, İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.3, S.1, 2017, ss.49-67.
• YÜCEL BODUR, Mehtap, “İşverenin İşletmesel Karar Alma Özgürlüğü”, İş ve Hayat, C.1, S.2, 2015, ss.137-167.