Anayasa Mahkemesi'nin 5651 Sayılı Kanun'un 9. Maddesi Bağlamında İnternete Erişimin Engellemesine Dair Değişen Yaklaşımın Değerlendirilmesi

Year 2022, Volume: 30 Issue: 3, 967 - 998, 15.09.2022

Alper Işık

https://doi.org/10.15337/suhfd.1065290

Abstract

5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun (5651 sayılı Kanun), Türk hukukunda internete erişimin engellenmesi usullerini belirleyen temel kanundur. Söz konusu Kanun’un 9. Maddesi, kişilik hakkı ihlallerinde erişim engeli usulünü düzenlemektedir. Madde ifade özgürlüğüne bir müdahale oluşturduğu için, sürekli olarak Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) bireysel başvuru konusu yapılmaktadır. AYM şimdiye kadar olan içtihatlarında maddenin ne şekilde anlaşılması gerektiği konusunda zengin bir içtihat oluşturmuştur. Ancak hem uygulamada hem de kanun metninde ifade özgürlüğünün yeterince koruma altına alınmamış olması sonucunda Mahkeme, söz konusu içtihadında değişikliğe gitmiş ve pilot karar usulünü uygulayarak ihlalin kanundan kaynaklandığına hükmetmiştir. AYM bu kararla söz konusu maddeyi tartışmaya açmış ve yasama organını bu konuda yasal düzenleme yapmaya davet etmiştir. Makalede, AYM kararı, sonrasında ortaya çıkabilecek olası durumlar ve internete erişim engeli usulünün nasıl olması gerektiği ele alınacaktır.

Keywords

Kişilik Hakkı, İfade Özgürlüğü, Erişimin Engellenmesi, 5651 Sayılı Kanun, İnternet Hukuku

Thanks

Makaleyle ilgili görüş ve önerilerini paylaşan değerli Hocam Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Bedii Kaya'ya teşekkür ederim.

References

• ANAYURT, Ömer, Anayasa Hukuku: Genel Kısım (Temel İlkeler, Kavram ve Kurumlar), 4. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• AYDIN, Gülşah Sinem, Kişilik Hakkı İhlâlinden Doǧan Vekâletsiz İşgörme, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• AYDIN, Öykü Didem, Türk Anayasa Yargısında Yeni Bir Mekanizma: Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XV, S. 4. Yıl: 2011.
• BÜYÜK, Elif Irmak, Medeni Usul Hukukunda İnşai Dava ve İnşai Hüküm, 1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• DOĞAN, Aişe Sena, Kişilik Hakkının 5651 Sayılı Kanun’un 9. Maddesi Kapsamında Korunması, Bilişim Hukuku Dergisi, C. 2, S. 2. Yıl: 2020.
• DOĞRU, Osman/NALBANT, Atilla, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi: Açıklama ve Önemli Kararlar 2. Cilt. 1. Baskı, Avrupa Konseyi, Ankara, 2013.
• EREN, Abdurrahman, Hukuki Yorum Yöntemleri Açısından Bireysel Başvuru Kararlarının Anayasanın Yorumuna Etkileri, Anayasa Yargısı, C. 32, S. 1, Yıl: 2016.
• ERGÜL, Ozan, Usulüne Göre Yürürlüğe Konulmuş Milletlerarası Andlaşmalar Kanun Hükmündedir. In: Yildirim Uler’e Armağan, Yakın Doğu Üniversitesi Yayınları, Lefkoşa, 2014.
• GÖNEN, Doruk, Tüzel Kişilerde Kişilik Hakkı ve Korunması, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2011.
• GÖZLER, Kemal, İnsan Hakları Hukuku, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 2018.
• GÖZLER, Kemal, Kişilik Haklarını İhlal Eden İnternet Yayınlarının Kaldırılması Usûlü ve İfade Hürriyeti: 5651 Sayılı Kanunun 9’uncu Maddesinin İfade Hürriyeti Açısından Değerlendirilmesi. Rona Aybay’a Armağan I (Legal Hukuk Dergisi, Özel Sayı) 2014.
• GÖZTEPE, Ece, Türkiye’de Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Hakkının (Anayasa Şikayeti) 6216 Sayılı Kanun Kapsamında Değerlendirilmesi, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, C. 24, S. 95, Yıl: 2011.
• GÜRKAYNAK, Gönenç/YILMAZ, İlay/KARA, Pınar, Türk İnternet Hukuku Uygulamasının ve Mevzuatının Evriminin İlk Dönemini Tamamlaması İçin Öneriler ve Gözlemler. In: . Available at: <https://www.gurkaynak.av.tr/docs/Turk_Internet_Hukuku_Uygulamasinin_ve_Mevzuatinin_Evriminin_Ilk_Donemini_Tamamlamasi_Icin_Oneriler_ve_Gozlemler.pdf>
• HARRIS, D. J. et al, Harris, O’Boyle & Warbrick: Law of the European Convention on Human Rights. 2nd ed., Oxford University Press, Oxford ; New York, 2009.
• HELVACI, Serap, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin ve Anayasa Mahkemesinin Kararları Işığında Evli Kadının Soyadı, Public and Private International Law Bulletin, C. 35, S. 1, Yıl: 2015.
• HELVACI, Serap, Gerçek Kişiler, Legal Yayınları, İstanbul, 2017.
• İYİMAYA, Ahmet, Bireysel Başvuru İncelemesinde Anayasaya Uygunluk Denetimi Sorunu ve İnsan Hakları Mahkemesi Modeli, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, C. 27, S. 116, Yıl: 2015.
• KABOĞLU, İbrahim Ö., Anayasa Hukuku Dersleri (Genel Esaslar), 16. Baskı. Legal Yayınları, İstanbul, 2021.
• KAMA IŞIK, Sezen, Avrupa Veri Koruma Hukukuna Anayasal Bir Bakış: 2016/679 Sayılı GVKT (GDPR) ile 6698 Sayılı KVKK’nin Detaylı Analiz ve Karşılaştırması İle, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• KAMA, Sezen, What is the Meaning of an Effective Remedy? An Approach of the European Court of Human Rights on Effectiveness, Kamu Hukuku Arşivi, C. 14, S. 1, Yıl: 2014.
• KANADOĞLU, Korkut, Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru, 1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2015.
• KARAKAYA, M. Süheyl, 5651 Sayılı Kanun’un 9. Maddesi ve Erişimin Engellenmesi: Koyun Postunda Kurt Hükmü. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. C. 30, S. 137, Yıl: 2018.
• KARAN, Ulaş, Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Rehberi, 1. Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2015.
• KAYA, Mehmet Bedii, İnternet Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• KAYA, Mine, Almanya’da İnternet Servis Sağlayıcılarının Hukuki Sorumluluğu, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 64, S. 3, Yıl: 2015.
• KENT, Bülent, Türkiye’de İnternet Sitelerine Erişimin Engellenmesi, Adalet Yayınevi, Ankara, 2019.
• KILIÇ, Abbas, Anayasa Mahkemesinin Bireysel Başvuru Kararlarının Türkiye Büyük Millet Meclisine Bildirilmesi, Anayasa Yargısı, C. 38, S. 1, Yıl: 2021.
• ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, 21. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• ŞEKER, Gülseven, Anayasa Mahkemesi’nin Zorunlu Aşıya İlişkin Bireysel Başvuru Kararlarının Objektif Etkisinin İdare Hukuku Açısından Değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 29, S. 1, 2021.
• ŞİRİN, Tolga, Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Bireysel Başvuru Hakkı. 1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2015.
• ŞİRİN, Tolga, Türkiye’de Anayasa Şikayeti (Bireysel Başvuru): İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi ve Almanya Uygulaması ile Mukayeseli Bir İnceleme, 1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2013.
• SÖZÜER, Eren, Unutulma Hakkı: İnsan Hakları Hukuku Perspektifinden Bir İnceleme, 1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• TEZİÇ, Erdoğan, Anayasa Hukuku (Genel Esaslar), 23. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• TURGUT, Cemile, Kişilik Hakkının Bir Görünümü Olarak Unutulma Hakkı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• YILDIZ, Ceren, Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Hak İhlalinin Kanundan Kaynaklanması Sorunu ve Bu Soruna İlişkin Çözüm Önerileri, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 2021, S. 2, Yıl: 2021.
• Unutulma Hakkı (Unutulma Hakkının Arama Motorları Özelinde Değerlendirilmesi), Kişisel Verileri Koruma Kurumu, Ankara 2021.