Depremden Hasar Gören Binaların Sebep Olduğu Zararlardan Kaynaklanan Hukukî Sorumluluğa Genel Bakış – I – Sözleşme Sorumluluğu

Year 2023, Volume: 31 Issue: 1, 229 - 260, 30.03.2023

Sinan Sami Akkurt

https://doi.org/10.15337/suhfd.1259841

Cited By: 2

Abstract

6 Şubat 2023'te yaklaşık dokuz saat arayla gerçekleşen ve merkez üsleri Gazian-tep ile Kahramanmaraş olan 7.8 ve 7.5 büyüklüklerinde iki ana deprem meydana geldi. Şubat 2023 sonu itibariyle açıklanan resmî rakamlara göre bu iki deprem ve artçıları sonucunda Türkiye'de yaklaşık “kırkdört bin” kişinin hayatını kay-bettiği tahmin edilmektedir. Yine resmî kayıtlar nazara alınarak yapılan açıkla-malarda Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ve hatta 1268 Kilikya depreminden beri genel olarak Anadolu coğrafyasında en fazla can kaybına neden oldukları ifade edilen bu depremler, bir “deprem ülkesi”nde yaşadığımızı en sarsıcı sonuçlarıy-la maalesef bir kez daha ortaya koymuştur.
Bu çalışma, öncelikle anılan depremlerden kaynaklanan zararlardan muzdarip, sayıları onbinlerle ifade edilen kişinin ve bu kişilere hukukî çare aramakta olan çok sayıda hukukçunun hukuksal arayışlarına genel hatlarıyla ve fakat ivedilikle bir rehber oluşturmak; deprem zararları karşısında müracaat edilebilecek hukukî müesseseleri ve ilgili (genel) hükümleri ihtimaller dairesinde araştırmak ve anı-lan hususları sistematik, derli toplu şekilde ortaya koymak gayesiyle hazırlan-mıştır. Bununla birlikte çalışma yalnızca anılan münferit doğal felaket hakkında değil, bir “deprem ülkesi”nde yazıldığının bilinciyle, benzer durumların geneli bakımından geçerlilik arz edebilecek şekilde (genel prensip ve kurallar temel alınarak) hazırlanmaya gayret edilmiştir.
Sorumlular ve sorumluluk, genel olarak zarar görenlerle sorumluluk süjeleri arasındaki hukukî ilişkilere göre belirlendiği ve şekillendiği için, iki kısımdan oluşması öngörülen çalışmanın bu ilk kısmında deprem hasarlı bina zararların-dan kaynaklanan sözleşme sorumluluğu üzerinde durulmuştur. Çalışmanın ikinci kısmını teşkil eden haksız fiil sorumluluğunun ise müstakil bir çalışma olarak ayrıca yayımlanması amaçlanmaktadır.

Keywords

Deprem, zarar, sorumluluk, sözleşme

References

• ACAR, Faruk: Kira Hukuku Şerhi, 4. Baskı, İstanbul 2017.
• ALTAŞ, Hüseyin: Eserin Teslimden Evvel Telef Olması, Ankara 2002.
• ANTALYA, O. Gökhan: Marmara Hukuk Yorumu, C. V/1, 2, Borçlar Hukuku – Genel Hükümler, 2. Baskı, Ankara 2019.
• ARAL, Fahrettin/AYRANCI, Hasan: Borçlar Hukuku – Özel Borç İliş-kileri, 11. Baskı, Ankara 2018 (Güncel Baskı 15, Ankara 2022).
• ARPACI, Abdülkadir: Kira Hukuku ve Uygulaması, İstanbul 2003.
• AYDOĞDU, Murat/KAHVECİ, Nalan: Türk Borçlar Hukuku – Özel Hükümler (Özet Kitap), 2. Baskı, Ankara 2022.
• BECKER, Hermann (Hrsg.): Berner Kommentar zum Schweizerisches Privatrecht – Obligationenrecht, Abteilung II, Bern 1974.
• BECKER, Hermann: İsviçre Medenî Kanunu Şerhi, C. VI, Borçlar Kanu-nu – I. Kısım Genel Hükümler, Fasikül II (İsviçre EBK. 37/63, Türk BK. 37/62), Ankara 1962 (Şerh).
• BUCHER, Eugen: Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, 2. Auflage, Zürich 1988 (AT).
• BUCHER, Eugen: Schweizerisches Obligationenrecht, Besonderer Teil, 3. Auflage, Zürich 1988 (BT).
• BÜHLER, Theodor (Hrsg.): Zürcher Kommentar zum Obligationen-recht, Art. 363-379, Zürich 1998 (ZK OR).
• BÜYÜKAY, Yusuf: Eser Sözleşmesi, 2. Baskı, Ankara 2014.
• CANPOLAT, Ferhat: İstisna Sözleşmesinde İş Sahibinin Ayıba Karşı Tekeffülden Doğan Hakları, Ankara 2009.
• ÇABRİ, Sezer: Kiraya verenin Ayıptan Sorumluluğu, Ankara 2013.
• DESCHENAUX, Henri/TERCIER, Pierre: Sorumluluk Hukuku (Çevi-ren ÖZDEMİR, Salim), Ankara 1983.
• DOĞAN, Murat: Kira Sözleşmesi, ÖZ, Turgut (Editör), Borçlar Huku-ku Özel Hükümler, Ankara 2023.
• EDİS, Seyfullah: Türk Borçlar Hukukuna Göre Satıcının Ayıba Karşı Tekeffül Borcu, Ankara 1963.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku – Genel Hükümler, 24. Baskı, Ankara 2019 (Güncel Baskı 26, Ankara 2021), (Genel).
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku – Özel Hükümler, 7. Baskı, Ankara 2019 (Güncel Baskı 10, Ankara 2022), (Özel).
• ERGEZEN, Muaz: İstisna Sözleşmesinde Tarafların Sözleşmeyi Sona Erdirme Hakkı, Ankara 2007.
• ERMAN, Hasan: İstisna Sözleşmesinde Beklenmeyen Haller (BK. 365/2), İstanbul 1979.
• ERMAN, Hasan: Kat Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesi, 2. Baskı, İstan-bul 2007 (İnşaat).
• FEYZİOĞLU, Feyzi N.: Borçlar Hukuku, İkinci Kısım – Akdin Muhtelif Nev’ileri, C. I, İstanbul 1980.
• GAUCH, Peter: Der Werkvertrag, 5. Auflage, Zürich 2011.
• GÜMÜŞ, M. Alper: Borçlar Hukuku – Özel Hükümler, C. I, 3. Baskı, İstanbul 2013.
• GÜMÜŞ, M. Alper: Türk Borçlar Kanununa Göre Kira Sözleşmesi, 2. Baskı, İstanbul 2002.
• HIGI, Peter (Hrsg.): Zürcher Kommentar zum schweizerischen Obliga-tionenrecht, Art. 253-274, 4. Auflage, Zürich 1998 (ZK OR).
• HONSELL, Heinrich (Hrsg.): Basler Kommentar zum Obligationenrecht I, Art. 192-210, 5. Auflage, Basel 2011 (BSK OR).
• HUGUENIN, Claire: Obligationenrecht, Allgemeiner und Besonderer Teil, Zürich – Basel – Genf 2012.
• İNCEOĞLU, Murat: Kira Hukuku, C. I-II, İstanbul 2014.
• JÄGGI, Peter: Zum Begriff der vertraglichen Schadenersatzforderung, Fribourg 1968.
• KAPANCI, Kadir Berk: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Açısından Satış Hukukunda Ayıptan Doğan Sorumluluk ve Sözleşmesel Garanti Taahhütleri, İstanbul 2012.
• KARAKAŞ, İzzet: Eser (İnşaat) Sözleşmeleri, 3. Baskı, Ankara 2013.
• KAYA, Ümmühan: Türk Hukukunda Kiraya Verenin Kiralananın Ayıplarından Sorumluluğu, Ankara 2014.
• KELLER, Max/SIEHR, Kurt: Kaufrecht des OR und Wiener UN-Kaufrecht, 3. Auflage, Zürich 1995.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M.: Borçlar Hukuku – Genel Hükümler, 25. Bas-kı, Ankara 2021 (Borçlar).
• KILIÇOĞLU, Ahmet M.: Depremin Hukuksal Sonuçları, 15.02.2023, https://bit.ly/3ER71gN (Erişim Tarihi: 16.02.2023), (Deprem).
• KOLLER, Alfred (Hrsg.): Berner Kommentar zum schweizerischen Ob-ligationenrecht, Art. 363-366, Bern 1998 (BK OR).
• KOLLER, Alfred: Schweizerisches Obligationenrecht, Besonderer Teil, Band I, Bern 2012.
• KREN KOSTKIEWICZ, Jolanta (Hrsg.): OR Handkommentar zum Schweizerischen Obligationenrecht, V. 2, Art. 184-216, 2. Auf-lage, Zürich 2009.
• KURŞAT, Zekeriya: İnşaat Sözleşmesi, İstanbul 2017.
• MÜLLER-CHEN, Markus (Hrsg.): Handkommentar zum Schweizer Privatrect, II – Obligationenrecht, Art. 197-210, 223-225, Zü-rich – Basel – Genf 2007.
• OFTINGER, Karl: Schweizerisches Haftpflichtrecht, I, 2. Auflage, Zü-rich 1958.
• OĞUZMAN, M. Kemal/ÖZ, M. Turgut: Borçlar Hukuku – Genel Hü-kümler, C. I, Bası 11, İstanbul 2013 (Güncel Baskı 20, İstanbul 2022), (I).
• OĞUZMAN, M. Kemal/ÖZ, M. Turgut: Borçlar Hukuku – Genel Hü-kümler, C. II, Bası 10, İstanbul 2013 (Güncel Baskı 17, İstanbul 2022), (II).
• OKUR, Sinan: Eine kritische Untersuchung zu den Rechtsbehelfen des Käufers im alten und im neuen türkischen Warenkaufrecht, Bern 2014.
• OSER, Hugo/SCHÖNENBERGER, Wilhelm (Hrsg.): Zürcher Kommen-tar zum Schweizerisches Privatrecht – Obligationenrecht II, 2. Auflage, Zürich 1936.
• ÖZ, M. Turgut (Ed.): Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Ankara 2023 (Editör).
• ÖZ, M. Turgut: İş Sahibinin Eser Sözleşmesinden Dönmesi, İstanbul 1989.
• ÖZDEMİR, Hayrunnisa: Eser Sözleşmesi, ÖZ, Turgut (Editör), Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Ankara 2023.
• SELİMOĞLU, Y. Selim: Eser Sözleşmesi, 2. Baskı, Ankara 2015.
• SERT SÜTÇÜ, Selin: Satış Sözleşmesi, ÖZ, Turgut (Editör), Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Ankara 2023.
• ŞAHİNİZ, Salih: Eser Sözleşmelerinde Yüklenicinin Eksik İfa (Eksik İş) ve Ayıplı İfadan Sorumluluğu, İstanbul 2014.
• TANDOĞAN, Haluk: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, C. 2, İstisna (Eser) ve Vekâlet Sözleşmeleri, Vekâletsiz İş Görme, Kefalet ve Garanti Sözleşmeleri, 5. Baskı, Ankara 2010 (Özel).
• TANDOĞAN, Haluk: Türk Mesuliyet Hukuku, İstanbul 2010 (Mesuli-yet).
• TEKİNAY, S. Sulhi/AKMAN, Sermet/BURCUOĞLU, Haluk/ALTOP, Atillâ: Tekinay Borçlar Hukuku – Genel Hükümler, 7. Baskı, İstanbul 1993.
• TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ: Depremzedeler İçin Hukuk Rehberi, 3. Baskı, Türkiye Barolar Birliği Yayınları: 410, Ankara 2023.
• UÇAR, Ayhan: İstisna Sözleşmesinde Müteahhidin Ayıba Karşı Tekef-fül Borcu, Ankara 2003.
• von TUHR, Andreas/ESCHER, Arnold: Allgemeiner Teil des schweize-rischen Obligationenrechts II, Zürich 1974.
• von TUHR, Andreas/PETER, Hans: Allgemeiner Teil des Schweizerisc-hen Obligationenrechts, Bd. 1, Zürich 1979.
• WALTER, Hans P. (Hrsg.): Kurzkommentar zum Obligationenrecht, Art. 1-529, Basel 2008.
• YAVUZ, Cevdet/ACAR, Faruk/ÖZEN, Burak: Borçlar Hukuku Dersleri – Özel Hükümler, 17. Baskı, İstanbul 2021 (Güncel Baskı 18, İs-tanbul 2022).
• YAVUZ, Cevdet: Satıcının Satılanın (Malın) Ayıplarından Sorumlulu-ğu, İstanbul 1989.
• YÜCER-AKTÜRK, İpek: Satım ve Eser Sözleşmelerinde Gözden Ge-çirme ve Bildirim Külfetleri, Ankara 2012.
• ZEVKLİLER, Aydın/GÖKYAYLA, K. Emre: Borçlar Hukuku – Özel Hükümler, 18. Baskı, Ankara 2018, (Güncel Baskı 21, İstanbul 2021).