ISSUE OF THE COMPENSATION OF THE PECUINARY DAMAGE WITHIN BREACH OF RIGHT TO HAVE TRIAL IN REASONABLE TIME AND HOW THE COMISSION OF COMPENSATION EFFECTS IT

Year 2025, Volume: 33 Issue: 1, 1 - 21, 26.03.2025

Mustafa Mahmut Soylu

https://doi.org/10.15337/suhfd.1522809

Abstract

In order to provide justice, there must be fair trial which requires multiple elements of fair trial to exist together. One of the key elements of such right is right to have trial in reasonable time. Thus as a result of trials surpassing the reasonable time there are damages occuring within the benefit that is subject of the jurisdiction and people to lose faith to Judgement in general. Another aspect of such issue is about people whose benefit has been hurt by trial that takes too long time can not reach to effective remedy national legal system. Which is why it is significant to evaluate and find a solution to this issue. One In this essay, first of all there will be examination of the one of the key element of right to have fair trial, right to have trial within reasonable time, in the light of European Court of Human Rights and Constitutional Court of Turkey Republic decisions. Then, we will handle the borders and factors that taken into account in terms of detection of breach of the right, again in light of European Court of Human Rights and Constitunional Court of Turkey Republic decisions. In the last part of the essay, there will be evaluation of problems that we are facing about the process of detection, giving a verdict and collection of the compensation of pecuinary damages and how the existance of the Comisson of Compensation in dependance of Ministiry of Justice of the Turkey Republic has effected the current problems so far.

Keywords

Right to Have Fair Trial, Reasonable Time, Pecuinary Compensation, Comission of Compensation, European Court of Human Rights

MAKUL SÜREDE YARGILANMA HAKKININ İHLALİNDEN DOĞAN MADDİ ZARARIN TAZMİNİ SORUNU VE TAZMİNAT KOMİSYONUNUN BU SORUNA ETKİSİ

Abstract

Adaletin sağlanması, adil bir şekilde yargılamanın yapılmasıyla mümkündür. Adil bir şekilde yargılamanın gerçekleşmesi ise birden fazla unsurun varlığını aramaktadır. Bu unsurlardan bir tanesi makul sürede yargılanma hakkıdır. Nitekim yargılamanın uzun sürmesi sonucunda yargılama konusu menfaat zarar görebilmekte ve kişilerin yargıya olan güveninin azalmasına veya kaybolmasına neden olmaktadır. Bu sorunun bir diğer boyutu ise, menfaat sahiplerinin uzun süren yargılama sonucu zarar gören menfaatinin telafi edilmesi için efektif bir hukuk yoluna erişememesidir. Sözleşmenin 6. ve 13. maddesini ihlalini oluşturan bu sorunun değerlendirilmesi ve çözüm üretilmesi önem arz etmektedir. Bu makalede, adil yargılanma hakkının önemli bir unsuru olan makul sürede yargılanma hakkı ve bu hakkın T.C. Anayasası ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi bağlamında anlam ve kapsamı irdelenecektir. Yazının devamında makul sürede yargılanma hakkı ihlalinin tespitinde T.C. Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin içtihatlarında belirttiği unsurlar örnek kararlarla açıklanacaktır. Son bölümde ise ilgili hak ihlalinden kaynaklı maddi tazminatın tespiti, hükmedilmesi, takdir ve tahsil edilebilmesine ve iç hukuk telafi yollarına ilişkin güncel sorunlar, ulusal ve uluslararası mevzuat ile karşılaştırmalı hukuk sistemleri aracılığıyla ele alınacak ve T.C. Adalet Bakanlığına bağlı Tazminat Komisyonunun işbu sorunlara etkisiyle ilgili değerlendirmelerde bulunulacaktır.

Keywords

Adil Yargılanma Hakkı, Makul Süre, Maddi Tazminat, Tazminat Komisyonu, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi

References

• AKDENİZ, Galma, KALEM, Seda, Vatandaşın gözünden Mahke-meler, Katılım Tutumlar ve Güven, Adalet Gözet, Yargı Sistemi Üzerinde Bir İnceleme, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1.Baskı, 2009.
• CALVEZ, Françoise, REGIS, Nicolas, Length of Court Proceedings in the Member States of the Council of Europe based on the Case Law of the Eu-repean Court of Human Rights, Nicolas Regis Edition (3rd), Strazburg, 2018.
• CARMONA CUENCA, Encarna, The Right to an Effective Remedy Before a National Authority: Problems of Interpretation (Art. 13 ECHR), Eu-rope of Rights: A Compendium on the European of Human Rights, in Roca, Garcia, Javier, Santolaya, Pablo (ed.), 2012, s. 449 – 466.
• ÇAYAN, Gökhan, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Mahkemeye Erişim Hakkı, Türkiye Adalet Aka-demisi Dergisi, 8(28), s.235 – 272.
• DOĞAN, Emsalgül, Bireysel Başvuru Çerçevesinde Anayasa Mahkemesinin Verdiği İcra ve İflas Hukukuna İlişkin Kararların Değer-lendirilmesi, AÜHFD, 68(1), 2019
• FIKFAK, Veronika, Non-pecuniary damages before the European Co-urt of Human Rights: Forget the victim; it’s all about the state, Leiden Journal of International Law, 33(2), 2020, s. 335-369.
• GALIC, Ales, Legal Remedies for The Protection of the Right to Trial within a Reasonable Time in Sloveina, The
• RIGHT to trial within a reasonable time and short-term reform of the European Court of Human Rights: Part One: Ways of Protection of the Right to Trial within Reasonable Time – Countries experiences, Round Table organised by the Slovenian Chair-manship, 2009.
• GÖLCÜKLÜ, Feyyaz, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Göre Doğru Yargılama, AÜSBF İnsan Hakları Merkezi Yayınları, Ankara, 1995.
• GÜLÇÜR, Abdulkadir, AİHM ve Türk Anayasa Mahkemesinin Ka-rarları Işığında Hukuki Kesinlik (Belirlilik) İlkesinin İncelenmesi, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 24(1), 2018, s.197 – 214.
• HARRIS, David, O’BOYLE, Michael, BATES, Ed and BUCK-LEY, Carla, Law of The European Convention on Human Rights, Oxford Uni-versity Press, İkinci Baskı, 2009.
• HENDEK, Hasan, Makul Sürede Yargılama Zorunluluğu, Ankara, Seçkin Yayıncılık 2016. İNCEOĞLU, Sibel. Adil Yargılanma Hakkı. Avrupa Konseyi, 2018.
• İNCEOĞLU, Sibel,İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa: Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme (İnsan Hak-ları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa), İNCEOĞLU, Sibel (Editör), Beta Yayın-ları, İstanbul, 3.Baskı, 2013.
• KARAHAN, İlyas, Adil Yargılanma Hakkı Çerçevesinde Türk Hu-kukunda Makul Sürede Yargılanma Hakkı, Beykent Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul, 2019.
• KAŞIKARA, M. Serhat, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. Maddesi Çerçevesinde Makul Süre İçerisinde Yargılama Hakkı, Türkiye Baro-lar Birliği Dergisi, (84), 2009, s. 231 - 259. Report on The Effectiveness of National Remedies in Respect of Excessive Length of Proceedings, Adopted by the Venice Commission at its 69th Plenary Session, Venice, 2006. SHELTON, Dinah, The Boundaries of Human Rights Jurisdiction in Europe, DJCIL, 13(1), 2003, s. 95 – 154.
• SMOLEJ, Mirka, Time Management in Nordic Courts: Review of Propsals and Policies Aimed at Reducsing Delays in Courts, Time Management of Justice Systems, a Northern Europe Study, Avrupa Konseyi Yayınları, Strazburg, 2007.
• TATLIDİL, Sıla, Anayasa Mahkemesi Kararlarına Göre Makul Sürede Yargılanma Hakkı - Sürenin Aşılması ve Sonuçları, Türkiye Baro-lar Birliği Dergisi, (143), 2019, s.9 - 50.
• TANÖR, Bülent, YÜZBAŞIOĞLU, Necmi, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul, 17. Baskı, 2018.
• YILDIRIM, Ferhat, Arabuluculuk ve Ombudsmanlık, Seçkin Ya-yınları, Ankara, 2019.
• AİHM, Mansur v. Türkiye Başvuru No: 16026/90, 08.06.1995.
• AİHM, Yağcı ve Sargın v. Türkiye Başvuru No: 16419/90 – 16426/90, 08/06/1995.
• AİHM, Pekdaş v. Türkiye, Başvuru No: 31960/96, 30.10.2001.
• AİHM, Kudla v. Polonya B. No: 30210/96, 26.10.2000.
• AİHM, H v. Fransa, Başvuru No: 10073/82, 24.10.1989.
• AİHM, Stögmüller v. Avusturya, Başvuru No: 1602/62, 10.11.1969.
• AİHM, Prozsak v. Polonya Başvuru No:25056/84, 16/12/1997.
• AİHM, Poiss v. Avusturya, Başvuru No:9816/82, 23.04.1987.
• AİHM, Eckle v. Almanya, B. No: 8130/78, 15/07/1982.
• AİHM, Di Pede v. İtalya Başvuru No: 15707/89, 26.09.1996.
• AİHM, Bahçeyaka v. Türkiye, Başvuru No: 74463/01, 13.07.
• AİHM, Guzzardi v. İtalya Başvuru No:7367/78, 6.11.1980.
• AİHM, Scordino v. İtalya Başvurusu Başvuru No: 36813/97, 29.03.2006.
• AYM, Hüseyin Aşkan Başvurusu, Başvuru No: 2017/15649, 21.07.2020.
• AYM, Selahattin Akyıl Başvurusu, Başvuru No: 2012/1198, 07.11.2013.
• AYM, Güher Ergun vd. Başvurusu, Başvuru No: 2012/13, 02.07.2013.
• AYM, B.E. Başvurusu, Başvuru No: 2012/625, 09.01.2014.
• AYM, Volkan Kahırlı Başvurusu, Başvuru No: 2019/22730, 16/03/2022. Karar Arama (Ulusal ve Uluslararası Kaynaklar)
• https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr Erişim Tarihi 07/12/2024.
• https://hudoc.echr.coe.int Erişim Tarihi 07/12/2024.
• https://www.anayasa.gov.tr/tr/yayinlar/istatistikler/bireysel-basvuru/ Erişim Tarihi 27/11/2024.