KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINI KORUMA KANUNU’NUN ÖZEL MÜLKİYETE KONU TAŞINMAZLAR İÇİN ÖNGÖRDÜĞÜ HUKUKİ STATÜ

Year 2025, Volume: 33 Issue: 3, 1921 - 1957, 29.09.2025

Münevver Kübra Bakırcı

https://doi.org/10.15337/suhfd.1587326

Abstract

Temel bir hak ve özgürlük olan mülkiyet hakkı ancak anayasal ve ulus-lararası güvenceler çerçevesinde sınırlandırılabilir. Türk Medeni Kanunu’nun 683/1. maddesinde, mülkiyet hakkının içeriği “… hukuk düzeninin sınırları içeri-sinde, o şey üzerinde dilediği gibi kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma yetki-si” şeklinde ifade edilmiştir. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, amacını gerçekleştirmek için kapsamındaki taşınmazlar için bir hukuki statü kurgulamaktadır. Taşınmazın kültür veya tabiat varlığı olarak tespiti veya korunma alanında ya da sit alanında yer alması, özel hukuka tabi taşınmaz üzerindeki mülkiyet hakkını yeni bir hukuki statüye tabi kılmaktadır. Bu yeni statü, kural olarak taşınmazın özel mülkiyete konu olma özelliğini muhafaza etmektedir. Ancak bir yandan mülkiyet hakkının kullanımını sınırlandırırken diğer yandan hak sahibi lehine yardım ve muafiyetler tanımaktadır.

Keywords

Mülkiyet Hakkı , Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu , Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlığı , Sit Alanı , Adil Denge

References

• ATILGAN, Cansu: “Ulusal ve Uluslararası Düzenlemeler Işığında Türkiye’de Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunması Üzerine Bir Değerlendirme”, Art Sanat Dergisi, Sayı 6, Temmuz 2016, s.249-261.
• AYAN, Mehmet: Eşya Hukuku II Mülkiyet, 9. Baskı, Ankara 2016.
• BAŞGİL, Ali Fuad: Hukukun Ana Mesele ve Müesseseleri, Siyasi ve Sivil Hukuk Üzerinde Etüdler, İstanbul 1946.
• ÇOLAK, Nusret İlker: “Kültür ve Tabiat Varlığı Olarak Tescil Kararı, Hukuki Niteliği ve Sonuçları”, Kazancı Hukuk Dergisi (Hakemli), Sayı 81-82, Mayıs- Haziran 2011 (https://www.ilkercolak.com.tr/kultur-ve-tabiat-varligi-olarak-tescil-karari-hukuki-niteligi-ve-sonuclari/, Erişim Tarihi: 5.8.2024).
• ÇOLAK, Nusret İlker: “Kültür ve Tabiat Varlıklarının Devlet Malı Nite-liği ve Sonuçları”, e-akademi, Hukuk, Ekonomi ve Siyasal Bilimler Aylık İnternet Dergisi, Sayı 89, Şubat 2009, s.5-7 (http://www.eakademi.org/arsiv.asp?sayi=84, Erişim Tarihi: 1.11.2024).
• ÇOLAK, Nusret İlker: “Sit Alanı İlanı Kararı, Hukuki Niteliği ve Sonuçları”, Kazancı Hukuk Dergisi (Hakemli), Sayı 77-78, Ocak-Şubat 2011 (https://www.ilkercolak.com.tr/sit-alani-ilani-karari-hukuki-niteligi-ve-sonuclari/, Erişim Tarihi: 5.8.2024).
• ÇOLAK, Nusret İlker: Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Hukuku, İstanbul 2015.
• DÜLGER, Volkan Murat: “Kültür Varlığı Olmanın Hukuki Sonuçları”, in Uygulamaya Yönelik, Disiplinlerarası Bir yaklaşımla Kültürel Miras (Kültür Varlıkları) Hukuku, 2. Baskı, Ankara 2024, s.87-95.
• EREN, Fikret: Mülkiyet Hukuku, Ankara 2016.
• ERSÖZ, A. Kürşat: Türk İdare Hukuku Kapsamında Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunması, İstanbul 2017.
• ETGÜ, Mehmet Akif: Kamu Hukukunda Mülkiyet Hakkı ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Mülkiyet Hakkına Bakışı, İstanbul 2009.
• GEMALMAZ, Haydar Burak: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde Mülkiyet Hakkı, İstanbul 2017.
• GÜNEŞ, Yusuf: Orman ve Arazi Mülkiyeti Uyuşmazlıkları, 2. Baskı, İstanbul 2018.
• OĞUZMAN, M. Kemal / SELİÇİ, Özer /Saibe, OKTAY-ÖZDEMİR: Eşya Hukuku, 18. Baskı, İstanbul 2015.
• ÖRÜCÜ, Esin: Taşınmaz Mülkiyetine Bir Kamu Hukuku Yaklaşımı Mülkiyet Hakkının Sınırlanması, İstanbul 1976.
• ÖZEL, Sadullah: Mülkiyet, Kamulaştırma ve Gerçek Karşılık Hakkı, Ankara 2013.
• ÖZEL, Sibel: “Türk Hukukunda Kültür Varlıklarının Mülkiyeti”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 24, Sayı 1, Haziran 2018, s.215-238.
• ÖZEL, Kadir Can: “Kültür Varlıklarına İlişkin Düzenlemelerin Anayasalardaki ve Uluslararası Sözleşmelerdeki Görünümü”, in Uygu-lamaya Yönelik, Disiplinlerarası Bir yaklaşımla Kültürel Miras (Kültür Varlıkları) Hukuku, 2. Baskı, Ankara 2024, s.40-59.
• ÖZKAYA ÖZLÜER Ilgın: “Sit Kararının Yargısal Denetiminde Başlıca Konular ve Sorunlar”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 70, S. 2, 2021, s.429-474.
• SANCAKDAR, Oğuz: Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıkları Hukuku (Teorik ve Uygulamalı Bir Yaklaşım), 2. Baskı, Ankara 2012.
• SARI, H. Gürbüz: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Ek Protokole Göre Malvarlığı Haklarının Korunması, İstanbul 2010.
• SEROZAN, Rona: “Mülkiyet Hakkının Özü, İşlevi ve Sınırları”, Prof. Dr. Ümit Yaşar Doğanay’ın Anısına Armağan I, İstanbul 1982, s. 239-254.
• SİRMEN, A. Lâle: Eşya Hukuku, 5. Baskı, Ankara 2017.
• SÜSLÜ, Güven: “Kültür Varlıklarının Korunmasında Mali Kolaylıklar Rejimi”, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, Sayı 2, 2018, s. 37-84.
• ŞAŞI, Murat: Mülkiyet Hakkı İhlallerinde İdarenin Hukuki Sorumluluğu- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Danıştay Kararları Işığında, Ankara 2019.
• TEKİNAY, Selahattin Sulhi / AKMAN, Sermet / BURCUOĞLU, Haluk / ALTOP, Atilla: Tekinay Eşya Hukuku Cilt I Zilyedlik Tapu Sicili Mülkiyet, 5. Bası, İstanbul 1989.
• TEZCAN, Murat: “Arkeolojik Sit Alanlarında Kamulaştırmasız El Atma”, Ankara Barosu Dergisi, S.2, 2013, s.399-408.