ACELE HALLERDE DELİL TESPİTİ YOLUYLA ELDE EDİLEN BİLİRKİŞİ RAPORLARINA İTİRAZIN HUKUKİ SONUÇLARI

Year 2025, Volume: 33 Issue: 3, 1989 - 2013, 29.09.2025

Barış Küçük

https://doi.org/10.15337/suhfd.1676305

Abstract

Bu çalışma, acele hallerde mahkemece gerçekleştirilen delil tespitini, hukuki dinlenilme hakkı ve çelişmeli yargılama ilkesi çerçevesinde ele almaktadır. Karşı tarafın dosyanın tebliğ edilmemesi nedeniyle delil tespiti hakkında bilgi sahibi olamadığı durumlarda yargılamanın seyri olumsuz anlamda etkilen-mektedir. Bu tür durumlarda delil tespiti talep eden taraf, istemeyerek de olsa karşı tarafın hukuki dinlenilme hakkını ihlal etmekte; delil tespiti dosyasının ekleriyle birlikte tebliğiyle görevli olan mahkeme ise, delil tespiti talep eden tarafın koruma altına almış olduğu delillerin, delil gücüne zarar vermektedir. Bu konu, geçmişten günümüze, Yargıtay kararlarında ele alınmış ve bu kap-samda elde edilen delillerin hükme esas alınamayacağı istikrarla belirtilmiştir. Öte yandan bu içtihatlar, karşı tarafın hukuki dinlenilme hakkını ihlal edecek nitelikteki delil tespiti işleri kapsamındaki dosyanın mahkemece hiç veya kıs-men değerlendirmeye alınıp alınmayacağı sorularını cevaplandırmamaktadır. Bu çalışma, bu hususta cevaplandırılmayan soruları cevaplandırmakta; acele hallerde yapılan delil tespitlerinden kaynaklanan hak ihlallerinin önlenmesi ve giderilmesi için öneriler sunmaktadır.

Keywords

Acele hallerde delil tespiti , hukuki dinlenilme hakkı , çelişmeli yargılama ilkesi , bilirkişi raporu , geçici hukuki koruma

LEGAL CONSEQUENCES OF OBJECTIONS TO EXPERT REPORTS OBTAINED THROUGH EVIDENCE GATHERING IN URGENT CIRCUMSTANCES

Abstract

This study examines the court-conducted evidence gathering in urgent cir-cumstances within the framework of the right to be heard and the principle of adversarial proceedings. When the opposing party is not notified of the case file, they remain unaware of the evidence-gathering process, which adversely affects the course of the proceedings. In such cases, the party requesting the evidence—albeit unintentionally—violates the opposing party's right to be heard. On the other hand, the court, which is responsible for serving the file and its annexes to the other party, undermines the probative value of the evi-dence that was preserved upon request. This issue has been consistently add-ressed in the decisions of the Court of Cassation, which has firmly established that evidence obtained under such conditions cannot serve as a basis for judgment. However, these precedents do not clarify whether the court may entirely or partially consider the file concerning the evidence collected in vio-lation of the right to be heard. This study seeks to answer these unresolved questions and offers suggestions to prevent and remedy rights violations ari-sing from evidence collection in urgent situations.

Keywords

evidence gathering in urgent circumstances , right to be heard , principle of adveriserial proceddings , expert report , provisional legal protection

References

• AKİL, Cenk: ‘’Medeni Yargılama Hukukunda Mahkemelerce Yapılan Delil Tespiti’’, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 58, S. 1, 2009, (s. 1-62).
• AKKAN, Mine: Yargı Görevlileri, Pekcanıtez, Hakan / Özekes, Muhammet / Akkan, Mine / Taş Korkmaz, Hülya / Simil, Cemil / Dırenisa, Efe (Editörler), Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku, C. I, 16. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2025.
• AKYOL ASLAN, Leyla: Medeni Usul Hukukunda Delil Tespiti, 1. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2011.
• AKTEPE ARTIK, Sezin: Medeni Usul Hukukunda Adil Yargılanma Hakkı, 1. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2014.
• ARSLAN, Ramazan / YILMAZ, Ejder / TAŞPINAR AYVAZ, Sema / HANAĞASI, Emel: Medeni Usul Hukuku, 10. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2024.
• AŞIK, İbrahim: Medeni Usul Hukukunda Keşif, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.
• ATALAY, Oğuz / BULUT, Uğur: Bilirkişi, Pekcanıtez, Hakan / Özekes, Muhammet / Akkan, Mine / Taş Korkmaz, Hülya / Simil, Cemil / Dırenisa, Efe (Editörler), Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku, C. III, 16. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2025.
• ATALI, Murat / ERMENEK, İbrahim / ERDOĞAN, Ersin: Medeni Usul Hukuku, 6. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2023.
• BELGESAY, Emcet: ‘’Türk Hukukunda Hâkimin Hukukî Mesuliyeti’’, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 12, S. 3, 1955, (s.247-320).
• BUDAK, Ali Cem / KARAASLAN, Varol: Medeni Usul Hukuku, 8. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2024.
• ERDÖNMEZ, Güray / BOLAYIR, Nur: Medeni Usul Hukukuna Hâkim Olan İlkeler, Pekcanıtez, Hakan / Özekes, Muhammet / Akkan, Mine / Taş Korkmaz, Hülya / Simil, Cemil / Dırenisa, Efe (Editörler), Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku, C. II, 16. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2025.
• GÖRGÜN, L. Şanal / BÖRÜ, Levent / KODAKOĞLU, Mehmet: Medeni Usul Hukuku, 13. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2024.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M.: “Hâkimlerin Hukukî Sorumluluğu.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 30, S. 1, 1973, (s.231-267).
• KURU, Baki: Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, 3. Baskı, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2019.
• KURU, Baki: Hukuk Muhakemeleri Usulü Cilt IV, 6. Baskı, Demir Yayıncılık, İstanbul, 2001.
• ÖZEKES, Muhammet: Geçici Hukuki Korumalar, Pekcanıtez, Hakan / Özekes, Muhammet / Akkan, Mine / Taş Korkmaz, Hülya / Simil, Cemil / Dırenisa, Efe (Editörler), Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku, C. V, 16. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2025.
• ÖZEKES, Muhammet: Medeni Usul Hukukunda Hukuki Dinlenilme Hakkı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2003.
• PEKCANITEZ, Hakan / ATALAY, Oğuz Atalay / ÖZEKES, Muhammet: Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, 12. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2024.
• PEKCANITEZ, Hakan: Hukuki Dinlenilme Hakkı, Prof. Dr. Seyfullah Edis Armağanı, İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, 2000.
• ŞEKER, Hilmi: Medeni Hak ve Yükümlülüklere İlişkin Davalarda Süreç Adaleti: Usul Hukuku ve İstinaf Yorumu, 1. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2018.
• TANRIVER, Süha: Medeni Usul Hukuku: Cilt I, 6. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2024.
• TANRIVER, Süha: Medeni Usul Hukuku: Cilt II, 2. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022.
• TUNÇ YÜCEL, Müjgan: HMK Uyarınca Tahkimde İhtiyati Tedbir ve Delil Tespiti, 1. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2013.
• YILMAZ, Ejder: “Hukukî Dinlenilme Hakkı.” Akıncı, Ziya / Ekmen, Yasin (Editörler), Tahkimde Hukuki Dinlenilme Hakkı, 1. Baskı, 2022, (s.1-21).