ALACAATLI-BEYTEPE KÖYÜ (GB ANKARA) BÖLGESGNDE YÜZEYLEYEN JURA- KRETASE YAkLI ÇÖKELLERGN STRATGGRAFG

Yıl 2007, Cilt: 22 Sayı: 4, 61 - 80, 01.12.2007

Arif Deli Hükmü Orhan

Öz

Ankara’nın yaklaşık olarak 14 km güneybatısında yer alan inceleme alanında düşük dereceli metamorfik kayaçlardan yapılı Karakaya Kompleksi (Üst Triyas) üzerine açısı uyumsuzlukla gelen Jura-Kretase yaşlı beş stratigrafik birimden oluşan bir istife ait kayaçlar yüzeylemektedir. İstifin tabanında birbirleriyle yanal ve düşey geçişli ve sığ denizel bir ortamda çökelmiş beş üyeden oluşan Bayırköy formasyonu (Sinemuriyen-Batoniyen?) bulunmaktadır. Çakırlardere formasyonu (Orta-Üst Jura) tabanda marnlı Ammonitico-rosso tipi fasiyesten, orta kesimde pelajik oolitik ammonitli kireçtaşlarından ve üst kesimi ise pelajik kireçtaşlarından oluşmaktadır. Birim Bayırköy formasyonunun üzerine uyumlu olarak gelmektedir. Çörtlü kireçtaşlarında yapılı Soğukçam formasyonu Çakırlardere formasyonunun üzerine uyumlu olarak gelmektedir. Alacaatlı formasyonu (Üst Kretase) pelajik kireçtaşı ve kumtaşlarından oluşmakta olup Soğukçam formasyonu üzerine boşluklu diskordansla gelmektedir. İstifin en üstünde bulunan Üst Kretase yaşlı Akkayatepe sedimanter melanjı Soğukçam ve Çakırlardere formasyonlarına ait bloklar içermekte ve Alacaatlı formasyonu üzerine uyumlu olarak gelmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ankara, Alacaatlı-Beytepe köyü, Jura, sedimanter melanj, ammonitico-rosso, yumrulu kireçtaşı

Stratigraphy of Jurassic-Cretaceous Aged Deposits Outcropping Around Alacaatli-Beytepe Village (South West Ankara)

Öz

The Jurassic-Cretaceous sequence comprising five formations and resting withangular unconformity on the low grade metamorphic rocks of Karakaya Complex (UpperTriassic) crops out in the study area located about 14 km SW of Ankara (Turkey). TheSinemurian–Bathonian? Bayirkoy Formation comprises five members having lateral andvertical transition among each other. It is found at the base of the sequence and was depositedin a shallow marine environment. The Middle-Upper Jurassic ÇakÍrlardere Formation isrepresented by marly Ammonitico-rosso at the bottom, by oolitic nodular limestone withabundant ammonite and pelagic oolitic limestone at the middle and by pelagic micriticlimestones at the top, and overlies conformably the Bayirkoy Formation. The Upper Jurassic-Lower Cretaceous Sogukcam Formation contains the cherty limestones, rests conformably onthe Çakirlardere Formation. The Lower Cretaceous Alacaatli Formation is characterized bypelagic limestone and sandstones and is underlain by the Sogukcam Formation withparaconformity. The Upper Cretaceous Akkayatepe sedimentary mélange includes blocksderived from the Çakirlardere and the Sogukcam Formations and, lies conformably on theAlacaatli formation.

Anahtar Kelimeler

Ankara, AlacaatlÍ-Beytepe village, Jurassic, sedimentary mélange, ammonitico-rosso, nodular limestone

Kaynakça

• Akyürek, B., Duru, M. ve Pehlivan, k., 2003, Ankara-ElmadaÂ-Irmak-Kalecik DolayÍÍn Temel Jeoloji Özellikleri: 56. Türkiye Jeoloji KurultayÍ Jeolojik Gezi KitaplarÍ Serisi :1, 15s.
• Alkaya, F., 1991, HasanoÂlan (Ankara) Yöresi Sinemuriyen-Alt Pliyensbahiyen Ammonit ZonlarÍ Ve Taphonomisi, Ç.Ü. Ahmet Acar Jeoloji Sempozyumu, 11 - 21,
• Alkaya F., 1998, Kösrelik-KÍ£Ík (Ankara) AlanÍ Sinemuriyen-Bajosiyen (Alt-Orta Jura) Istifinin Ammonit FaunasÍ Ve Stratigrafisi, Cumhuriyetin 75. yÍldönümü Yerbilimleri ve Madencilik Kongresi Bildiri özetleri, 137 – 138.
• Alkaya, F., 1992, SarÍcakaya (Eskióehir)-Aktaó (Gerede, Bolu)-AlacaatlÍ (Ankara) AlanÍÍn Üst Jura Ammonit FaunasÍ ve Stratigrafisi: Selçuk Üniv. AraóÍrma Fonu, Proje No: MMF 89/140, Konya
• Alkaya, F., Deli, A., 1998, AcaatlÍ Beytepe (Ankara) alanÍÍn Sinemuriyen-Toarsiyen (Alt Jura) istifi; Türkiye Cumhuriyetinin 75. y͕Índa FÍrat Üniversitesinde Jeoloji MühendisliÂi Âitiminin 20. YÍl Sempozyumu Bildiri Özleri s:156.
• AltÍner, D., 1991, Microfossils Biostratigraphy (Mainly Foraminifers) of the Jurassic-Lower Cretaceous Carbonate Successions in Nort-Western Anatolia, Turkey: Geologica Romana, v.27, p. 167-213.
• AltÍner, D., KoçyiÂit, A., Farinacci, A., Nicosia, U. and Conti M.A., 1991a, Jurassic-Lower Cretaceus Stratigraphy and Paleogeographic Evolution of the southern Part of NorthWestern Anatolia (Turkey): Geologica Romana, v.27, p. 13-80
• AltÍner, D., KoçyiÂit, A., Farinacci, A., Nicosia, U. and Conti M.A., 1991b, Late Triassic-Aptian Evolution of The Sakarya Divergent Margin: Implication for the Opening History of The Northern Neo-Tethys, in Nort-Western Anatolia, Turkey: Geologica Romana, v.27, p. 81-90,
• AltÍnlÍ, G.E., 1965, Gnegöl havzasÍÍn jeolojisi ve hidrojeolojik incelemesi. G.Ü. Fen Fak. MecmuasÍ, B, 28: 3-4, 173-199.
• AltÍnlÍ, G.E. ve Saner, S., 1971, Bilecik yakÍn dolayÍÍn jeoloji incelemesi. G.Ü. Fen Fak. MecmuasÍ, B, 36: 1-2, 9-21.
• AltÍnlÍ, G.E., 1973 Bilecik JurasiÂi. Cumhuriyet’in 50. YÍ•Í Yerbilimleri Kongresi, TebliÂler, 103- 111.
• Batman, B., 1978, Haymana kuzeyinin jeolojik evrimi ve yöredeki melanjÍn incelenmesi I: stratigrafi birimleri: H.Ü Yerbilimleri Derg. C.4, No.1,2 95-124.
• Batman, B., KulaksÍz, S., ve Görmüó, S., 1978, AlacaatlÍ Yöresinde (GB ANKARA) Jura-Kretase Yaó•Íȱ Gstifin Deformasyon Özelliklerine Gliókin Bir Gnceleme: Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Dergisi. C.4, No. 1,2 135-153.
• Bektaó, O., Pelin, S. ve Korkmaz, S., 1984, Mantle uprising and polgenetic ophiolites in the Eastern Pontid (Turkey) back-arc basin, In: Ercan, T. VE ÇaÂlayan, M.A. (Eds), Ketin Sempozyumu, Geological Society of Turkey Puplication, 175-188
• Bingöl, E., Akyürek, B. Ve Korkmazer, B., 1973, Biga yarÍmadasÍÍn jeolojisi ve Karakaya formasyonunun bazÍ özellikleri, Cumhuriyetin 50. YÍ•Í Yerbilimleri Kongresi TebliÂleri, MTA Ens. 70-77, Ankara.
• Bragin, N.Yu., and Tekin U.K. 1999, Stratigraphy and the Upper Jurassic-Lower Cretaceous radiolarians from the carbonate-siliceous deposits, Ankara Region, Turkey. Stratigraphy and Geological Corelation (English version), 7 (2), 130-140.
• Deli, A. ve Orhan, H., 2007, Beytepe Köyü- Ümitköy-AlacaatlÍ (GB Ankara) Yöresinde JuraKretase Çökellerin PaleocoÂrafik Evrimi, 60. Türkiye Jeoloji KurultayÍ Bildiri Özleri, 391-393, Ankara.
• Deli, A., 1995, Beytepe- DSG Evleri (GB-Ankara) çevresinin jeoloji incelemesi: Selçuk Üniversitesi Müh.-Mim. Fak. Jeoloji Müh. Böl. Bitirme Ödevi Konya, 40 s. (YayÍnlanmamÍó).
• Deli, A., 2005, Beytepe Köyü- AlacaatlÍ-Etimesgut (GB Ankara) Yöresinde Jura-Kretase Çökellerin Sedimantolojik Özellikleri, Selçuk Üniv. Fen Bil. Enst. Doktora Tezi, Konya, 226 sayfa .
• Eroskay, S.O., 1965, PaóalarboÂazÍ-GölpazarÍ sahasÍÍn jeolojisi. G.Ü. Fen Fak. MecmuasÍ, B, 30: 135-159.
• Farinacci, A., Malantrucco, G., Mariotti, N. And Nicosia, U., 1981, Ammonitico-Rosso Facies in the framework of the Martani Mountains:Paleoenvironmental evolution during Jurassic., In: Proc. Rosso Ammonitico Symposium 311-334
• GöncüoÂlu M.C., Turhan, N., ve .Tekin, U. K, 2003, Evidence for the Triassic rifting and opening of the Neotethyan Gzmir-Ankara Ocean and discussion on the presence of Cimmerian events at the northern edge of the Tauride-Anatolide Platform, Turkey: Bull. Soc. Geol. It., Volume speciale n. 2 (2003), 203-212, 5 ff.
• Granit, Y. and Tintant, H., 1960, Observation preliminaires sur le Jurassique de la region de Bilecik (Turquie). C.R. Acad. Sc. Paris, 251: 1801-1803.
• GürpÍnar, O., 1976, Geological investigation of the Bilecik-Gnegöl-Yenióehir Territories together with a study of engeenering properties of the Bilecik Limestone, G.Ü. Fen Fak. MecmuasÍ, B, 40: 83-113.
• KoçyiÂit, A., 1987, Hasanoglan (Ankara) Yöresinin Tektono. Stratigrafisi: Karakaya Orojenik KuóagÍÍn Evrimi: Yerbilimleri, 14, 269-293.
• KoçyiÂit, A., 1991, First Remarks On The Geology Of The Karakaya Basin: Karakaya Orogen and Pre-Jurassic Nappes in Eastern Pontids, Turkey: Geologica Romana, v.27, p. 3-11
• KoçyiÂit, A., ve AltÍner, D., 2002, Tektonostratigraphic Evolution of the North Anatolian Paleorift (NAPR): Hettangian-Aptian Passive Continental Magrin of the Northern NeoTethys; Turkey Turkish Journal of Earth Sciences, Vol. 11. p.169-191.
• Kuznetsova, K.I, Bragin, N.Yu, Tekin, U.K. and Voznesensky, A.I., 2001, Jurassic foraminiferal assemblages from Ankara region, Turkey an initial report, 4th. International Symposium on Eastern Mediterranean Geology, Isparta, Turkey, 21-25, Proceedings. p.123-138.
• Mekik, F.A., 2000, Early Cretaceous Pantanelliidae (Radiolaria) from Northwest Turkey: Mikropaleontology, vol.46, no.1, p. 1-30.
• Mekik, F.A., Ling, H.Y., Özkan AltÍner,S., and AltÍner,D., 1999, Preliminary radiolarian biostratigraphy across the Jurassic-Cretaceous boundary from Northwestern Turkey Geodiversitas 21 (4): 715-738.
• Okay, A, and GöncüoÂlu, C., 2004, The Karakaya Complex: A Review of Data and Concepts, Turkish Journal of Earth Sciences vol. 13, p.77-95.
• Okay, A. ve AltÍner, D., 2007, Condensed Mesozoic succession north of Gzmir; A Fragment of the Anatolide-Tauride platform in the Bornova flysch zone; Turkish Journal of Earth Sciences vol.16, p.1-23.
• Okay, A., 1984, Disstribution and characteristics of the Northwest Turkish blueschists. Geol. Soc. London Spec. Publ., 17: 455-466.
• Riding, R., 2000, Microbial carbonates the geological record of calcilfied bacterial-algal mats A. DELG, H. ORHANcalcilfied bacterial-algal mats and biofilms; Sedimentology, 47, 179-214.
• Saner, S., 1980, Mudurnu Göynük havzasÍÍn Jura ve sonrasÍ çökelim nitelikleriyle paleocoÂrafya yorumlamasÍ: TJK Bülteni C. 23, 39-52. Santantonio, M., 1993, Facies associations and evolution of pelagic carbonate platform/basin systems: examples from the Italian Jurassic; Sedimentology , 40, p.1039-1067
• Tucker, M.E. 2001, Sedimentary Petrology: An Introduction to the Origin of sedimentary Rocks, Blacwell Science, Third Edition, 262p.
• Türkünal, M., 1957, YakacÍk Kösrelik bölgesindeki Jurasik Fosiller HakkÍnda: MTA raporu, Rapor no:2630, Ankara
• Varol, B., 1989, Ankara CivarÍ Jura Gstiflerinin Sedimantolojisi ve PaleocoÂrafyasÍ, Ankara Üniversitesi AraóÍrma fonu, Proje No: 83-05-01-02