PLEYİSTOSEN-GÜNCEL GEVŞEK ÇÖKELLER ÜZERİNDE YAPILAŞMANIN JEOTEKNİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ: MERSİN İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2007, Cilt: 22 Sayı: 3, 85 - 94, 01.09.2007

İbrahim Çobanoğlu Ahmet Özbek Murat Gül

Öz

Günümüzde ve geçmişte birçok yerleşim yeri litolojik, topoğrafik özellikleri ve konumları nedeniyle Pleyistosen-Güncel yaşlı gevşek çökeller üzerinde inşaa edilmiştir ve edilmeye devam edilmektedir. Bununla birlikte genel olarak mühendislik problemlerinin büyük çoğunluğu da bu çökeller için tipik olmaktadır. Bu tür alanlara örneklerden biri de Mersin il merkezi ve çevresidir. Bu alanlarda akarsular tarafından oluşturulmuş eski ve yeni alüvyon çökelleri, kıyı kumulları, kaliş ve çeşitli renkteki toprak oluşumları bulunmaktadır. Bu çalışmada Mersin ili Mezitli Beldesi yerleşim alanı içinde yer alan gevşek çökellerin fiziksel ve mekanik özellikleri araştırılmış ve elde edilen parametreler ışığında mevcut yapılaşmanın durumu değerlendirilmiştir. İnceleme alanının sahile oldukça yakın olması ve buna bağlı olarak yeraltı su seviyesinin yüzeye yakınlığı, çökellerin gevşek ve kazılan yüzeysel temellerin oldukça sığ olması yapılaşma açısından oldukça büyük risk oluşturmaktadır. Nitekim, incelenen kazı çukurlarında, sudan dolayı temellerde çalışmaların imkansız hale geldiği aynı nedenle kazı derinliklerinin artırılamadığı görülmüştür. Pleyistosen-Güncel yaşlı birimlerin heterojen dağılım sunması, düşük dayanım değerleri göstermesi, yüksek derecede sıkışabilir olması ve insan aktiviteleri nedeniyle üzerine gelen statik yükün sürekli artması, binalarda kırılma, çatlama ve oturma gibi problemlere neden olmaktadır. Bu çalışmanın temel amacı da, incelenen bu litolojiye ait parametrelerin görünen olumsuz duruma ne derece uyum sağladığının belirlenmesidir. Bu alandaki zeminin özellikleri önceden yapılmış zemin etüt çalışmaları ile birlikte bu çalışma kapsamında yapılmış araştırma çukurları ve arazi gözlemleri kullanılarak belirlenmeye çalışılmıştır. Elde edilen örselenmiş ve örselenmemiş zemin örnekleri üzerinde zeminin temel fiziksel ve mekanik özelliklerini belirlemeye yönelik deneyler yapılmıştır. Yapılan drenajlı kesme kutusu deneyleri ile kum boyutundaki iri taneli çökellerin kayma dayanımı parametreleri elde edilmiştir. SP zemin grubunda yer alan bu gevşek çökellerin sıvılaşma potansiyellerinin yüksek olması yapılaşma yapılaşma açısından risk taşıyan bölgeler olduğunu ortaya koymuştur. Bununla birlikte bölgede çok katlı yapılaşmanın hızla devam ettiği gözlenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Pleyistosen-Güncel çökeller, Gevşek çökeller, Mersin, Jeoteknik özellikler

Geotechnically Evaluations Of Buildings Over The Pleistocene-Recent Loose Deposits: A Case Study From Mersin

Öz

A great number of settlement areas from past to present have been constructed over the Pleistocene-Recent loose deposits due to their lithological, topographical properties and positions. Nonetheless, many engineering promblems are generally typical for these deposits. One of the example of these areas is located in and around the Mersin city center. Old and recent alluvial deposits formed by rivers, beach deposits, sand dunes, calcrete and various colored soil formations are found in this region. Within the scope of this study, physical and mechanical properties of the loose units situated in the Mezitli town of Mersin Province were investigated, and the situation of the recent buildings were evaluated under the light of the gathering parameters. The proximity of the beach to the study area, depend on this closeness of underground water to the surface, looseness of the deposits and shalowness of the exacavated surficial foundations form a great risk for buildings. In fact, it is observed that working in the foundation becomes impossible due to water, also excavation depth can not be increased due to same reason. Several promblems such as cracking, fracturing and settlements have been occured in the buildings due to low strength, high compressibility and heteregenous distributions of Pleistocene-Recent deposits and continuously increasing of the static loads sourced from the human activities. The principal aim of this study is to determine the accordance degree of examined lithological parameters to these apparent negative conditions. Ground properties of this area were determined with using the previous ground investigations and observation from the field observations and investigation trenchs during this study. Several tests were performed over the undisturbed and disturbed ground samples in order to determine the basic physical and mechanical properties of them. Shear strength parameters of sand sized coarse-grained deposits were fixed by drained shear box test. These loose deposits placed in SP ground type and has a high liquefaction potential, thus this state expressly that these regions are carrying the risks in the view of construction. However, it is observed that, in this region multi-layered buildings are still rapidly continuing construction.

Anahtar Kelimeler

Pleistocene-Recent deposits, Loose deposits, Mersin, Geotechnical properties.

Kaynakça

• DSİ, 1978. Mersin-Berdan ve Efrenk Ovaları Hidrojeolojik Etüd Raporu; DSİ basım ve foto-film işletme müd. Matbaası, Ankara.
• Eren, M., Kadir, S., Hatipoğlu, Z. ve Gül, M. 2004. Mersin yöresinde kaliş gelişimi; TÜBİTAK, YDABAG – 102Y036.
• Seed, H.B., Idriss, I.M., 1971. Simplified Procedure for Evaluating Soil Liquefaction Potential; Journal of the Soil Mechanics and Foundation Division, ASCE, Vol. 97, No. 9, pp. 1249-1273.
• Şahin, Ş., Böke, N., Yalçın, N. Mengeloğlu, M. K., 2003. İçel İli Jeolojik Özellikleri; MTA Doğu Akdeniz Müdürlüğü, Adana, 18 s.
• Şenol, M., Şahin, Ş., Duman, T., Albayrak, Ş., Akça, İ. ve Taşkın, Ş., 1998. Adana-Mersin Dolayının Jeoloji Etüt Raporu; Maden Tetkik ve Arama Doğu Akdeniz Bölge Müdürlüğü, 46 s.
• Terzaghi K., 1943. Theoretical Soil Mechanics, Wiley Publishing, New York, USA.
• Ulusay, R., Aydan, Ö., Kumsar, H., Sönmez, H., 2000. Engineering Geological Characteristics of The 1998
• Adana-Ceyhan Earthquake, With Particular Emphasis on Liquefaction Phonomena and The Role of Soil Behaviour, Bull. Eng. Geo and The Env. Vol. 59, Num. 2, s. 99-118.
• www.mta.gov.tr, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü resmi internet sitesi.