TEKNİK ÖĞRETMENLERDE YAŞAM DOYUMU İŞ DOYUMU VE MESLEKİ TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Year 2005, Issue: 14, 115 - 129, 01.08.2005

Selahattin Avşaroğlu M.engin Deniz Ali Kahraman

Abstract

Bu araştırma, teknik öğretmenlerin yaşam doyumu, işdoyumu ve tükenmişlik düzeylerinin bazıdeğişkenlere göre anlamlıdüzeyde farklılaşıp farklılaşmadığınıbelirlemek ve aralarındaki ilişkiyi ortaya koymak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Öğretmenlerin yaşam doyumlarıYaşam Doyumu Ölçeği Köker, 1991 , işdoyumları, İşDoyumu Ölçeği Hackman ve Oldham, 1980 , tükenmişlik düzeyleri ise Maslach Tükenmişlik Envanteri Maslach ve Jackson, 1981 , kullanılarak belirlenmiştir. Araştırma grubunu Konya merkezinde görev yapan toplam 173 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın amacıdoğrultusunda elde edilen bulgular aşağıda verilmiştir. 1. Öğretmenlerin cinsiyetlerine göre yaşam doyumu, tükenmişlik alt boyutlarıve işdoyumu puan ortalamalarında anlamlıdüzeyde farklılaşma bulunmamıştır. 2. Yaşdeğişkenine göre, öğretmenlerin yaşam doyumları, kişisel başarısızlık ve işdoyumu puanlarıanlamlıdüzeyde farklılaşmazken, duygusal tükenmişlik ve duyarsızlaşma puan ortalamalarına göre anlamlıdüzeyde farklılaşma görülmüştür. 3. İşdeneyimi değişkenine göre yaşam doyumları, duyarsızlaşma, kişisel başarısızlık ve işdoyumu puanlarıanlamlıdüzeyde farklılaşmamıştır. Diğer taraftan işdeneyimine göre duygusal tükenme düzeyleri arasında anlamlıdüzeyde farklılaşma görülmüştür. 4. Öğretmenlerin yaşam doyumu ile duygusal tükenme ve kişisel başarısızlık arasında negatif yönlü, yaşam doyumu ile işdoyumu arasında pozitif yönlü anlamlıbir ilişki bulunmuştur. Diğer taraftan yaşam doyumu ile duyarsızlaşma arasında anlamlıbir ilişki saptanmamıştır. 5. Öğretmenlerin işdoyumu düzeyleriyle duygusal tükenme alt boyutu arasında negatif yönde anlamlıbir ilişki bulunmuştur. İşdoyumu ile duyarsızlaşma ve kişisel başarısızlık arasında anlamlıdüzeyde bir ilişkinin olmadığısaptanmıştır.

Keywords

İşDoyumu, Yaşam Doyumu, Tükenmişlik, Teknik Öğretmen.

References

• Ağaoğlu, E; Ceylan, M; Kasım, E; Madden, T. (2004). “Araştırma Görevlilerinin Kendi Tükenmişlik Düzeylerine İlişkin Görüşleri”. Malatya: XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı.
• Aksaray S; Yıldız, A; Ergün, A. (1998). “Huzurevi ve Evde Yaşayan Yaşlıların Umutsuzluk Düzeyleri”. 1. Ulusal Evde Bakım Kongresi, Program Özet Kitabı.
• Ataklı, A; Dikmentaş, E; Altınışık, S. (2004). “Üniversite Hastanelerinde Çalışan Yönetici ve Klinik Sekreterlerin İş Doyumu”. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. (6), 2.
• Barut, Y. Kalkan, M. (2002). “Ondokuz Mayıs Üniversitesi Öğretim Elemanlarının Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi”. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı, 14, 66-77.
• Baysal, A. (1995). “Lise ve Dengi Okul Öğretmenlerinde Meslekte Tükenmişliğe Etki Eden Faktörler”. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bingöl, D. (1997). “İnsan Kaynakları Yönetimi”. İstanbul: Beta Yayınları.
• Cherniss, C. (1980). “Prefessional Burnout in Human Service Organizations”. Newyork: Praeger Pres.
• Çam, O. (1992). “Tükenmişlik Envanterinin Geçerlik ve Güvenirliğinin Araştırılması”. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları. (Edit: R. Bayraktar, İ. Dağ) Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Çokluk, Ö. (1999). “Zihinsel ve İşitme Engelliler Okulunda Görev Yapan Yönetici ve Öğretmenlerde Tükenmişliğin Kestirilmesi”. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çokluk, Ö. (2000). “Örgütlerde Tükenmişlik: Yönetimde Çağdaş Yaklaşımlar”. (Edit: Cevat Elma ve Kamile Demir). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Diener, E; Emmons, R.A; Larsen, R.J; Griffin, S. (1985). “The Satisfaction With Life Scale”. Journal of Personality Assessment. 49 (1), 71-75.
• Dolunay, A.B (2002). “Genel Liseler ve Teknik-Ticaret-Meslek Liselerinde Görevli Öğretmenlerde Tükenmişlik Durumu”. Ankara: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 55 (1).
• Eren, E. (1984). “Yönetim Psikolojisi”. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, No: 3182.
• Ergin, C. (1992). “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uygulanması”. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları. (Edit: R. Bayraktar, İ. Dağ) Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Farber, B.A. (1984). “Stress and Burnout in Suburban Teachers”. Journal of Educational Research. 77 (6), 325-332.
• Freudenberger, N.D. (1974). “Staff Burnout”. Journal of Social Issues, 30, 159-165.
• Gökçakan, Z; Özer, R. (1999). “Doğu Karadeniz Bölgesindeki Görevli Rehber Öğretmenlerde Tükenmişlik Düzeyi Nedenleri ve Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi”. Eskişehir: IX. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi.
• Güler, M. (1990). “Endüstri İşletmelerinin İş Doyumu ve Depresyon, Kaygı ve Diğer Bazı Değişkenlerin Etkisi”. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Izgar, H. (2000). “Okul Yöneticilerinin Tükenmişlik Düzeyleri (Bornout) Nedenleri ve Bazı Etken Faktörlere Göre İncelenmesi”. (Yayınlanmış Doktora Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Izgar, H. (2001). “Okul Yöneticilerinde Tükenmişlik”. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Izgar, H. (2003). “Endüstri ve Örgüt Psikolojisi”. (Edit: Hüseyin Izgar). Konya: Eğitim Kitapevi Yayınları. No: 19.
• Kapıkıran, A. (2003). “Okul Öncesi Öğretmenlerde Tükenmişliğin Bazı Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi”. Eğitim Araştırmaları Dergisi. 4 (13) 73-78.
• Kavla, İ. (1998). “Hemşirelerde İş Doyumu ile Tükenmişlik İlişkisi”. (Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Kırılmaz, A.Y; Çelen, Ü; Sarp, N. (2003). “İlköğretimde Çalışan Bir Öğretmen Grubunda “Tükenmişlik Durumu” Araştırması”. İlköğretim online 2 (1) 2-9.
• Korman, A. K. (1978). “Endüstriel ve Organizasyonel Psikoloji”. (Çev: İ. Akhun ve C. Alkan). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Köker, S. (1991). “Normal ve Sorunlu Ergenlerin Yaşam Doyumu Düzeylerinin Karşılaştırılması”. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Maslach, C. Jackson, S.E. (1981). “The Measurement of Experienced Burnout”. Journal of Occupational Behavior, 2, 99-113.
• Pines, A.M. Aranson, E. (1988). “Career Burnout. Causes and Cures”. New York: The Free Press.
• Selçukoğlu, Z. (2001). “Araştırma Görevlilerinde Tükenmişlik Düzeyi ile Yalnızlık Düzeyi ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkinin Bazı Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi”. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sucuoğlu, B. Kuloplu, N. (1996). “Özürlü Çocuklarda Çalışan Öğretmenlerde Tükenmişliğin Değerlendirilmesi”. Türk Psikoloji Dergisi. 10: 36.
• Taşğın, Ö. (2004). “Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Merkez ve Taşra Örgütü Yöneticilerinin Tükenmişlik Düzeylerinin İş Doyum Düzeylerine Etkisi”. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tümkaya, S. (1996). “Öğretmenlerdeki Tükenmişlik Görülen Psikolojik Belirtiler ve Başaçıkma Davranışları”. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tümkaya, S. (1999). “Akademik Tükenmişlik Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi. Ankara: Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi.
• Ünal, S; Karlıdağ, R; Yoloğlu, S. (2001). “Hekimlerde Tükenmişlik ve İş Doyumu Düzeylerinin Yaşam Doyumu Düzeyleri ile İlişkisi”. Klinik Psikiyatri Dergisi. (4). 113-118. Vara
• Ş. (1999). “Yoğun Bakım Hemşirelerinde İş doyumu ve Genel Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi”. (Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi). İzmir: Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Yerlikaya, A. (2000). “Köy ve Şehirlerde Çalışan Sınıf Öğretmenlerinde Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi”. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.