Türkiye İşgücü Piyasasına Yönelik Devlet Düzenlemelerinin İşsizlik Üzerine Etkisi: 1988-2018 Yılları İçin Müdahale Analizi

Year 2019, Issue: 42.1, 269 - 282, 01.12.2019

Zeynep Karaçor Fatih Mangır Burcu Güvenek Asiye Kayhan

Abstract

İşgücü piyasasının iki önemli göstergesi olan istihdam ve işsizlik aynı zamanda ekonominin makro düzeyde gidişat hakkında da önemli fikirler verir. İstihdam ve işsizlik tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de önemli sorunların başında gelmektedir.Özellikle 1970’li yıllardan itibaren tüm dünyada işsizlik oranlarının artışı ve istihdamın azalmasının beraberinde getirdiği ekonomik problemler, bu sorunlara yönelik araştırma ve düzenlemelerin artışına sebep olmuştur. İstihdam ve işgücü piyasasında belirlenen ilişki önemli bir yere sahip olup yasalarla düzenlenmiştir. İşgücü ile ilgili düzenlemeler aktif ve pasif işgücü piyasası politika ve düzenlemeleri olarak kategorize edilmektedir. Aktif işgücü piyasası düzenlemeleri, işsiz olarak nitelendirilen nüfusun işgücü piyasasında işe yerleştirilmesi hedefi üzerine odaklanmaktadır. Bu sebeple iş arayanların niteliklerini geliştirme, istihdam performansını arttırma ve yeni iş imkânı yaratma gibi konular üzerine eğilmektedir. Pasif işgücü düzenlemeleri ise işsizlik ödemeleri ve işsizlik sigortası gibi konulara ağırlık vermektedir. Ülkemizde de bu piyasaya yönelik pek çok düzenleme bulunmaktadır. Bu düzenlemelerden önemli iki tanesi 2003 yılında yürürlüğe giren ve Türkiye işgücü piyasasında önemli değişikliklere sebep olan 4857 sayılı İş Kanunu ve 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu’dur.4857 sayılı kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte işgücü piyasasının esnekleşmesi yolunda önemli bir adım atılmıştır. Çalışma hayat hayatının dinamik alt yapısı, teknolojik gelişmeler, rekabet, mevcut çalışma biçimlerinin değişerek yeni çalışma biçimlerinin oluşması gibi konular 4857 sayılı İş Kanunun çıkarılmasına neden olmuştur. Bu kanunla işgücü piyasasının esnekleşmesi gündeme gelmiştir. Hem işçi hem işverenin haklarını hem de piyasanın ihtiyaçlarını göz önünde bulunduran bu kanunla çalışma hayatı düzenlenmeye çalışılmıştır. İşçi ve işverenin kendi ihtiyaçlarına göre çalışma koşullarının belirlenmesinin önündeki engellerin kaldırılması amaçlanmıştır.4857 sayılı İş Kanunu’nun 90. Maddesine dayanılarak çıkarılan 4904 sayılı İş Kanunu ise işgücü piyasasında görülen mevcut boşlukların doldurulmasını hedef edinmiş ve İş Kurumu ile ilgili yeni düzenlemelere yer vermiştir. Bu doğrultuda İş Kurumu’nun sadece iş ve işçi bulma hizmetiyle sınırlı kalmaması, işgücüne gerekli eğitim, danışmanlık vb. hizmetleri sağlayarak vasıflı işgücü yaratılması yolunda adımlar atmasına karar verilmiştir.Bu çalışmada 2003 yılında yürürlüğe giren 4857 sayılı İş Kanunu ve 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu’nun ve bu kanunlarla hayata geçirilen düzenlemelerin işsizlik üzerindeki etkileri 1988-2018 dönemi için Müdahale Analizi Yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir.

Keywords

İşgücü Piyasası, Düzenleme, İşsizlik, Müdahale Analizi

Turkey Labor Market for the Effect of Regulation of the State Unemployment: 1988-2018 Periods of Intervention Analysis

Abstract

Employment and unemployment, which are two important indicators of the labor market, also provide important view into the macro state of the economy. Employment and unemployment are one of the most important problems in Turkey like most states in the World. Especially since the 1970s, an increase in the unemployment rates and economic problems accompanied by the decrease in the employment all over the world have given rise to the studies and regulations on these problems. The relationship between the employment and labor market has an important issue and is regulated by legislations. The labor regulations are categorized as active and passive labor market policies and regulations. Active labor market regulations focus on the target of creating jobs to the unemployed population in the labor market. Therefore, it focuses on improving the qualifications of job seekers, increasing employment performance and creating new jobs. Passive labor regulations focus on issues such as unemployment benefits and unemployment insurance.In our country, there are many regulations for labour market. These regulations entered into force in 2003. The Labour Law No. 4857 and Turkish Employment Agency Law No.4904 are two of these regulations which led to major changes in the labor market in Turkey. With the entry into force of Law No. 4857, an important step towards the flexibility of the labor markethas been taken. Issues such as the dynamic infrastructure of working life, technological developments, competition, the creation of new working patterns by changing existing working styles have led to the adoptation of Labor Law No. 4857. With this law, the flexibility of the labor market has come to Turkish agenda. This law, which considers the rights of the employer and the workers with the needs of the market, has tried to regulate working life. It is aimed to remove the obstacles in determining the working conditions according to the needs of the employer and the employee. The Labor Law No. 4904, which was enacted on the basis of Article 90 of the Labour Law No. 4857, aimed to fill the existing gaps in the labor market and introduced new regulations regarding Turkish Employment Agency. Regardingly, it was determined that the Employment Agency should not limited only to create employment and employment services; also should provide services about training, supervising to create skilled workforce. This study evaluated the effects of the Labour Law No. 4857 and Turkey Business Organization Law No.4904 entered into force in 2003 on unemployment through theIntervention Analysis Method for the 1988-2018 period

Keywords

Labor Market, Regulation, Unemployment, Intervention Analysis

References

• Aktuğ, S. & Kiracı, A. (2014). “Türk İş Hukukunda İş Güvencesi Düzenlemelerinin İstihdama Etkilerine Yönelik Bir Değerlendirme”, Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, sayı: 2, s.33.
• Aslan, H. & Aslan, M. (2017). “Uzun Süreli İşsizlik ve Etkileri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz,”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı: 4, s.107.
• Aykaç, G. (2010). “İşgücü Piyasalarına Yönelik Regülasyonların İşgücü Arz ve Talebi Üzerine Etkileri: Türkiye Üzerine Bir İnceleme”. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aykaç, G. & Çiftçi, C. (2011). “OECD Ülkelerinde İşgücü Piyasası Regülasyonları ve Regülasyonlardaki Eğilimler”, Ekonomik Yaklaşım Dergisi, sayı: 78, s.94.
• Bal, E. & Çalışır, V. (2018). “Konteyner Elleçleme İçin Ekonometrik Tahminleme: ARMA Modeli Uygulaması”, Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, sayı: 16, s.2075-2079.
• Bocutoğlu, Ersan. Makro İktisat Teoriler ve Politikalar, Bursa, Ekin Basım Yayın Dağıtım, 2014.
• Kalkınma Bakanlığı (2017). Türkiye işgücü piyasasındaki yapısal dönüşüm. http://onbirinciplan.gov.tr/wp-content/uploads/2018/02/T%C3%BCrkiye-%C4%B0%C5%9Fg%C3%BCc%C3%BC-Piyasas%C4%B1ndaki-Yap%C4%B1sal-D%C3%B6n%C3%BC%C5%9F%C3%BCm-Arka-Plan-%C3%87al%C4%B1%C5%9Fmas%C4%B1.pdf, 2-49, [Erişim Tarihi: 10.12.2018].
• Coşkun, B. (2017). “Türkiye İş ve İşçi Bulma Kurumunun Yeniden Yapılanma Süreci”, Turkish Journal of Marketing, sayı: 3, s.152-153.
• Diriöz S. (2012). “İstihdamın Artırılmasında Aktif İşgücü Politikalarının Rolü”. Uzmanlık tezi, T.C. Kalkınma Bakanlığı.
• Çelik, A. (2003). “Yeni İş Yasasının Anlamı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, sayı: 48, s.12-14.
• Çetinkaya, E. (2011). Türkiye İş Kurumu ve Hizmetlerinin Dönüşümü Konusunda Sosyal Tarafların görüşleri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, sayı: 61, s.46-47.
• Çevik, Z. & Macit, S. (2017). “Türkiye’de Asgari Ücretin Kısa Dönem Belirleyicileri: Nedensellik Analizi”, Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, sayı: 3, s.429-445.
• Çoban, Orhan. İktisada Giriş. Konya: Atlas Akademi, 2013
• Dağlıoğlu, S. & Bakır, M. (2015). “Türkiye’de Asgari Ücretin İstihdam Üzerindeki Etkisinin Sektörel Panel Regresyon Modelleri ile İncelenmesi”, Sosyal Güvence Dergisi, sayı:8, s.35-68.
• Doğan, S. & Girgin, M. (2017). “İşgücü Piyasasında Güvenceli-Esneklik Modeli ve Piyasa Araçlarının İstihdama Etkileri”, Social'Sciences'Research Journal, sayı: 4, s.270-286.
• Duru, Ö. (2007). “Zaman Serileri Analizinde Arıma Modelleri ve Bir Uygulama”. Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ekmekçioğlu, H. (2003). “4857 Sayılı Kanun’un Genel Değerlendirmesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, sayı: 48, s.76.
• Güneş, M. (2010). “Zaman Serilerinde Müdahale Analiz Teknikleri Üzerine Bir Çalışma”. Yüksek lisans tezi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Güven, A. & Mollavelioğlu, Ş. & Dalgıç, B. (2011). “Asgari Ücret İstihdamı Arttırır Mı? 1969-2008 Türkiye Örneği”, ODTÜ Geliştirme Dergisi, sayı: 2, s.147-166.
• Güvenek, B. & Alptekin, V. (2015). “Turistlere Yönelik Saldırılarının Turizme Etkisi: Türkiye Üzerine Ampirik Bir Çalışma”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, sayı: 1, s.29.
• İş Kanunu (2003). T.C. Resmî Gazete, 25134, 10.06.2003.
• Kara, T. (2009). “Sabit GPS İstasyonlarında Zaman Serileri Analizi”. Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Karaçor, Z. & Özmen, İ. & Yorhancılar F. “Asgari Ücret, İşsizlik Oranı ve Enflasyon Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (1987–2010)”. https://docplayer.biz.tr/21130093-Asgari-ucret-issizlik-orani-ve-enflasyon-arasindaki-nedensellik-iliskisi-turkiye-ornegi-1987-2010.html, 1-17, [Erişim Tarihi: 10.12.2018]
• Kaya, A. (1999). “Zaman Serilerinde Sapan Değerlerin Analizi Üzerine Bir Araştırma”. Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaya, A. (2003). “4857 Sayılı İş Yasa’sının Türk İş Hukukunda Meydana Getirdiği Yenilikler”, İş, Güç-Endüstri İlişkileri Ve İnsan Kaynakları Dergisi, sayı: 2 s.1.
• Kazancı E. & Acar, O. (2017). “Aktif İşgücü Piyasası Politikalarını Çerçevesinde Kütahya İşkur’un Mesleki Eğitim Faaliyetlerinin İncelenmesi”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, sayı:2, s.89.
• Koç, Muzaffer (2016). “4857 Sayılı İş Kanunu’nda Esneklik Düzenlemeleri ve Uygulama Problemleri”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, sayı:7, s.2170.
• Korkmaz, A. & Çoban, O. (2006). “Emek Piyasasında Asgari Ücret, İşsizlik ve Enflasyon Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik Bir Analiz”, Maliye Dergisi, sayı 151, s.16-22.
• Kovacı, S. &, Belke, M. & Bolat, S. (2018). “İşgücü piyasası düzenlemelerinin işsizliğe etkileri: seçilmiş OECD ülkeleri için panel veri kanıtları”, Journal Of Socıal And Humanıtıes Scıences Research, sayı: 25, s.2030-2042.
• Köseoğlu, A. & Kabul, S. (2014). “4857 Sayılı İş Kanunu Bağlamında Çalışma Süresinin Aşılması: Fazla Çalışma”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, sayı: 2, s.264.
• Kuzgun, İ. (2007). “Türkiye’de Firma Açısından Esnekliğe Dayalı İstihdam Stratejisi”, Journal Of Yasar University, sayı: 8, s.857-858.
• Laezear, E. (1990). “Job security provisions and employment”, The Quarterly Journal Of Economics, sayı: 3, s.699-726.
• MÜSİAD (2015). İşgücü Piyasaları İşsizlik –Eşitsizlik, MÜSİAD Yayınları No: 97. İstanbul.
• Nurmukhambetova, Aigul (2017). “İş kanununun yeni düzenlemesi karşısında geçici iş ilişkisi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, sayı: 2, s.197.
• OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development), https://data.oecd.org/unemp/unemployment-rate.htm#indicator-chart, [Erişim Tarihi: 10.12.2018].
• Özek, T. (2010). “Zaman Serisi Modelleri Üzerine Bir Simülasyon Çalışması”. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Piton, C. & Rycx, F. (2018) “The unemployment ımpact of product and labour market regulation: Evidence From European Countries”, IZA Institute Of Labor Economics, No: 11582.
• Sapancalı, F. (2007/2008). “Türkiye’de İşgücü Piyasası, Sorunlar ve Politikalar”, TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, sayı: 2-3, s.19-24.
• Saydar Ö. & Aydın, Y. (2017). İşgücü piyasasında esneklik tartışmaları (Türkiye ve AB ülkelerinin karşılaştırmalı analizi). https://www.researchgate.net/publication/317041657_Isgucu_Piyasasinda_Esneklik_Tartismalari_Turkiye_ve_AB_Ulkelerinin_Karsilastirmali_Analizi, 1-16, [Erişim Tarihi: 12.12.2018].
• Sever, E. & İğdeli, A. (2018). “Asgari ücret, istihdam ve ekonomik büyüme: BRICS-T örneğinde bir inceleme”, Girişimcilik İnovasyon ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, sayı: 3, s.1-14.
• Şentürk, F. (2015). Türkiye’de İşgücü Piyasası ve İstihdamın Yapısı. Sosyal Güvence Dergisi, sayı:7, s.127.
• Tansel, Aysıt. 2050'ye Doğru Nüfusbilim ve Yönetim: İşgücü Piyasasına Bakış. İstanbul: Sis Matbaacılık. 2012.
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). http://www.tuik.gov.tr/Start.do, [Erişim Tarihi: 10.12.2018].
• Uçkan, B. (2005). “Türkiye’de İş Aracılığı Hizmetlerinin Tarihsel Gelişim Sürecinde Kamu Tekelinin Kırılması”, Sosyal Bilimler Dergisi, sayı:1, s.166.
• Uyar, Y. (2008). “Türkiye’de İşsizliğin Özellikleri ve İşsizlikle Mücadele Politikaları”, Sosyal Bilimler Dergisi, sayı: 20, s.62.