Mevlâna Müzesi Kubbe-i Hadrâ’nın Kalem İşi Süslemeleri ve Yapılan Restorasyon Çalışmaları

Year 2019, Issue: 42.1, 322 - 338, 01.12.2019

Naci Bakırcı

Abstract

Özet Mevlâna’nın vefatından sonra 1274 yılında yaptırılmış olan türbesi; Selçuklular, Karamanoğulları, Osmanlılar ile Cumhuriyet döneminde onarımlar ve eklemeler görerek günümüze kadar gelmiştir. Bu onarımlar daha çok türbenin dış gövde ve külahında bulunan çinilerinde yapılmıştır. Türbenin içinde yer alan kalem işi süslemeler, 1499 yılında II. Beyazıt’n saltanat yıllarında Halepli Nakkaş Abdurrahman’a yaptırılmıştır. 2018 yılında yapılan restorasyon sırasında açığa çıkartılan kitabeye göre kalem işleri yapımından 260 sene sonra Kayserili Nakkaş Derviş Osman tarafından tamir edilmiştir. Bu onarımda malakari tarzında yapılmış hat yazılı kuşaklar ile süslemelerin ana motifleri korunmuş, yazı kuşaklarının altında ve kenarlarında bulunan ince yapraklı bitkisel bezemelerin üzerleri düz renk mavi, sarı, kırmızı boyalarla kapatılmıştır. Hatta süslemelerde ilk yapımından daha fazla altın varak kullanılarak düz renklerle altın varağın uyumu sağlanmıştır. Araştırmacılar 2018 yılı onarımında kitabesi bulunan Kayserili Nakkaş Derviş Osman’ın yapmış olduğu onarımı II. Beyazıt döneminde Halepli Nakkaş Abdurrahman’ın yapmış olduğu süslemeler olarak değerlendirmişlerdir. 2018 yılı restorasyon çalışmasında bulunan kitabe ile XV. Yüzyıl süslemelerinin 260 sene sonra onarım gördüğü anlaşılmıştır. Türbenin kalem işi süslemelerinde bu onarımdan sonra kayıtlara geçen veya bilinen başka bir onarım yapılmamıştır. 1925 yılında tekke ve zaviyelerin kapatılmasından sonra Mevlana Türbesi Konya Asarı Atika Müzesi olarak düzenlenmiştir. İlk Müze Müdürü Yusuf Akyurt 1933 tarihli raporunda türbenin kuzey doğu ayaklarında süslemeleri dökülen yerlere Konya’da nakkaş bulunmadığından altınları ezerek 2,5 metrelik bir alanda kendisinin tamamlamalar yaptığını belirtmiştir. 1982 yılında da Müze Müdürü Erdoğan Erol Manisa’da ikamet eden Buharalı Nakkaş Mustafa Baytal’a türbenin bozulan süslemelerini tamamlatmıştır. Bu iki küçük müdahaleden başka süslemelerde bir tamirat yapılmamıştır. 2000 li yıllardan sonra artan ziyaretçi ve nem sorunundan sonra türbenin kalem işlerinde hızlı bir bozulma sureci başlamıştır. 2018 yılında Hazırlattırılan röleve ve restorasyon projelerinden sonra Konya Ticaret Odası, Konya Sanayi Odası ve Konya Ticaret Borsası’nın sponsorluğunda türbenin kalem işi süslemelerinde restorasyon çalışmalarına başlanmış bir yıl içerisinde tamamlanmıştır. 2018 yılında yapılan restorasyon çalışmalarında 1759 yılında Kayserili Nakkaş Derviş Osman tarafından yapılmış olan kalem işi süslemeler raspalanarak kaldırılmıştır. Bu raspalama sonucu 1499 yılında Halepli Abdurrahman tarafından yapılmış olan kalem işi süslemeler yer yer enjeksiyon yoluyla sağlamlaştırılmış, kaybolan kontur ve ince bezemeleri tamamlanarak aslına uygun şekilde Nakkaş Semih İrteş tarafından restorasyonu gerçekleştirilmiştir. Raspalama sonucu fil ayaklarının başlık kısımlarında altı adet minyatür tekniğinde hazırlanmış resimler açığa çıkartılmıştır.

Keywords

Mevlâna’nın Türbesi, Kalem işi, II. Beyazıt, Halepli Abdurrahman, Derviş Osman

Mevlâna Museum Kubbe-i Hadrâ’n Pen Decoration and Restoration Works

Abstract

The tomb was built in 1274 after the death of Mevlana; Seljuks, Karamanoğulları, Ottomans and the Republic anperiod has seen the repairs and additions until today. These repairs were made mostly on the tiles located on the outer body and cone of the tomb. The pencil decorations in the tomb, II. It was built by Nakkaş Abdurrahman of Aleppo during thereign of Beyazıt. According tothe in scription uncoveredduring the restoration in 2018, Nakkaş from Kayseri was repaired by Derviş Osman 260 years after the pencil works. In this repair, calligraphicbelts made in thestyle of malakari and the main motifs of the ornaments were preserved, and the thin leafy floral decorations found under the edges of the belts were covered with solid blue, yellow and red paints. In fact, moregold leaf was used in the decorations than the first construction, and the harmony of the plain with the gold colors was ensured. Researchers in 2018 repair of the inscription in Kayseri Nakkaş Derviş Osman's repair II. They were considered as decorations made by Nakkaş Abdurrahman from Aleppo during the Beyazıt period. In 2018, the XV. Century decorations were repaired after 260 years. No other repairs know not known after this repair have been made in the ornaments of the tomb. After the closure of the dervish lodges and lodges in 1925, Mevlana Mausoleum was organized as Konya Asar-ı Atika Museum. The first Director of the Museum, Yusuf Akyurt, in his 1933 report stated that he didn't have any decorations in Konya where the decorations were spilled on the northeast endfeet of the tomb. In 1982, Museum Director Erdoğan Erol completed the deteriorated decorations of the tomb for Nakkaş Mustafa Baytal, residing in Manisa. Apart from the set minor interventions, no repairs were made to the ornaments. After the increasing visitors and humidity problem after 2000s, a rapid deterioration process started in the pen works of the tomb. After the relay and restoration projects prepared in 2018, under the sponsor ship of Konya Chamber of Commerce, Konya Chamber of Industry and Konya Commodity Exchange, restoration works of pencil decorations of the tomb were completed with in one year. In the restoration Works carriedout in 2018, pencil decorations made by Nakkaş Derviş Osman from Kayseri in 1759 were removed by scraping. As a result of this blasting, the pen-made or namentsmade by Abdurrahman of Aleppo in 1499 were strengthened by injection from time to time, the lost contour and fine decorations were completed and there storation was performed by Nakkaş Semih İrtes in accordance with the original. As a result of the blasting, six miniature techniques of the elephant legs were revealed

Keywords

Mausoleum of Mevlana, Penwork, II. Beyazıt, Abdurrahman from Aleppo, Derviş Osman