Kamu Harcamaları ve Ekonomik Krizler: Peacock ve Wiseman Sıçrama Tezi Çerçevesinde Türkiye Örneği

Year 2020, Issue: 43, 298 - 309, 01.02.2020

Ufuk Serdar Akalın İclal Ünüvar

Abstract

24 Ocak 1980 kararları ile birlikte Türkiye ekonomisinde para piyasaları, mal piyasaları ve dış ekonomik ilişkilerde köklü değişimler yaşamıştır. Yaşanan köklü değişimler kamu sektöründe de hissedilmiştir. Bu anlamda bir maliye politikası aracı olan kamu harcamalarında meydana gelen değişimlerin incelenmesi önem arz etmektedir. Yapısal değişimlerin yanı sıra, özellikle 1990 yılı sonrasında Türkiye ekonomisinin karşı karşıya kaldığı krizler birçok ekonomik dengede olduğu gibi kamu harcamalarının düzeyinin değişmesi üzerinde de etkili olmuştur. Kamu harcamalarının değişimi ile ilgili olarak literatürde ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin yönü ve kamu harcamalarının artışını değerlendiren birçok çalışma yer almaktadır. Örneğin Wagner Kanunu kamu harcamalarının sürekli artacağını öne sürmektedir. Peacock ve Wiseman ise kamu harcamalarında gerçekleşen artışın olağanüstü durumlarda sıçrama göstereceği ve olağanüstü durum geçtikten sonra kamu harcamaları düzeyinin eski seviyesine dönmeyeceği üzerinde durmaktadır. Harcama düzeyinin olağanüstü koşul ortadan kalktıktan sonra eski düzeyine dönmemesi vergi mükelleflerinin olağanüstü durumlarda ortaya çıkan vergi artışını makul görmesine dayanmaktadır. Söz konusu sıçrama etkisi farklı ülkeler ve ülke gruplarını ele alarak, farklı yöntemler kullanarak incelenmiştir. Sıçrama tezini destekler nitelikteki çalışmaların yanı sıra eleştirel nitelikteki çalışmalar da literatürde yer almaktadır.Bu anlamda çalışmamız Türkiye ekonomisi açısından 1981-2015 dönemini ele alarak söz konusu sıçrama tezini test etmeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla yıllar itibariyle reel kamu harcamalarının, reel Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’ya oranlanmasıyla elde edilen zaman serisine Perron 1997 birim kök testleri ve Bai ve Perron 1998, 2003a tarafından geliştirilen çoklu yapısal kırılma testleri uygulanmıştır. Yapısal kırılma testleri sonucunda söz konusu zaman serisinde 1993, 1999 ve 2004 yılları olmak üzere üç yapısal kırılma dönemi tespit edilmiştir. Söz konusu kırılma dönemlerinden ikisi; Türkiye ekonomisinde yaşanan iki ekonomik kriz olan 1994 ve 2000 krizi öncesinde gerçekleşmiştir. Ayrıca ikinci kırılma dönemi olan 1999 yılı toplumsal anlamda yaşanan büyük bir afet olan Marmara depremine denk gelmektedir. 1993 ve 1999 kırılma yılları kendilerinden önceki döneme göre kamu harcamalarının reel düzeyinde artış yaşandığını göstermektedir. 2004 kırılma yılı sonrasındaki dönemde ise kendinden önceki döneme göre kamu harcamalarının reel düzeyinde azalma gerçekleştiği tespit edilmiştir.

Keywords

Kamu Harcamaları, Peacock Wiseman Sıçrama Tezi, Bai Perron Çoklu Yapısal Kırılma Testi.

Public Expenditure and Economic Crisis: The Case of Turkey in the Framework of Peacock and Wiseman Displacement Hypothesis

Abstract

The Turkish economy has undergone radical changes in the area of financial markets, commodity markets and foreign economic relations after after the decisions of 24th January 1980. The radical changes have been felt in the public sector. In this sense, it is important to examine the changes in public expenditures, which is a fiscal policy instrument. As well as structural changes, particularly in crises faced by Turkey's economy after 1990 has been effective on a change in the level of public expenditure, as in many economic balance. There are many studies evaluating the direction of the relationship between economic growth and the increase in public expenditures in the literature regarding the change of public expenditures. For example, Wagner's Law suggests that public expenditures will increase continuously. Peacock and Wiseman, on the other hand, emphasize that the increase in public expenditures will jump in extraordinary situations and that the level of public expenditures will not revert to the old level after the case has passed. The fact that the level of expenditure does not return to its original level after the elimination of the extraordinary condition is based on the fact that taxpayers see the tax increase that occurs in extraordinary situations as reasonable. The displacement effect was examined by using different methods by considering different countries and groups of countries. Critical studies are included in the literature, as well as studies supporting the displacement effect. In this sense, our study aims to test the displacement effect by taking the 1981-2015 period in terms of Turkey's economy. For this purpose, Perron 1997 unit root tests and multiple structural break tests developed by Bai and Perron 1998, 2003a were applied to the time series obtained by the ratio of Real Public Expenditures to Real Gross Domestic Product by years. As a result of the structural break tests, three structural break periods were determined in the time series as 1993, 1999 and 2004. Two of these structural break periods; corresponds to two economic crisis which were happened in the 1994 and 2000. In addition, the second breaking period, coincided with the Marmara earthquake, which is a major social catastrophe. The structural break years 1993 and 1999 show that the level of public expenditures has increased compared to the previous period. In the period following the 2004 structural break year, real expenditures of public expenditures decreased compared to the previous period

Keywords

Public Expenditures, Peacock-Wiseman Displacement Hypothesis, Bai Perron Multiple Structural Break Tests

References

• Akbulut, E. Y. (1993). “Harcamaların Sıçramalı Artışı Tezi: Askeri Darbelerin Kamu Harcamalarının Artış Trendi Üzerindeki Etkileri”, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları Dergisi, sayı: 35, s. 245-259.
• Bai, J. ve Perron, P. (2003a). “Computation and Analysis of Multiple Structural Change Models”, Journal of Applied Econometrics, 18 (1): 1-22.
• Bai, J. ve Perron, P. (2003b). “Critical Values for Multiple Structural Change Tests”, The Econometrics Journal, 6 (1): 72-78.
• Bai, J. ve Perron P. (1998). “Estimating and Testing Linear Models with Multiple Structural Change”, Econometrica , 66 (1): 47-78.
• Bai, Jushan. ve Perron Pierre. Multiple Structural Change Models: a Simulation Analysis, İçinde: Corbea, D., Durlauf, S., Hansen, B.E., Econometric Essays, Cambridge, Cambridge University Press, 2004.
• Bird, R. M. (1972). “The Displacement Effect: a Critical Note”, Finanzarchiv / Public Finance Analysis, 30(3): 454–463.
• Boratav, Korkut. Türkiye İktisat Tarihi 1908-2009,(20. Baskı), Ankara, İmge Kitabevi, 2015.
• Edizdoğan, Nihat, Çetinkaya, Özhan ve Gümüş, Erhan. Kamu Maliyesi, Bursa, Ekin Yayınevi, 2011.
• Efobi, U., ve Osabuohien, S. (2012). “Government Expenditure in Nigeria: an Examination of Tri-theoretical Mantras”, Journal of Economic and Social Research, 14 (2), 27-52.
• Goffman, I. J. ve Mahar D. J. (1971). “The Growth of Public Expenditures in Selected Developing Countries: Six Carribean Countries, 1940-65”, Public Finance, 26 (1): 57-74.
• Gupta, S.P. (1967). “Public Expenditure and Economic Growth: a Time-Series Analysis”, Public Finance, 22 (4): 423-461.
• Henrekson M. (1990). “Peacock and Wiseman's Displacement Effect: a Reappraisal and a New Test”, European Journal of Political Economy, 6 (3), 245-260.
• Henry O. ve Olekalns N. (2010). “Peacock and Wiseman's Displacement Hypothesis: Some New Long-Run Evidence for the UK”, Applied Economics, 42 (11), 1455-1460.
• Kutbay H. ve Gerede C. (2019). “Sıçrama Tezinin Türkiye’de Geçerliliği: Darbeler Bakımından Bir Analiz”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (2): 1575-1990.
• Musgrave Richard A. ve Musgrave Peggy. Public Finance in Theory and Practice, (50th ed.), New York, McGraw-Hill Book Company, 1989.
• Nadaroğlu, Halil. Kamu Maliyesi Teorisi, İstanbul, Beta Yayım Dağıtım, 1996.
• Nagarajan P. (1979). “Econometric Testing of the 'Displacement Effect' Associated With A 'Non Global' Social Disturbance in India”, Public Finance, 34 (1), 110-111.
• Peacock, Alan T. ve Wiseman, Jack. The Growth of Public Expenditure in the United Kingdom, Princeton, Princeton University Press, 1961.
• Perron, P. (1989). “The Great Crash, the Oil Price Shock and the Unit Root Hypothesis,” Econometrica 57 (6), 1361–1401.
• Perron, P. (1997). “Further Evidence on Breaking Trend Functions in Macroeconomic Variables”, Journal of Econometrics, 80 (2): 355-385.
• Rosen, Harvey. Public Finance, Chicago, Irwin, 1995.
• Sandfor, Cedric Thomas. Economics of Public Finance: An Economic Analysis of Government Expenditure and Revenue in the United Kingdom, Third Edition, United Kingdom: Pergamon Pres,1992.
• Şanlısoy, S. ve Sunal, O. (2016). “Kamu Harcamaları-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği”, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 7 (17): 102-122.
• T. C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (2008), Stratejik Plan 2009-2013, Ankara.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı (2015), Ekonomik ve Sosyal Göstergeler, T.C. Kalkınma Bakanlığı, [Online] Available at:, [Erişim tarihi: 21.03.2016].
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) (2016), Available at:, [Erişim tarihi: 13.02.2016].