Ulus Devlet Modelinde Bir Yurttaş Çocuk: Küçük Durmuş

Year 2020, Issue: 43, 380 - 390, 01.02.2020

Bedia Koçakoğlu

Abstract

Milletleşme ve millet oluşturma toplamsal bir süreçtir. Bu evre ulus devlet modeline giden önemli bir zemini de teşkil etmektedir. Sosyo-kültürel ve askeri temelli olmak üzere çeşitli yaklaşımlarla bu dönüşümün, modern Türk devletinin oluşturulmasında kullanıldığı belirlenebilir.Özellikle üzerinde duracağımız kültürel değişimin bir ayağı olarak sanat ve edebiyat verimleriyle iktidarı kutsayan, ulus mantığını yücelten eserlerin ortaya konulduğu gözlenir. Milli kimliğin bilincini meydana getirmek bunun sonucunda da bireylerin kendilerini bir cemaatin ortak mensubu olarak görmelerini sağlamak amacıyla kaleme alınan edebiyat eserlerinin 19. yüzyılın ulus devletlerini inşa etmekte kullanıldığı görülür.Türkiye’nin ulus devlete geçişini sağlamak amacıyla modern kimliğin yaratımı ve yapılan inkılapların yayılması noktasında romanların “projelendirilmiş toplumun ve insanların kullanım kılavuzu” gibi işlev gördüğü söylenebilir. Bu açıdan sanatçılardan da beklenen yeni düzene destek olmalarıdır. Bu destek olma evresinde hem sistemin hem de sanatçıların üzerinden en fazla durdukları husus çocuklardır. “İdeal Türk çocuğu” algısı büyük ölçüde vatandaşlık temelli olarak yeniden formüle edilmiştir. Gerek yurttaş, müteşebbis; gerekse asker olarak bu çocuklar ailesinin, devletinin ve toplumun en önemli unsurudur.Cumhuriyet’le beraber arzu edilen çocuk algısı, Doğululuktan kurtulmuş, Batının yüksek medeniyet seviyesine çıkma ideali taşıyan, Cumhuriyet değerlerine ve inkılâplarına bağlı, “kurucu/koruyucu Gazi imgesine” sahip çıkan, modernleşme ve kalkınma hedeflerine ulaşma yolunda gayretli bireylerden oluşmaktadır.Bu yeni neslin kamusal mekânları nasıl kullanması gerektiğinden giyim kuşam adabına, görgü kurallarından ahlak algısına, temizlikten medeniliği sağlayan tüm unsurlara kadar her şey belirlenmiştir. Bununla birlikte milli bilinç ve Cumhuriyetçi çocuklar yaratma düşüncesinin bir parçası olarak özellikle eğitim hususu üzerinde durulmuştur. İnsanlığın onurunu zedeleyen cehaletten kurtularak okuyan çocukların öncelikle içinden çıktıkları köyleri aydınlatma düşüncesi ağırlıklı işlenen konulardan olmuştur. Tüm bireyler bütün bu gayretleri bir vazife ve sorumluluk olarak telakki edeceklerdir. Bu doğrultuda ortaya konulan romanlarda da yukarıda saydığımız nitelikleri haiz çocuklar dikkati çekmektedir. Bu eserlerden biri de Muallim Cemal tarafından kaleme alınan Küçük Durmuş’ 1933 tur. Çalışmamızda roman, ulus devlet çizgisinin ideal çocuk algısı açısından incelenmeye çalışılacaktır.

Keywords

Ulus-devlet, Küçük Durmuş, roman, ideal Türk çocuğu

A Citizen Child in Nation-State Model: Küçük Durmuş

Abstract

Become a nation and nation-building is a social process. This phase also form an important basis for the nation-state model. It can be determined that this transformation was used for the rise of the modern Turkish state by various approaches which are socio-cultural and military basis. It is observed that through works of art and literature that are the part of cultural change that we focus on, are blessed power and exalted the thought of nation. It is seen that the works of literature, written in order to create the consciousness of national identity and to ensure individuals to see themselves as the common members of a community, are used to build the nation states of the 19th century. It can be say that novels function as a "user guide of designed people and society", in the point of creation of modern identity and spread the reforms, in order to Turkey's transition to nation-state. In this respect, what is expected of also the artists is that they support the new order. In this phase of support, the point both the system and the artists put particular emphasis on is children. The perception of “ideal Turkish child” has been reformulated to a large extent on citizenship. As a citizen, entrepreneurs and soldier, children are the most important part of family, state and society. In the Republic Era, the perception of desired child consist of diligent individuals who got rid of being Easterner, have the ideal to rise to the high level of civilization of the West, adhere to the values and reforms of Republic and preserve “image of founding / protective Gazi” on the way to reach modernization and development goals. From how this new generation should use public spaces, to sense of dress, from etiquette to moral perception, from cleanliness to all elements that provide civilization, everything has been determined. In addition, as part of the national consciousness and the idea of creating Republican children, especially was emphasis on education. The idea of enlightening the villages of the schooled children by getting rid of the ignorance, which is damages the dignity of humanity is primarily among the studied subjects. All individuals will consider all these efforts as a duty and responsibility. In the novels written for this purpose, the children with the above-mentioned qualities attract attention. One of these works is Küçük Durmuş 1933 , written by Muallim Cemal. In our study, this novel will be studied in terms of ideal child perception of the nation-state line

Keywords

Nation-state, Küçük Durmuş, Novel, Ideal Turkish Child

References

• Ataklı, A. (2020). 19 Mayıs 1919’dan 2020’ye. [Online] Mevcut: , [Erişim tarihi: 15.02.2020].
• Anderson, Benedict. Hayali Cemaatler, Çev.: İ. Savaşır, İstanbul, Metis Yayınları, 2007.
• Aslan, S. ve Alkış, M. (2015). “Osmanlı’dan Cumhuriyete Geçişte Türkiye’nin Modernleşme Süreci: Laikleşme ve Ulusal Kimlik İnşası”, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 6 (1): 19-33.
• Assmann, Jan. Kültürel Bellek: Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik, Çev.: A. Tekin, İstanbul, Ayrıntı Yayınları, 2001.
• Aydın, R. (Mart 2018). “Ulus, Uluslaşma ve Devlet: Bir Modern Kavram Olarak Ulus Devlet”, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 6 ( 1): 229-255.
• Belge, Murat. Sanat ve Edebiyat Yazıları, İstanbul, İletişim Yayınları, 2009.
• Dora, Ş. (1938). “Yeni Rejimde Çocuğun Ehemmiyet ve Kıymeti”, Uludağ Bursa Halkevi Dergisi, sayı: 18, s. 45-47.
• Foucault, Michel. Toplumu Savunmak Gerekir, Çev.: Ş. Aktaş, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2004.
• Gölpınarlı, Abdülbaki. Yurt Bilgisi, İstanbul, Kaynak Yayınları, 2007.
• Hülür, H. ve Akça, G. (2007). “İmparatorluktan Cumhuriyete Siyasal Bütünlük ve Ulusalcılık Söylemi”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, sayı: 22, s. 311-335.
• Jusdanis, Gregory. Gecikmiş Modernlik ve Estetik Kültür, Milli Edebiyatın İcat Edilişi, Çev.: T. Birkan, İstanbul, Metis Yayınları, 1998.
• Kafadar, O. (1997). “Tatbikat Mektebi’nde ‘10 Temmuz’ İnkılabı”, Tarih ve Toplum, sayı: 158, s. 10-16.
• Karpat, Kemal. Osmanlı’dan Günümüze Edebiyat ve Toplum, İstanbul, Timaş Yayınları, 2017.
• Karyelioğlu, S. (2012). “Ulus Devlet ve Milliyetçiliğin Tarihsel Dayanakları ve Küreselleşmenin Ulus Devlet ve Milliyetçilik Üzerindeki Etkileri”, Ethos Dergisi, 5 (1): 137-169.
• Mithat Cemal. Küçük Durmuş, İstanbul, Resimli Ay Matbaası, 1933.
• Meydan Larousse (1987). Ulus. Meydan Larousse Ansiklopedisi (C. 12, ss. 720-721). İstanbul: Meydan Yayıncılık.
• Öztan, G. G. (2009). “Türkiye’de çocukluğun politik inşası”, Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Bölümü.
• Poggi, Gianfranco. Modern Devletin Gelişimi, Çev.: Ş Kurt ve B. Toprak, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2005.
• Şükrü Kamil. Çocuklara ve Gençlere Nasıl Bakmalı?, İstanbul, Tefeyyüz Kitaphanesi, 1932.
• Tunaya, Tarık Zafer. Hürriyet’in İlânı, İstanbul, Arba Yayınları, 1996.
• Türkdoğan, Orhan. Niçin Milletleşme?, İstanbul, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, 1995.
• Türkeş, A. Ö. (2009). “Toplum ve Kimlik Kurma Kılavuzu Olarak Roman”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Dönemler ve Zihniyetler, Ed.: T. Bora ve M. Gültekingil (ss. 844-869). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Uğuz, H. E. ve Saygılı, R. (Ekim 2016). “Küresel Dünyada Ulus Devlet”, Selçuk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, sayı: 32, s. 127-143.