Âşık Ömer Divanı’na Katkılar VII

Year 2020, Issue: 44, 286 - 302, 01.08.2020

Orhan Yavuz Fatih Numan Küçükballı

Abstract

Âşık Ömer 17. yüzyılda yaşamış önemli bir halk şairidir. Şiirleri incelendiğinde onun sadece halk şiiri tarzında değil, aynı zamanda divan şairleriyle boy ölçüşecek seviyede aruzla şiirler yazdığı anlaşılmaktadır. Âşık Ömer, şiirlerinin sanatsal güzelliği ve Türk edebiyatı tarihindeki ününe oranla hakettiği seviyede araştırma konusu olmamıştır. Şiirleriyle ilgili en kapsamlı çalışma henüz on yıl kadar önce yapılmış ve bu çalışmada 1455 şiir yer almıştır. Bu 1455 şiir, Âşık Ömer’in divanın altı farklı nüshası karşılaştırılarak ve daha önce yayımlanan şiirler taranarak bir araya getirilmiştir. Onun şiirlerinin bu kadarla sınırlı olmayıp iki bini aştığı tahmin edilmektedir. Alanın uzmanlarının malumudur ki neredeyse her mecmua ve cönkte Âşık Ömer’e ait şiirlere rastlamak mümkündür. Yakup Karasoy ve Orhan Yavuz’un 2010 yılında Âşık Ömer Divanı’nı yayımlamasından sonra cönk ve mecmualardaki şiirlerden hareketle Âşık Ömer Divanı’na katkı mahiyetinde çalışmalar yapılmaya başlanmıştır. Bu doğrultuda şu ana kadar altı çalışma yapılmış ve bu altı çalışmada toplam 148 yeni şiir tespit edilmiştir. Bu makale Âşık Ömer Divanı’na katkı olarak hazırlanan çalışmaların yedincisidir. İki farklı mecmua taranmıştır. Mecmualardan biri Millî Kütüphane Abdullah Öztemiz koleksiyonunda 06 MİL YZ A 2623, diğeri ise Edirne Selimiye Yazma Eserler Kütüphanesi’nde 22 Sel 2207/2 numara ile kayıtlıdır. Millî Kütüphane Abdullah Öztemiz koleksiyonunda bulunan mecmua ilk defa tarafımızdan okunmuştur. Edirne Selimiye Yazma Eserler Kütüphanesi’ndeki mecmua üzerine ise bir yüksek lisans çalışması yapılmıştır. Bu mecmuanın yazısı oldukça kötüdür. Söz konusu yüksek lisans çalışmasında Âşık Ömer’ ait şiirlerde çok sayıda okuma yanlışı vardır. Tezin sonunda yer alan tıpkıbasımdan faydalanılarak Âşık Ömer kaydı olan şiirler tarafımızdan yeniden okunmuştur.Bu iki mecmuada Âşık Ömer’e ait toplam 70 şiir bulunmaktadır. Bu 70 şiirin 47 tanesi Âşık Ömer Divanı’nda mevcut olup 23 tanesi ise yer almamaktadır. Âşık Ömer Divanı’yla ortak şiirlerde kelime düzeyinde varyantlaşmalar vardır. Genel olarak mecmualardaki şiirlerde eksiklikler vardır. Ortak şiirlerde Âşık Ömer Divanı’nda olmayan sadece bir dörtlük tespit edilmiştir.

Keywords

Âşık Ömer Divanı, mecmua, yayımlanmamış şiirler

Contributions to the Âşık Ömer Divanı VII

Abstract

Âşık Ömer is known as an important folk poet who lived in the 17th century. When his poems are examined, it is understood that he wrote poems not only in the style of folk poetry, but also with aruz which were at a level that would match divan poets. Âşık Ömer has not been the subject of research at the level he deserves in proportion to the artistic beauty of his poems and his reputation in the history of Turkish literature. The most comprehensive study of his poems has been conducted just about decade ago and 1455 poems were included in this study. These 1455 poems were brought together by comparing six copies of Âşık Ömer's diwan and scanning previously published poems. It is estimated that the poet's poetry was not limited to this, but exceeded two thousand. It is known by the experts of the field that it is possible to find poems of Âşık Ömer in almost every mecmua and cönk. After Yakup Karasoy and Orhan Yavuz published the Âşık Ömer Divanı in 2010, based on poems in cönk and mecmua, studies have been started to contribute to the Âşık Ömer Divanı. Accordingly, six studies have been conducted so far and a total of 148 new poems have been identified in these six studies. This article is the seventh of the works prepared as a contribution to the Âşık Ömer Divanı. In our study, two different mecmuas have been scanned. One of the mecmuas is registered in the National Library Abdullah Öztemiz collection with number 06 MİL YZ A 2623, and the other in Edirne Selimiye Manuscript Library with the number 22 Sel 2207/2. The mecmua in the National Library Abdullah Öztemiz collection has been read by us for the first time. On the other hand, a master study has been done on the mecmua in Edirne Selimiye Manuscript Library. The writing of this mecmua is extremely bad. In this master study, there are many misreadings in poems belonging to Âşık Ömer. Using the facsimile at the end of the thesis, poems with the Âşık Ömer record have been re-read by us. There are 70 poems belonging to Âşık Ömer in these two mecmuas. 47 of these 70 poems are present in the Âşık Ömer Divanı and 23 of them are not included. There are word level variants in common poems with the Âşık Ömer Divanı. In general, there are deficiencies in poems in the mecmuas. In the common poems, only a quatrain was not found in the Âşık Ömer Divanı has been identified

Keywords

Âşık Ömer Divanı, mecmua, unpublished poems

References

• Büyükokutan Töret, A. (2019). “Balıkesir’de bulunan bir cönkte Âşık Ömer’in şiirleri”, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, cilt: 12, sayı: 27, s. 516-538.
• Çavdar, Y. (2017). “Fransa Millî Kütüphanesindeki cönklerde Âşık Ömer adına kayıtlı şiirler”, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 37, s. 387-406.
• Çavdar, Y. (2019). “Âşık ömer’in cönklerde kayıtlı yayımlanmamış bazı şiirleri ve ‘minnet eylemem’ redifli şiir üzerine”, Uluslararası Taşeli Sempozyumu Tarih-Kültür-Turizm, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Konya, Türkiye, 24-26 Ekim 2019.
• Hançerli, E. N. (2019). “Mecmû’a-i eş’âr (22 Sel 2207/2) inceleme-metin-sözlük-tıpkıbasım”, Basılmamış yüksek lisans tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı.
• Kara, A. (2020). “Âşık Ömer’e ait olduğu düşünülen yeni şiirler”, Mecmua Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, sayı: 9, s. 45-83.
• Karasoy, Y. & Yavuz, O. (2017). “Âşık Ömer Divanı’na katkılar-I”. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi (TÜBAR), sayı: 41, s. 157-194.
• Karasoy, Y. & Yavuz, O. Âşık Ömer Divanı. Konya, Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları., 2015.
• Karasoy, Y. (2017), “Minnet Eylemeyen Âşık Ömer mi, Kul Nesimî mi Yoksa Gevherî mi?”, Prof. Dr. M. Fuad Köprülü Anısına II. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatları Öğretimi Sempozyumu, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Ankara, Türkiye, 17-19 Nisan 2017.
• Özarslan, M. & Aldemir, H. (2020). “Âşık Ömer Divanı’na yeni katkılar-III”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, sayı: 9(1), s. 225-259.