Gaziantep Şeriye Sicilleri Üzerinden Bir Tipoloji Denemesi (1696-1831)

Year 2024, Issue: 54, 413 - 425, 30.08.2024

Büşra Sağlam , Hicran Hanım Halaç

https://doi.org/10.52642/susbed.1475491

Abstract

Osmanlı topraklarına dahil olmuş, Osmanlı himayesinde yaşam sürmüş her yerleşim, Osmanlı’nın arşivciliğe verdiği önem sayesinde araştırılabilir ve veri elde edilebilir olmuştur. Gaziantep kenti de Osmanlı’nın bu geleneğinden yararlanmış, günümüzde kentin geçmişini aydınlatabilme imkanı sunmuştur. Çalışmada 1696-1831 yılları arasında Gaziantep’te bulunan konutlar üzerinden bir tipoloji çalışması yapılması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda incelenen 24 adet Şeriye sicilinde bulunan 335 konut barındırdıkları mekanlara göre tiplere ayrılmış, 56 konut bu ayrışmanın dışında kaldığından analiz 279 konut üzerinden sürdürülmüştür. Oda ve beyt ayrımı üzerinden yürütülen bu tipolojik çalışmada elde edilen sonuçlar odanın beyt mekanından başka bir mekanı tanımladığı, konutun ve dolayısıyla kentin gelişimi ile doğrudan ilişkili olduğu belirlenmiştir. Araştırma, Gaziantep kenti özelinde yapılmış olsa da bahsi geçen döneme daha önce mevcut olmayan bir bakış gerçekleştirdiğinden, alana katkısının değerli olduğu düşünülmektedir.

Keywords

Şeriye Sicilleri, Gaziantep, Konut, Tipoloji, Satış Belgeleri

A Typology Experiment Based on Gaziantep Kadi Records

Abstract

Every settlement that was included in the Ottoman lands and lived under Ottoman protection could be researched and data could be obtained thanks to the importance the Ottomans gave to archiving. The city of Gaziantep also benefited from this tradition of the Ottoman Empire and today it offers the opportunity to shed light on the past of the city. The aim of the study was to conduct a typology study on the houses in Gaziantep between 1696 and 1831. In this regard, 335 houses in the 24 Kadi records were examined were divided into types according to the spaces they house. 56 houses were excluded from this separation, the analysis continued on 279 houses. The results obtained in this typological study carried out on the distinction between room and "beyt" have determined that the room defines a space other than the beyt space and is directly related to the development of the house and therefore the city. Although the research was conducted specifically for the city of Gaziantep, it is considered to be valuable in its contribution to the field as it provides a previously unavailable look at the period in question.

Keywords

Kadi Records, Gaziantep, Housing, Typology, Sales Documents

References

• Atalar, A. (2004). Osmanlı Dönemi Antep Evleri. Merinos Yayınları.
• Bayhan, A. A. (2016). İslam Sanatının Karakterine Dair Bir Analiz: Saray Örneği. Uluslararası Kişilik ve Karakter İnşâsında Dinin Yeri Sempozyumu, (s. 123-151). Ordu.
• Canbakkal, H. (2009). 17. Yüzyılda Ayntab: Osmanlı Kentinde Toplum ve Siyaset. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çakır, İ. E. (2010). XVI. Yüzyılda Ayntab Şehri.
• Çınar, H. (2000). 18. Yüzyılın İlk Yarısında Ayıntab Şehrinin Sosyal ve Ekonomik Durumu.
• David, J.-C. (1975). Alep, Dégradatıon Et Tentatıves Actuelles De Réadaptatıon Des Structures Urbaınes Tradıtıonnelles. Bulletin D'études Orientales, 19-50.
• Erman, O., & Geyyas, F. L. (2022). Konut ve Kültür İlişkisi Bağlamında Gaziantep Geleneksel Konutunda Üretimin Mekâna Yansıması. Milli Folklor, 17(135), 173-189.
• Erol, İ. L. (1993). Kahramanmaraş ve Gaziantep’teki Geleneksel Evler.
• Faroqhi, S. (2009). Orta Halli Osmanlılar: 17. Yüzyılda Ankara ve Kayseri’de Ev Sahipleri ve Evler. (H. Çalışkan, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Güdeloğlu, A. (2013). 131 Nolu Şer’iyye Sicil Defterine Göre Gaziantep'in Kültürel, Sosyal ve Ekonomik Durumu.
• Karasakal, M. (2010). 109 Numaralı Ayıntab Şer’iyye Sicili’nin Transkripsiyonu ve Değerlendirmesi.
• Kıvrım, İ. (2005). Şeriye Sicillerine Göre 17. Yüzyılda Konya ve Ayıntab Şehirlerinde Gündelik Hayat.
• Kıvrım, İ. (2009). 17. Yüzyılda Gaziantep’te Ailenin Yaşadığı Mekân: Ev (Özellikleri ve Fiyatları). Hacetepe Üniversitesi Türkiyat araştırmaları (HÜTAD) dergisi, 69-97.
• Özcan, R. (1993). 17. Yüzyılda Konyada Mülk Satışları ve Fiyatlar (1640-1665).
• Pierce, L. (2005). Ahlak Oyunları: 1540-1541 Osmanlı’da Ayntab Mahkemesi Ve Toplumsal Cinsiyet. (Ü. Tansel, Çev.) İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.