Descartes’ın Bilinçsiz Makineleri: Hayvanlar

Year 2024, Issue: 55, 70 - 80, 30.12.2024

Aslı Üner Kaya

https://doi.org/10.52642/susbed.1473436

Abstract

Hayvan refahına olan duyarlılığın sorgulanması ve hayvanların ahlaki statülerinin olup olmadığı meselesi 20. yüzyılda ilk olarak Batı düşünce geleneğinde tartışılmaya başlamış ve günden güne artan etkisiyle geniş kitlelere yayılmıştır. Peter Singer, Tom Regan, Gray Francione ve Richard Ryder gibi düşünürler bu hareketin önde gelen isimlerindendir. Ancak, 20. yüzyıldan önce batı düşüncesinde hayvan haklarına yönelik tartışmalar oldukça farklı bir boyutta ilerlemiştir. Örneğin 17. yüzyıl filozoflarından olan Descartes’ın felsefesinde hayvanlar zihin/ruh/bilinç sahibi olmayan birer makinedir. Bu anlamda hayvanların düşünme ve hissetme yetileri yoktur dolayısıyla acı ya da haz gibi hislere de sahip değillerdir. Hal böyleyken, makineden hiçbir farkı olmayan hayvanlara karşı ahlaki yükümlülüğümüz olduğunu düşünmek, duvar saatine karşı ahlaki yükümlülüğümüz olduğunu düşünmek kadar saçmadır. Bu yazı, spesifik olarak, 17. yüzyıl filozoflarından Descartes’ın hayvanların ahlaki statüsüne yönelik görüşlerini, bunların altında yatan sebepleri ve son olarak da hayvan hakları savunucularının Descartes’a yönelttiği itirazları ele alma ve değerlendirme amacı gütmektedir.

Keywords

Descartes, Bilinç, Hayvan Refahı, Ahlaki Statü

Descartes' Unconscious Machines: Animals

Abstract

Questioning sensitivity to animal welfare and the issue of whether animals have a moral status began to be discussed in the Western philosophy in the 20th century and widely spread with its increasing influence day by day. Peter Singer, Tom Regan, Gray Francione and Richard Ryder are the leading advocates of this movement. However, before the 20th century, discussions on animal rights in western thought progressed in a quite different dimension. For example, in Descartes' philosophy, animals are machines that do not have mind/soul/consciousness. In this sense, animals do not have the ability to think or feel, so they do not have feelings such as pain or pleasure. Nevertheless, it would be as absurd to think that we have a moral obligation to animals, which are no different from machines, as to think that we have a moral obligation to a wall clock. This article specifically aims to discuss and evaluate Descartes' views on the moral status of animals in the 17th century, their underlying reasons, and finally the responses of animal rights advocates to Descartes.

Keywords

Descartes, Consciousness, Animal Welfare, Moral Status

References

• Blackmore, S. (2005). Consciousness: A Very Short Introduction, Newyork: Oxford University Press.
• Block, N. (1995). On a Confusion about a Function of Consciousness, Behavioral and Brain Science, Vol.18, 227-248.
• Carruthers, P. (1998). Animal Subjectivity. http://theassc.org/files/assc/2377.pdf
• Carruthers, P. (2004). Suffering Without Subjectivity, Philosophical Studies, 121, 99-25.
• Carruthers, P. (2005). Why The Question Of Animal Consciousness Might Not Matter Very Much, Philosophical Psychology, 18:1, 83-102.
• Chalmers, D. (1995). Facing Up To The Problem Of Consciousness. Journal of Consciousness Studies, 3, 200-219.
• Chalmers, D. (1995). The Puzzle of Conscious Experience, Scientific American, 273 (6):80-86.
• Chalmers, D. J. (1996). The Conscious Mind: In Search of a Fundamental Theory. Oxford: Oxford University Press.
• Crick, F. Koch C. (1990). Towards a Neurobiological Theory of Consciousness, The Neuroscience, 2: 263-275.
• Crick, F. (2006). Conversation on Consciousness, (ed). Susan Blackmore, ss.68-78, Oxford University Press.
• Crick, F. Koch C. (1998). Feature Article: Consciousness and Neuroscience, https://authors.library.caltech.edu/40355/1/feature_article.pdf
• Cottingham, J. (2002). Descartes Sözlüğü. (B. Gözkan, N. Ilgıcıoğlu, A. Çitil ve A. Kovanlıkaya, Çev.) İstanbul: Ufuk Matbaası.
• Descartes, (2014). Yöntem Üzerine Konuşma. (Özcan Doğan, Çev.) Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Descartes (2013). Yöntem Üzerine Konuşma. (Çiğdem Dürüşken, Çev.) İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Descartes (2013). Metafizik Üzerine Düşünceler. (Çiğdem Dürüşken, Çev.) İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Ferry, L. (2000). Ekolojik Yeni Düzen. (Turhan Ilgaz, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Francione, G. L. (2008). Hayvan Haklarına Giriş: Çocuğunu mu? Köpeğiniz mi?. (R. Akman ve E. Gen, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları. Gökberk, M. (1994). Felsefe Tarihi. İstanbul, Remzi Kitabevi.
• Kuyurtar, E. (2009). Haklar Söyleminde Hayvanların Yeri. Felsefe Tartışmaları, 42, İstanbul.
• Lycan, W. (1996). Consciousness and Experience, Cambridge, MA: MIT Press.
• Merkit, N. (2022). Modern Batı Felsefesinde Hayvanın Ahlaki ve Hukuki Statüsü: Descartes versus Bentham. Temaşa Felsefe Dergisi, 12, 186-203. Milner, D. ve Goodale, M. (1995). The Visual Brain in Action, Oxford: Oxford University Press.
• Nagel, T. (1974). What Is It Like To Be a Bat?, Philosophical Review, 83: 435-450.
• Regan, T. (2007). Kafesler Boşalsın: Hayvan Haklarıyla Yüzleşmek. (S. Çağlayan, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları. Regan, T. (2005). Hayvan Hakları İçin Temel Argümanlar. Birikim, 195, 31-36.
• Rosenthal, D. (1993): ‘Thinking That One Thinks’, içinde (M. Davies and G. Humphreys, Ed.), Consciousness, Oxford: Blackwell, ss. 197–223.
• Russel, B. (2006). History of Western Philosophy, London: Routledge Classics.
• Ryder, R. (1996). Some Comtemporary Philosophical Views, “On The Side Of Animals”, (S. Çağlayan, Çev.) (Hayvan Hakları İçin Temel Argümanlar”ın içinde). Searle, J. (1992). Rediscovery of Mind, MIT Press.
• Searle, J. (1997). Mystery of Consciousness. London: Granta Books.
• Singer, P. (2005). Hayvan Özgürleşmesi. (H. Doğan, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Ünal, F., Gül, F. (2010). İnsan Dışında Duyarlılık Sahibi Diğer Canlı Varlıkların Ahlaki Konumu. Yeditepe’de Felsefe, 9, İstanbul. Üner Kaya, A. (2021). Bilincin Zor Problemi. Felsefe Dünyası, 2:74, 136-167.
• Weiskrantz, L. (1997). Consciousness Lost and Found, Oxford: OxfordUniversity Press.
• Wilson, S. Animal and Ethics, The Internet Encyclopedia of Philosophy, www.iep.utm.edu/a/anim-eth.htm