EMÎR TİMUR KÜREGEN’İN TORUNU EBU’L-KÂSIM BÂBÜR KALENDER MÎRZÂ’NIN ŞİİRLERİNDE TASAVVUFÎ SÖYLEM

Year 2022, , 143 - 156, 21.12.2022

Sonay Ünal

https://doi.org/10.21563/sutad.1222238

Cited By: 1

Abstract

Moğol İmparatorluğu’nun siyasî teşekkülünün ardıllarından Çağatay Hanlığı’nın nüfuzunu kaybettiği bir zamanda Emîr Timur Küregen b. Emîr Tarâgây tarafından kurulan ve onun ahfadı tarafından yönetilen Timurlular, Mâverâünnehr ve Horasan merkez olmak üzere geniş bir alanda hüküm sürmüşlerdir. Adını kurucusu Timur’dan alan bu devletin hükümdarları ve yöneticileri tarıma, ticarete, ilime, bilime, sanata, âlimlere, sanat ehline, mimarî çevre ve imar faaliyetlerine, İslâm dini ve din adamlarına, manevî bir hayat olan tasavvufa ilgi ve alaka göstermişlerdir. Türkler, Türkleşip Müslüman olmuş Moğollar, İranlılar, Araplar, Ermeniler gibi milletlerin dâhil olmasıyla meydana gelen Timurluların himayesinde bilim, kültür, sanat, fikir hayatının muhteşem bir inkişafı söz konusudur. Takribî yüz elli yıl kadar hâkimiyetini çok geniş bir alana ulaştıran Timur başta olmak üzere onun takipçileri Timurîler devrinde birçok hükümran devlet işlerinin yanı sıra bilimsel, sanatsal ve kültürel faaliyetleri destekleyip kalem ehli ile yakından alakadar olmuşlardır. Birçok kalem ehline hamilik yapmış Timur’un torunu, Gıyâseddîn Mîrzâ Bâysungur’un oğlu Ebu’l-Kâsım Bâbür Kalender Mîrzâ da her türlü sanatla uğraşan ilim sahibi insanları himaye etmiş ve meclisinde bulundurmuştur. İlmî ve edebî yönü oldukça yüksek bir devlet adamıdır. Tasavvuf içerikli Farsça şiirleri de vardır. Sanatsal ve kültürel faaliyetleri ile adından söz ettiren babası Mîrzâ Bâysungur döneminde doruğa ulaşan tasavvufî düşüncenin tesirinde kaldığı kaleme aldığı şiirlerinden anlaşılmaktadır. Bu çalışmada tasavvufun gelişim sürecine yer verilerek Timur soyundan olan Ebu’l-Kâsım Bâbür Kalender Mîrzâ’nın şiirleri aracılığıyla tasavvufa ilgisi ve şiirlerinde tasavvufî söylem hususu araştırmacıların dikkatine sunulacaktır

Keywords

Timurlular, Emîr Timur Küregen, Ebu’l-Kâsım Bâbür Kalender, Tasavvuf, Şiir, Timurids, Amir Timur Kuragan, Abu’l-Qasım Babur Qalandar, Sufism, Poetry

SUFI DISCOURSE IN THE POEMS OF EBU'L-QASIM BABUR QALANDAR MIRZA, THE GRANDSON OF AMIR TIMUR KURAGAN

Abstract

At a time when the Chagatai Khanate, one of the successors of the political formation of the Mongol Empire, lost its influence, the Timurids, founded by Amir Timur Kuragan b. Amir Turagay and ruled by his descendants, ruled over a wide area, including Transoxiana and Khorasan. The rulers and administrators of this state, which took its name from its founder Timur, showed interest and paid attention in agriculture, commerce, science, art, scholarship, people of art, architectural environment and construction activities, Islamic religion and clergy, and Sufism, which is a spiritual life. There is a magnificent development of science, culture, art and intellectual life under the auspices of the Timurids, which was formed by the inclusion of nations such as Turks, Turkicized Muslim Mongols, Iranians, Arabs and Armenians. During the Timurids period, many rulers, especially Timur, who extended his dominance to a very wide area for about one hundred and fifty years, supported scientific, artistic and cultural activities as well as being closely involved with the writers. Abu'l-Qasım Babur Qalandar Mirza, the grandson of Timur and the son of Gıyasad al-Din Baysunghur Mirza set protectorate on many authors and poets, also protected people who were knowledgeable in all kinds of arts and had them in his assembly. He is also a statesman with a very high scientific and literary aspect and has Persian poems with Sufi content. It is understood from his poems that he was under the influence of Sufi thought, which reached its peak in the period of his father, Baysunghur Mirza, who made a name for himself with his artistic and cultural activities. In this study, the development process of Sufism will be included and the interest of Sufism and the subject of mystical discourse in his poems will be brought to the attention of researchers through the poems of Abu'l-Qasım Babur Qalandar Mirza, who is a descendant of Timur.

Keywords

Timurids, Amir Timur Kuragan, Abu’l-Qasım Babur Qalandar, Sufism, Poetry