Mehekkü'l-İlim Ve'l-Ulemâ İsimli Eserde Birleşik Fiiller

Year 2013, Issue: 34, 11 - 45, 22.06.2016

Abdurrahman Özkan

Abstract

Klasik Osmanlı Türkçesi dönemi eseri olan Mehekkü’l-İlim ve’l-Ulemâ’nın müellifi veyamütercimi belli değildir. Eser, dudak uyumu sürecinin gelişimini göstermesi açısındanönemlidir. Bu makalede Klasik Osmanlı Türkçesi döneminde yazılan Mehekkü’l-İlim ve’l-Ulemâ isimli eserde geçen birleşik fiiller değerlendirilerek bu alandaki çalışmalara katkıda bulunmakamaçlanmıştır. Birleşik fiil, bir isim ile bir yardımcı fiilin veya iki ayrı fiil şeklininyahut da isim soylu bir veya birden fazla kelime ile bir esas fiilin birleşmesinden oluşan ve tekbir kavrama karşılık olan fiil türüdür. Türkçede yabancı kökenli isimleri fiilleştirmede birleşikfiil kalıbından yaygın bir şekilde yararlanılmaktadır. İncelediğimiz eserde de birinci unsuruisim olan birleşik fiillerde, isim unsuru genellikle yabancı kökenlidir. Bu tür birleşiklerde isimunsuru olarak az sayıda Türkçe kökenli kelime kullanılmıştır. Bu makalede, incelememiz metnedayalı bir çalışma olduğu için, birleşik fiillerle ilgili farklı tasniflere ayrıntılı olarak yer verilmemiştir.Metinde geçen birleşik fiiller “asıl yardımcı fiillerle kurulan birleşik fiiller, bir yanısıfat-fiil bir yanı yardımcı fiil olan birleşik fiiller: karmaşık fiiller, bir yanı isim bir yanı esas fiilolan birleşik fiiller, bir yanı zarf-fiil bir yanı fiil olan birleşik fiiller: tasvir fiilleri” şeklinde dörtgrupta ele alınarak incelenmiştir.

Keywords

Mehekkü’l-İlim ve’l-Ulemâ, Klasik Osmanlı Türkçesi, birleşik fiil, karmaşık fiil, tasvir fiili

Compound Verbs in Mehekkü’l-İlim Ve’l-Ulemâ

Abstract

Mehekkü’l-İlim ve’l-Ulemâ is a Classical Ottoman Turkish period work and its author or interpreter is unknown. The work is notable in terms of showing the progress of labial harmony process. This essay aimed to research compound verbs in Mehekkü’l-İlim ve’l-Ulemâ which is written in Ottoman Turkish period, and contribute to studies in this field. Compoud verb, corresponds a single notion and consists of a noun and an auxiliary verb, or two different verb shapes, or one or multiple noun-originated words and a full verb. Turkish language practices upon compound verb pattern while verbifying foreign originated nouns in a widespread manner. In the work which would be examined, the compound verbs that their first components are mostly foreign originated and limited number of Turkish originated words are used as a noun in such compounds. In this essay, different categorisations on compound verbs are not included elaborately, since this study is carried on through text. Compound verbs on the text is examined in four categories: “Compound verbs constructed with auxilary verbs, compound verbs consists of participle and auxilary verbs: complex verbs, compound verbs consists of a noun and full verb, compound verbs consists of gerundium and a verbs: descriptive verbs.”

Keywords

Mehekkü’l-İlim ve’l-Ulemâ, Classical Ottoman Turkish, compound verb, complex verb, descriptive verb