TEVFİK FİKRET’İN ŞİİRLERİNDE HAFİFLİK VE AĞIRLIK İMGELERİNİN ANLAM DEĞERLERİ ÜZERİNE

Yıl 2016, Sayı: 40, 233 - 246, 29.11.2016

Murat Kacıroğlu

https://doi.org/10.21563/sutad.270328

Öz

Italo Calvino, Amerika Dersleri adıyla kitaplaşan konferanslarından birinde edebiyatın yaşamın ağırlığına karşı hafiflik yaratan bir değer olduğunu söyler. Yaşam karşısında insanın bir varoluş sorunu olarak deneyimlediği ağırlık dilin üzerine yüklenen gerçekliğin ifadesidir. Bu gerçekliğe karşılık insanın içinde hafifliğe ve hafifleşmeye doğru bir eğilim vardır. Edebiyat bu arzuyu mümkün kılan bir olanak sunar. Başka bir deyişle dile yüklenen gerçekliğin yarattığı ağırlığı edebiyatın dile müdahalesiyle hafifleştirmek mümkündür. Ağırlık ve hafiflik duygusunun dilsel imgelere bürünerek kendini gösterdiği edebî metinlerde, sanatçının dünyayı bu imgeler üzerinden nasıl algıladığı ve bu algıda insanın varlık olarak kendisi ve dış dünyayla kurduğu ilişkinin boyutlarını görmek mümkündür. Tevfik Fikret’in şiirlerinde her iki değerin ruhsal açıdan taşıdığı anlamların çeşitli imgeler üzerinden ifade edildiği görülür. Yaşamın gerçekliği karşısında benliğini bu ağırlığa mahkûm eden bedenini ve somut dünyayı hafifleştirme arzusu duyan Tevfik Fikret’in şiirlerinde hafifleşme önemli bir psikolojik gösterge olarak yer almıştır. Bu makalede onun şiirlerindeki hafiflik ve ağrılık imgelerinin taşıdığı anlamlar üzerinde durulacak ve şairin içinde bulunduğu psikolojik durumun bu imgelere nasıl yansıdığı tespit edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Italo Calvino, Tevfik Fikret, hafiflik, ağırlık, gerçeklik, hayal, şiir

ON SEMANTIC VALUE OF LIGHTNESS AND HEAVINESS IMAGES IN TEVFİK FİKRET’S POEMS

Öz

Italo Calvino, in one of his conferences that were later published into a book named American Lectures, states literature is a value that creates lightness versus the heaviness of life. Heaviness, which humanbeing experiences as an existence problem against life, is an expression of the reality that is applied to language. Despite this reality, there is a tendency in humanbeing to lightness and get light. Literature provides an opportunity to make this desire possible. In other words, it is possible to make light the heaviness, which is created by the reality applied to the language, with the interference of literature to language. In literary texts in which feeling of heaviness and lightness show themselves in shape of linguistic images, it is possible to see how the artist perceive the world through these images and the dimensions of the relationship in this perception that humanbeing makes with self and with the world. It can be seen in Tevfik Fikret’s poems that the spiritual meanings of both values are stated through various images. The desire to lighten the real world and his body, which condemn his self to this heaviness against the reality of life, appears as an important psychological indicator in Tevfik Fikret’s poems. This article will handle the meanings of lightness and heaviness images in his poems and analyse how the psychological state of the poet reflects based on the meanings attributed to these images.

Anahtar Kelimeler

Italo Calvino, Tevfik Fikret, lightness, heaviness, reality, imagination, poem

Kaynakça

• AFŞAR, Timüçin (2000), Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Bulut Yayınları.
• BACHELARD, Gaston (2010), Sürenin Diyalektiği, (çev. Emine Sarıkartal), İstanbul: İthaki Yayınları.
• BACHELARD, Gaston (2012), Düşlemenin Poetikası, (çev. Alp Tümertekin), İstanbul: İthaki Yayınları.
• CALVİNO, Italo (2011), Amerika Dersleri, (çev. Kemal Atakay), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• DURUSOY, Ali (1999), “İbn Sinâ”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 20, Ankara: TDV Yayınları.
• ERHAT, Ezra (1993), Mitoloji Sözlüğü, , İstanbul: Remzi Kitabevi.
• HEİDEGGER, Martin (2002), “Hümanizm Üzerine Mektup”, Hümanizmin Özü, (der. ve çev. Ahmet Aydoğan), İstanbul: İz Yayınları.
• HEİDEGGER, Martin (2011), Varlık ve Zaman, (çev. Kaan H. Ökten), İstanbul: Agora Kitaplığı.
• KANTER, Fatih (2011, Summer), “Tevfik Fikret ve Ahmet Haşim’in Şiirlerinde Ütopya”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 6/3: 963–972.
• KAPLAN, Mehmet (2005), Tevfik Fikret (Devir-Şahsiyet-Eser), İstanbul: Dergâh Yayınları.
• TEVFİK FİKRET (2001), Bütün Şiirleri, (haz. İsmail Parlatır-Nurullah Çetin), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.