GİYİM–KUŞAM KÜLTÜRÜNDE KEÇE SANATINA TARİHSEL BİR BAKIŞ

Yıl 2016, Sayı: 40, 287 - 297, 29.11.2016

Hacer Nurgül Begiç

https://doi.org/10.21563/sutad.270335

Cited By: 5

Öz

Bir topluma farklı kimlik kazandıran ve onu diğerlerinden ayıran en önemli özelliklerin başında “gelenekleri” gelmektedir. Türkler de tarih boyunca kendilerine has geleneklerini oluşturmuşlardır. Bu oluşumda göçebe yaşamdan yerleşik yaşama geçiş etkili olmuştur. Başlangıçta örtünerek doğa koşullarından korunmak için kullanılan giyim eşyaları zaman içerisinde sosyal, ekonomik, kültürel ve dini değerlerden etkilenerek bölgesel ve milli özellikleri yansıtmıştır. Türk kültürü içerisinde var olan geleneksel el sanatları, toplumda farklılaşan yaşamsal ihtiyaçlarla beraber sürekli gelişim ve değişim içerisindedir. Gelenekteki değişim olgusuna paralel olarak Keçecilik sanatı da başta ihtiyaçlardan doğmuş, toplumun ihtiyaçlarına göre şekillenmiş, yaşamın birçok alanında kullanılmıştır.

Türklerde tarih boyunca giyim kuşam kültürünün içinde yer alan keçe, yaşamsal ihtiyaçları karşılamanın yanı sıra toplumda statü göstergesi ürünlerin yapımında da kullanılmıştır. Özellikle önceki dönemlerde yaygın olarak kullanılan keçe başlıklar kişilerin toplumdaki yerini yansıtan önemli objelerdi. Tarihsel süreçte Keçecilik sanatı da toplumla birlikte değişim ve dönüşüme uğrayarak günümüze kadar ulaşmıştır. Keçe modanın etkisi ile farklı biçimlere bürünerek giyim kuşam kültürü içinde her geçen gün kendisine yeni alanlar bulmaya devam etmektedir. Bu çalışma, keçenin Türk giyim kuşam kültürü içindeki yeri ve tarihsel süreçteki değişimleri üzerine olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kültür, yün, keçe, moda, giyim

A HISTORICAL OVERVIEW OF FELT ART IN APPAREL CULTURE

Öz

The most important feature that adds different identity into a society and distinguishes this society from others is “its traditions”. Turks also have formed unique traditions throughout history. In this formation, the transition from nomadic life into sedentary life became effective. Wearing apparels used by covering for the protection from natural conditions at the beginning has reflected regional and national characters by being influenced by social, economic, cultural and religious values in time. Traditional handicrafts in Turkish culture are always in development and change depending upon vital necessities differentiating in the society. In this context, felt art also arouse from needs initially, it was shaped according to the needs of society, and it was used in many areas of the life.

The felt taking part in apparel culture of Turks throughout history has been used also for the manufacture of goods which are status indicators in the society as well as the fulfilment of vital necessities. The felt caps commonly used especially in the previous periods became significant objects reflecting the people’s position in the society. In the historical process, also felt art has reached until today by undergoing a change and transformation together with the society. Nowadays, the felt commonly used for apparel in the previous periods tries to obtain again its functionality that it has lost in time by means of the production and design of new goods. Felt finds new areas for itself in apparel culture by taking different forms with the effect of fashion. This study will be on the place of felt in Turkish apparel culture and its transitions in historical process.

Anahtar Kelimeler

Culture, wool, felt, fashion, dress

Kaynakça

• AKPINARLI, H. Feriha (2014), Keçecilik. Kahramanmaraş El Sanatları, C.II. s.275-300, Hangar Marka İletişim Reklam Hizmetleri Yayıncılık Ltd. Şti. Ankara.
• ARIĞ, Ayten (2006), Türklerde Kıyafetin Kısa Tarihi, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 22(64-65-66), 141-161, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
• BAŞAR ERGENEKON, Cavidan (1999), Tepme Keçelerin Tarihi Gelişimi Renk Desen Teknik ve Kullanım Özellikleri, Ankara: Kültür Bakanlığı; 286. Maddi kültür dizisi: 23. Kılıçaslan Matbaacılık.
• BAYRAM, Mikail (2008), Fatma Bacı ve Anadolu Bacıları Bacıyan-ı Rum Teşkilatı, İstanbul: Nüve Kültür Merkezi Yayınları.
• BEGİÇ, H. Nurgül (2014), Gelenekteki Değişim ve Keçecilik Sanatı,. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• ÇORUHLU, Yaşar (2002), Hun Sanatı, (H. C. Güzel, K. Çiçek ve S. Koca (Ed.))Türkler Ansiklopedisi. (c.4. s.54-76). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• EBERHARD, Wolfram (1996), Çin’in Şimal Komşuları, (N. Uluğtuğ, Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• HARVEY, Janet (1996), Traditional Textiles of Central Asia, Thames and Hudson Ltd. London.
• KAFESOĞLU, İbrahim (1998), Türk Milli Kültürü, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• KOCA, Salim (2003), Türk Kültürünün Temelleri II, Ankara: Başkent Matbaacılık.
• KÖKSAL, M. Fatih (2011), Ahi Evran ve Ahilik. Kırşehir Valiliği Yayını no:5 SFN Televizyon Tanıtım Tasarım Yayıncılık Ltd. Şti. Kırşehir.
• LİGETİ, Louis (2011), Bilinmeyen İç Asya, (S. Karatay. Çev.), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• OSMAN Hamdi Bey, LAUNAY, V. Marie De (1999), 1873 Yılında Türkiye’de Halk Giysileri Elbise-i Osmaniyye. “Les Costumes Popularites de La Turquie en 1873” (E. Üyepazarcı, Çev.). İstanbul: Sabancı Üniversitesi.
• ÖGEL, Bahaeddin (2000), Türk Kültür Tarihine Giriş, Kültür Bakanlığı. Ankara: Gazi Ün. İletişim Fakültesi Matbaası, C 5.
• ÖZER, İlbeyi (2002), Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Sosyal Yaşam. H. C. Güzel, K. Çiçek ve S. Koca (Ed). Türkler Ansiklopedis, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, C 14: 153-161.
• TANRIKORUR, Ş. Bârihuda (2002), Diğer Mevlevihânelerin Listesi, (N. Şimşekler, Ed.). Konya’dan Dünya’ya Mevlâna ve Mevlevilik, Karatay Belediyesi. İstanbul: FSF Matbaacılık, s. 237-246.
• TUNA, Cemile (2013), Sanatsal Tekstiller, Giyilebilir Sanat ve Moda Olgusu. Sakarya Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi 1. Uluslararası Sanat Sempozyumu. 21-23 Kasım 2013 Sakarya: Bildiriler, s. 47-51.
• UĞURLU, A. (2005), Türk Sanatı Kavramı Perspektifinde El Sanatları. V.Türk. Kültürü Kongresi. Ankara: A.K.M Yayınları.
• http://tdk.gov.tr Büyük Türkçe Sözlük (Erişim Tarihi: 18.01.2016)