İznikli Eşrefoğlu Rûmî’nin Türk Edebiyatı Üzerindeki Etkisi: Gaybî, Handî ve Hilmi Yavuz Örnekleri

Year 2011, Issue: 29, 125 - 152, 01.12.2011

Mustafa Güneş

Abstract

Yûnus’un, en önemli takipçilerinden birisi olan Eşrefoğlu Rûmî, İznik’te söylediği sevgi, barış ve dostluk yüklü sözleriyle gönül ve ruh dünyamızı, yüzyıllardan beri aydınlatmaya devam ediyor. Eşrefoğlu, ilmî, edebî, ahlaki ve fikrî birikimle söylediği şiirleriyle, geçmiştengünümüze Türk şiiri üzerinde etkili oldu.XV. yüzyıldan günümüze gelinceye kadar yazılan pek çok şâirin divanında yer alan şiirlerde, Eşrefoğlu etkisi görülür. Çok sayıda şâirin, onun şiirlerine nazire (benzer şiir) yazdıklarını biliyoruz. Ayrıca, antolojik özellik taşıyan çeşitli şiirlerin bulunduğu şiir mecmualarında da Eşrefoğlu Rûmî’ye ait veya onun şiirlerine benzer başka şâirler tarafından yazılmışşiirlere rastlamak mümkündür.Kütahyalı gönül adamı, XVII. yüzyıl şâiri Gaybî Sun’ullah Sultan, Eşrefoğlu Rûmî’den sonra, Yûnus Emre’nin en önemli takipçilerinden birisidir. Gaybî ile Eşrefoğlu Rûmî arasında aynı okulun öğrencisi olmaları bakımından çeşitli şiirsel benzerliklerin bulunduğu görülür.XIX. yüzyılda Anadolu dışında yetişmiş bir şâir olan Eski Zağralı Handî’nin Divançesinde bulunan bir şiir (Tahmis), Eşrefoğlu’nun yaklaşık üç yüz sene sonra Balkanlardaki şiir dünya-sını da etkilediğini göstermesi açısından önemlidir. Ayrıca, Eşrefoğlu’nun, geleneğe ve çeşitli tasavvufi motiflere şiirinde yer veren çağdaş Türk şiirinin önemli temsilcilerinden Hilmi Ya-vuz’a etkisi de onun çağdaş Türk şiirine etkilerini göstermesi bakımından anlamlıdır.

Keywords

Tasavvuf şiiri, Eşrefoğlu, Gaybî, Handî, Hilmi Yavuz

İmpact of Eşrefoglu Rumi of Nicosia on Turkish Literature: Samples from Gaybi, Handi and Hilmi Yavuz

Abstract

For centuries, Eşrefoğlu Rumi, one of the important supporters of Yunus Emre, has ben enlightening our emotional and spiritual sides with his peace, love and friendship loaded remarks that he made in Nicosia. He deeply influenced Turkish poetry with his poems that he cited with a great intellectual background consisting of science, good manners and moral thoughts. His influence can be traced back in the works of many poet’s divan starting from 15th C onwards It is possible to say that many poets imitated his style in their works. Besides, in various publications of anthology character, we can find a lot of poems written under the style of Eşrefoğlu Rumi. Another poet called Gaybi Sun’ullah Sultan of Kütahya having lived in Anatolia in 17th C was a close followers of both Eşrefoğlu Rumi and Yunus Emre. There are similarities between Gaybi and Eşrefoğlu Rumi since they belonged to the same school, which is highly interesting. Another poet called Hamdi of Eski Zağra lived outside Anatolia in 19th C and of the poems (Tahmis) clearly shows that Eşrefoğlu Rumi’s style affected the world of poetry in the Balkans three hundred years after his death. Interestingly enough, we observe Eşrefoğlu Rumi’s influence on Hilmi Yavuz, one of the important poets of the contemporary Turkish Poetry. This means that his works have also stamped its influence on the Turkish Poetry as well

Keywords

Sufi Poetry, Eşrefoğlu, Gaybî, Handî, Hilmi Yavuz