Osmanlı Toplumunda Evliliğin Karşılıklı Anlaşma İle Sona Erdirilmesi : Muhâla’a (18.Yüzyıl Konya Şer’iye Sicillerine Göre

Yıl 2004, Sayı: 15, 91 - 140, 01.12.2004

İzzet Sak Alaaddin Aköz

Öz

Muhâla’a, İslâm hukûkunun evlilik birlikteliğini sona erdirmek için getirmiş olduğuusullerden birisi olup, Osmanlı toplumunda oldukça sık başvurulan bir uygulamadır.Bilhassa şer’iye sicillerinde yer alan kayıtlardan bunu açıkça görmek mümkündür. Bukayıtlardan, muhâla’anın sebepleri olarak eşler arasındaki geçimsizlik, kocanın bulunduğuyerden başka bir yere gitmesi veya gittiği yerde uzun süreli kalması ve uzun süreli olaraksavaşa gitmesi görülmektedir.Yine Şer’iye sicillerinde talâktan daha çok muhâla’akayıtlarına rastlanılmasının sebebi ise muhâla’anın ayrılacak tarafların her ikisinin deçıkarına olmasıdır. Kadın için muhâla’a, istemediği ve yürütemediği bir evlilikten, bazımaddî menfaatlerinden vaz geçerek kurtulabilmek demek iken, koca için de geçinemediği,mutlu olamadığı bir kadını talâkla boşadığı zaman ona vermek zorunda olduğu mehr-imü’eccel, nafaka-i iddet ve me’ûnet-i süknâ gibi hukûkî yükümlülüklerini yerinegetirmeksizin evliliği bitirebilmek demektir.