Kırgız Türkçesiyle Yazılmış Alip-Bee Adlı İlk Alfabe Kitabındaki Söz Varlığı Üzerine

Year 2010, Issue: 27, 19 - 43, 01.12.2010

Ufuk Deniz Aşcı

Abstract

Bu makalede, İşenaalı Arabayev tarafından kaleme alınan ve Kırgızların ilk millî alfabe kitabıolan Alip-Bee temel alınarak Kırgız Türkçesinin yazı dili hüviyetini kazanmaya başladığı yıllardakihâli ile günümüz Kırgız Türkçesi, söz varlığı açısından mukayese edilmiştir. Yapılanmukayesenin ışığında bu Türk lehçesinin gelişimi hakkında bazı çarpıcı sonuçlara ulaşılmış, odönemdeki Kırgız halkı ile ilgili sosyo-lenguistik bazı tespitler yapılmıştır. Makalemiz, Türkiye’deyapılmış Arap harfli Kırgız metinleri ile ilgili ilk bilimsel çalışmadır ve İ. Arabayev’iTürkoloji çevrelerine tekrar hatırlatması açısından önem arz etmektedir.

Keywords

Alip-Bee, alfabe, İşenaalı Arabayev, Kırgız Türkçesi, söz varlığı

On the Vocabulary in the First Alphabet Book named “Alip-Bee” written in Kirghiz Language

Abstract

In this study, on the basis of Alip-Bee, the first national alphabet book of the Kirghiz, the situation of the Kirghiz Language in the years in which it began to get its writing identity and that of today is compared. As a result of this comparison, some surprising consequences have been obtained, and some socio-linguistic outcomes about Kirghiz society of the era have been revealed. The study is unique since it is the only scientific study in Turkey fulfilled about Kirghiz prose in Arabic Alphabet. Moreover, it is of significance in that it reminds I. Arabayev to Turkology circles once more.

Keywords

Alip-Bee, alphabet, Işenaali Arabayev, Kirghiz Language, vocabulary