CUMHURİYET ARŞİVİ BELGELERİNE GÖRE CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA TÜRKİYE-İSVEÇ İLİŞKİLERİ

Year 2017, Issue: 42, 395 - 407, 29.11.2017

Mehmet Temel

https://doi.org/10.21563/sutad.377332

Abstract

Türkiye-İsveç ilişkilerinin geçmişi XVII. Yüzyıla kadar uzanmaktadır. XVIII. ve XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti ile imzalanan dostluk, ticaret ve savunma antlaşmalarıyla XX. Yüzyıla kadar süregelen ilişkiler, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla birlikte tam bağımsızlık, barış, ulusal egemenliğe saygı ve tam karşılıklılık ilkeleri doğrultusunda yeni bir boyut kazanmıştır.

Milli Mücadele’den hemen sonra iki ülke arasında kurulan diplomatik ilişkilerin ardından 1924 yılından itibaren Dostluk ve Modüs Vivendi Antlaşmaları imzalanmış, teknik ve ticari işbirliği başlatılmıştır. 1925 yılında İsveç’e eğitim amacıyla uzman ve teknik eleman gönderilmiş, 1927 yılında Ereğli Limanı ve demiryolu, Fevzipaşa-Diyarbakır, Irmak-Filyos demiryolu hatlarıyla Mersin Limanı inşasının ihaleleri İsveç firmalarına verilmiştir. 4 Şubat 1928 tarihinde imzalanan Ticaret ve Seyr-i Sefain Antlaşması’nın ardından iki ülkenin ekonomik, siyasi ve ticari ilişkilerindeki artış hızlanmıştır.

Bu çalışmada, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında Türkiye ile İsveç arasındaki ilişkilerin siyasi, ekonomik ve teknik işbirliği boyutu incelenecektir.

Keywords

İsveç, Ticaret ve Seyr-i Sefain Antlaşması, Modüs Vivendi, Mersin Limanı, Ereğli Limanı, Demiryolu, Türkiye Cumhuriyeti

TURKEY-SWEDEN RELATIONSHIPS IN THE EARLY YEARS OF THE REPUBLIC ACCORDING TO THE DOCUMENTS FROM THE REPUBLIC ARCHIVE

Abstract

The history of Turkish-Sweden relationships dates back to the 17th century. In the 18th and 19th centuries, many solidarity, commercial and defense treaties were signed between the two countries and thus healthy relationships were continued up to the 20th century. With the foundation of the Turkish Republic in this century, these relationships gained a new dimension under the direction of the principles of complete sovereignty, peace, respect to national independence and complete reciprocity.

Following the National Struggle, diplomatic relations were established between the two countries, and from 1924 onwards, Friendship and Modus Vivendi Treaties were signed and technical and commercial cooperation was initiated. In 1925, specialist and technical personnel were sent to Sweden for training; in 1927, Ereğli Port and railway, Fevzipaşa-Diyarbakır, Irmak-Filyos railway lines and Mersin Port construction bids were given to Swedish companies. Economic, political and commercial relations of the two countries increased rapidly following the signing of the Trade and Seyr-i Sefain Agreement on 4 February 1928. In the current study, the political, economic and technical cooperation dimensions of the relations between Turkey and Sweden in the early years of the Republic of Turkey will be examined.

Keywords

Sweden, Trade and Seyr-i Sefain Agreement, Modus Vivendi, Port of Mersin, Port of Ereğli, Railway, Turkish Republic

References

• 1. Arşiv Belgeleri a. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Başbakanlık Muamelat Genel Müdürlüğü Evrakı (1920-1951).
• BCA, 30.10/131.936.17.
• BCA, 30.10/199.357.5.
• BCA, 30.10/236.592.8.
• BCA, 30.10/236.592.9.
• BCA, 30.10/194.327.2.
• BCA, 30.10/121.864.6.
• BCA, 30.10/146.46.11.
• BCA, 30.10/151.70.30.
• b. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Bakanlar Kurulu Kararları (1920-1975).
• BCA, 30.18.01.01/18.28.7.
• BCA, 30.18.01/21.72.15.
• BCA, 30.18.01.01/26.61.15.
• BCA, 30.18.01/13.17.19.
• BCA, 30.18.01.01/7.18.14.
• BCA, 30.18.01.02/2.18.5.
• BCA, 30.18.01.01./11.57.18.
• BCA, 30.18.01.01./15.56.11.
• BCA, 30.18.01.01/9.25.4.
• BCA, 30.18.01.01/14.34.6.
• BCA, 30.18.01.01/26.57.3.
• BCA, 30.18.01.01/11.43.5.
• BCA, 30.18.01.01/15.62.18.
• BCA; 30.18.01.01/23.9.1.
• BCA, 30.18.01.01/20.55.16.
• BCA, 30.18.01.01/22.87.5.
• BCA, 30.18.01.01/26.61.16.
• BCA, 30.18.01.01/ 30.50.6.
• BCA, 30.18.01.01/17.89.7.
• BCA, 30.18.01.01/28.30.10.
• c. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Müşterek Kararnameler Kronolojik) (1923-1975).
• BCA, 30.11.01/2.7.14.
• BCA, 30.11.01/14.26.6.
• 2. Kitaplar ve Makaleler
• ARMAOĞLU, Fahir (1997), 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789-1914), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• BAYKAL, Bekir Sıtkı (1988), Yeni Zamanda Avrupa Tarihi II. Cilt, 1. Kitap Otuz Yıl Savaşı Devri, Ankara: TTK.Yay.
• BEYDİLLİ, Kemal (2001), “İsveç”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt, 23, İstanbul.
• ERGİN, Feridun (ty), Uluslararası Politika Stratejileri, İstanbul.
• GÖNLÜBOL, Mehmet vd. (1987), Olaylarla Türk Dış Politikası Cilt: I (1919-1973) Cilt: II (1973-1983), Ankara.
• KARAL, Enver Ziya (1983), Osmanlı Tarihi VI. Cilt, Ankara, TTK. Yay.
• KARAL, Enver Ziya (1983), Osmanlı Tarihi V. Cilt, Ankara, TTK. Yay.
• KUZUCU, Serhat (2016), “XVIII. Yüzyılda Osmanlı Devleti İle İskandinav Ülkeleri Arasındaki Ticari İlişkiler (İsveç ve Danimarka-Norveç)”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt, 13, (35), 402-426.
• SOYSAL, İsmail (1989), Tarihçeleri ve Açıklamaları İle Birlikte Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları I. Cilt (1920-1945), Ankara: TTK. Yay.
• SÖNMEZOĞLU, Faruk (2005), Uluslararası Politika ve Dış Politika Analizi, İstanbul.
• UYGUR, Asiye Tülin Sonatılgan (2013), İsveç Kaynaklarına Göre Birinci Dünya Savaşı’nda Rusya’daki Malul Türk Savaş Esirlerinin İsveç Kızılhaçı Yardımıyla İsveç Üzerinden Mübadelesi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (1977), Osmanlı Tarihi III. Cilt 2. Kısım, Ankara: TTK Yay.
• UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (1978), Osmanlı Tarihi IV. Cilt 1. Bölüm, Ankara: TTK Yay. UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (1983), Osmanlı Tarihi 4. Cilt 2. Kısım, Ankara: TTK Yay.
• 3. Gazeteler
• Resmi Gazete, 20.04.1925, Sayı, 95.
• Resmi Gazete, 28 Kanun-u sani 1929, Sayı, 1104.
• 4. İnternet Kaynakları
• http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?
• home=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/95.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/95.pdf. 09.05.2017.
• http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?
• home=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/1104.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/1104.pdf. 09.05.2017.