ATATÜRK’ÜN VEFATININ UKRAYNA BASININA YANSIMALARI

Yıl 2018, Sayı: 43, 369 - 383, 23.07.2018

Çağatay Benhür

https://doi.org/10.21563/sutad.510533

Cited By: 1

Öz

Tarihe mal olmuş şahsiyetlerin vefatları, tüm dünyada yankı uyandıran hadiseler olmuştur. Ülkesi ve dünya için önemli işler yapmış kişilerin kaybı, diğer ülkelerde de bir takım yansımalar yapmıştır. Tarihin gördüğü en önemli şahsiyetlerden birisi olan Mustafa Kemal Atatürk’ün 10 Kasım 1938 tarihinde vefatı da bu çerçevede değerlendirilebilecek bir kayıp olmuştur. Atatürk’ün vefatının diğer ülkelere yansımaları, Türk kamuoyu ile bilim insanlarınca sürekli merak edilmiş ve bu konuda çeşitli çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Atatürk’ün vefatından hemen sonra başlayan araştırma ve derlemeler neticesinde, dünyanın pek çok devletinin Atatürk’ün ebediyete intikaline yaklaşımı tespit edilmiştir. Müstakil çalışmalara ek olarak, ikili ilişkilerin ele alındığı çeşitli metinlerde de bu konuya vurgular yapılmıştır. Atatürk’ün vefatının diğer ülkelere yansımalarının tespit edileceği en önemli kriterlerden birisi, hiç şüphesiz ilgili ülkelerin basını olmuştur. Dönemin en önemli medya aracı ve kamuoyu yönlendiricisi olan basın, ilgili ülkenin Atatürk’ün vefatı ve Türkiye ye olan yaklaşımı açısından önemli bir gösterge durumundadır. Türkiye de ilgililerce, bugüne kadar birçok ülkenin basını incelenerek konu geniş ölçekte ele alınmaya çalışılmıştır. İncelenen ve önemsenen ülkelerden birisi de dönemin dost ve komşu devleti Sovyetler Birliği’dir. Sovyet basını, Atatürk’ün vefatı ile alakalı olarak, Moskova merkezli yayın yapan gazeteler ölçeğinde çeşitli kereler mercek altına alınmıştır. Önemli tespitlerin yapıldığı bu çalışmalara son zamanlarda Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetinin yaklaşımları da eklenmiştir. Bu çalışmada ise Sovyetler Birliğinin en önemli parçalarından birisi olan Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyetinin basını incelenecektir. Moskova merkez basını ile Kiev yayıncılığı arasındaki benzerlik ve farklılıklar tespit edilmeye çalışılacaktır. Ortaya çıkan sonucun, Türk-Ukrayna ilişkileri özelinde ve Türk-Sovyet ilişkileri genelinde değerlendirilmesi yapılmaya çalışılacaktır. Bu sebeple çalışmada Kiev merkezli yayın yapan beş gazete kullanılmıştır. Kiev Vernadsky Ulusal Kütüphanesinde bulunan ve kullanılan gazeteler şunlardır: Bilsovik, Komunist, Proleterskaya Pravda, Sovetskaya Ukraina, Visti. Gazeteler taranırken başlangıç tarihi olarak 1 Kasım 1938 alınmış ve tarama işlemi 30 Kasım 1938 tarihine kadar gerçekleştirilmiştir. Elde edilen sonuçlar, kronolojik olarak tarih anlatım perspektifinden değerlendirmeye alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Cenaze, Türk-Sovyet, Ukrayna, Ukrayna Basını.

THE REFLECTIONS OF ATATÜRK’S DEATH ON THE UKRANIAN PRESS

Öz

The deaths of the people who make the history, affect the entire world. After the loss of a person who have done significant things for his country and the entire world, repercussions has been occurred at different countries. As one of the most important persons in the history, the death of Mustafa Kemal Atatürk at 10 November 1938 can be considered within this framework. The reflections of Atatürk’s death at the other countries were always wondered about by the Turkish public opinion and historians. Also some researches have been done about that subject. With the results of researches and compilations which had begun immediately after Atatürk’s death, in many countries, the attitude towards Atatürk’s death were examined. In addition to separate studies, many different texts which mention the bilateral relations have focused the aforementioned subject. One of the most important criteria for detecting the reflections of Atatürk’s death at other countries is the press of forenamed countries. The press, which was the most important intermediary and influencer of public opinion, is an important indicator for attitudes towards Atatürk’s death and Turkey for aforesaid state. In Turkey, many countries’ press was reviewed and this subject was broadly discussed. One of the countries which has been discussed and considered as important was the Soviet Union, which was the neighbor of Turkey and a friendly nation. The Soviet press was focused repeatedly within the scope of Moscow-centered newspapers related with the death of Atatürk. Recently, the attitudes of Azerbaijan Soviet Socialist Republic were added into these studies, which have already found important discoveries. In this study, the press of Ukrainian Soviet Socialist Republic, which was one of the most important pieces of the Soviet Union, would be studied carefully. The similarities and differences between Moscow’s central press and Kiev publishing would be tried to detect. Also, the results would be evaluated, in particular Turkish-Ukrainian relations and in general Turkish-Soviet relations. That’s why; Kiev-centered five newspapers were used in this study. The newspapers available in Kiev Vernadsky National Library and used are these: Bilsovik, Komunist, Proleterskaya Pravda, Sovetskaya Ukraina, and Visti. When the newspapers were scanned, 1 November 1938 took as the beginning date and 30 November 1938 as the end date. The results were chronologically evaluated the perspective of historical narrative.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Funera, l, Turkish-Soviet, Ukraine, Ukranian Press.

Kaynakça

• A. Arşivler
• - T.C Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• B. Gazeteler
• - Bilsovik (Kasım 1938)
• - Komunist (Kasım 1938)
• - Proleterskaya Pravda (Kasım 1938)
• - Sovetskaya Ukraina (Kasım 1938)
• - Visti (Kasım 1938)
• C. Telif Eserler Ağayev, E. (2010). “Atatürk’ün Vefatının Sovyet Basınında Yansıması”. Ankara: Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi. S.11. ss.131-156.
• Armaoğlu, F. (2012). 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi (1914-1995). İstanbul: Alkım Yayınları.
• Davies, N. (2005). God’s Playground: A History of Poland v.1 The Origins to 1795. Oxford: Oxford University Press.
• Ducsko, W. (2004). Viking Rus: Studies on the Presence of Scandinavians in Eastern Europe. Leiden: Brill.
• Grousset, R. (2011). Stepler İmparatorluğu: Attila, Cengiz Han, Timur. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Gumilëv, L. N. (2003). Hazar Çevresinde Bin Yıl: Etno-Tarih Açısından Türk Halklarının ve Çevre Halkların Şekillenişi Üzerine (çev. A. Batur). İstanbul: Selenge Yayınları.
• Hermann, R. (2012). 1100 Years in the Carpatian Basin: A History of Hungary. Budapest: Pharma Press.
• Hohenberg, P. M. - Lees, L.H. (1996). The Making of Urban Europe: 1000-1994. Cambridge/MA: Harvard University Press.
• İnalcık, H. (2014). Devlet-i ‘Aliyye- Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar II, Tagayyür ve Fesâd (1603-1656): Bozuluş ve
• Kargaşa Dönemi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Kármán, G. - Kunčević, L. (2013). The European Tributary States of the Ottoman Empire in the Sixteenth and Seventeenth Centuries. Leiden: Brill.
• Koestler, A. (2010). Onüçüncü Kabile. İstanbul: Plato Yayınları.
• Kurat, A. N. (2014). Rusya Tarihi: Başlangıçtan 1917’ye Kadar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Martin, J. (2007). Medieval Russia: 980-1584. Cambridge: Cambridge University Press.
• Matossian, M. K. (1997). Shaping World History: Breaktroughs in Ecology, Technology, Science and Politics. Armonk/ NY: Routledge.
• Sarıhan, Z. (1995). Kurtuluş Savaşı Günlüğü III: TBMM’den Sakarya Savaşı’na (23 Nisan 1920-22 Ağustos 1921). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Sevim, A. - Merçil, E. (1995). Selçuklu Devletleri Tarihi: Siyaset, Taşkilât ve Kültür. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Skylitzes, J. (2010). A Synopsis of Byzantine History: 811-1157. Cambridge: Cambridge University Press.
• Sonyel, S. (2003). Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika II. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Thompson, E. A. (1996). The Huns. Oxford: Blackwell Press.
• Uzunçarşılı, İ. H. (2011). Osmanlı Tarihi c.3/2: XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna Kadar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.