TEMETTUAT DEFTERİNE GÖRE İNLÜCE KÖYÜNÜN SOSYAL VE EKONOMİK GÖRÜNTÜSÜ (1844-1845)

Yıl 2019, Sayı: 47, 197 - 215, 19.12.2019

Bayram Ürekli Ahmet Necati Özdoğan

https://doi.org/10.21563/sutad.855808

Öz

Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyılda Tanzimat’ın ilanından sonra yapılan mali düzenlemelerle birlikte mevcut nüfus tahrirlerinden başka bir de Temettuat sayımı adı altında kayıtlar tutulmuştur. Bu defterlerde; nüfus tahrirlerinden farklı olarak hane reisinin ismi, mesleği, kaç dönüm arazisinin olduğu ve bunlardan ne kadarını kullandığı ve ne kadarını kullanmadığı, elde ettiği tarım ürünleri ve buna bağlı olarak ödediği vergi ve küçükbaş-büyükbaş hayvanlarının sayıları gibi şahsi mal varlıklarına ulaşmak mümkündür. Bu açıdan bakıldığında temettuat sayımlarının vergi mükelleflerinin tespiti ve dengeli bir bütçe oluşturmak amacıyla daha adil bir vergi toplama usûlü olduğunu söyleyebiliriz. Bu çalışmada Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde ML.VRD.TMT 10381 numaralı Temettuat defterinden faydalanarak H.1260-1261 (M.1844-1845) yılı Konya kazasına bağlı İnlüce köyünün sosyo-ekonomik yapısı incelenmiştir. Toplam; 111 hanesi bulunan İnlüce köyünde insanların temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Meslek grupları içinde Ziraatle uğraşan çoğunlukta olsa da bunun yanında Hizmetkar, İmam, Irgat, Hamal, Muallim-i Sıbyan gibi mesleklere de rastlamak mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Konya,, İnlüce,, Temettat Defterleri, Osmanlı, Vergi

Kaynakça

• ADIYEKE, Nuri (2000), ‚Temettuat Sayımları ve Bu Sayımları Düzenleyen Nizamname Örnekleri‛, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S.11, Ankara, s. 769-823, Ankara Üniversitesi Yayını.
• AKGÜNDÜZ, Ahmet-Said Öztürk (2002), Darende Temettuat Defterleri, C. I, İstanbul, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayını.
• BİZBİRLİK, Alpay-Zafer Atar (2009), ‚XIX. yüzyıl Osmanlı Tarihinde Temettuat Defterleri’nin yeri: Saruhan Sancağı Mütevelli Çiftliği Defteri Örneği‛, SAÜ Fen Edebiyat Dergisi, Haziran, s. 37-57, Sakarya Üniversitesi Yayını.
• DEMİR, İsmet (1999), ‚Temettuat Defterlerinin Önemi ve Hazırlanış Sebepleri‛, Osmanlı, C.VI. Ankara, s. 315-321, Yeni Türkiye Yayınları.
• GÜNDÜZ, Tufan (ed.) (2014), Osmanlı Teşkilat Tarihi, Ankara, Grafiker Yayınları.
• GÜRAN, Tevfik (1989), Tanzimat Döneminde Osmanlı Maliyesi: Bütçeler ve Hazine Hesapları (1841-1861), Ankara.
• GÜRAN, Tevfik (1998), ‚Osmanlı Tarım Ekonomisi 1840-1910‛ XIX. Yüzyıl Osmanlı Tarımı, İstanbul.
• KUŞ, Ahmet (2017), Meram’daki Yer Adları, Konya, Meram Belediyesi Yayınları.
• KÜÇÜK, Cevdet (1993), ‚Ceride Nezareti‛, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 7, İstanbul, s. 409-410, İsam Yayını.
• KÜTÜKOĞLU, Mübahat (1995), ‚Osmanlı Sosyal ve İktisadi Tarihi Kaynaklarından Temettu Defterleri‛, Belleten, C. LIX/225, s. 395-418, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• LEWIS, Bernard (2015), Modern Türkiye’nin Doğuşu, çev. Boğaç Babür Turna, Ankara.
• Başbakanlık Osmanlı Arşiv (BOA), Maliye Varidat Temettuat Defteri, (ML.VRD.TMT) nr. 10381
• MUŞMAL, Hüseyin (2008), ‚XIX Yüzyılın Ortalarında Çumra’nın Sosyo-Ekonomik Görüntüsü (10353 numaralı Temettuat Defterine Göre) S.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 24, Konya, s. 253-276. S.Ü. Yayını.
• MUŞMAL, Hüseyin - Müjgan Şahinkaya (2016), ‚Nüfus ve Temettuat Defterlerine Göre Bozkır Kaza Merkezi’nin Demografik yapısı, Sosyal ve Ekonomik Özellikleri‛, Uluslararası Sempozyum: Geçmişten Günümüze Bozkır, S.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü (06-08 Mayıs 2016), Konya, s. 229-246, Konya İl Kültür Müdürlüğü Yayını.
• ÖZTÜRK, Said (2003), ‚Türkiye’de Temettuat Çalışmaları‛, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C.1, S.1, s. 287-304, Bilim ve Sanat Vakfı Yayını.
• PAKALIN, Mehmet Zeki (1983), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C. I-II, İstanbul, Milli Eğitim Bakanlığı Yayını.
• SERİN, Mustafa (1998), ‚Osmanlı Arşivinde Bulunan Temettuat Defterleri‛, I. Milli Arşiv Şurası 20-21 Nisan 1998 Tebliğler ve Tartışmalar, Ankara, s. 717-728, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayını.
• SUBAŞI, Turgut,-Mahmut Araz (2013), ‚Temettuat Defteri Kayıtlarına Göre Söğütlü Karyesi‛, SAÜ Fen Edebiyat Dergisi, s. 1-22.
• Süleyman Suudi (1307), Defteri Muktesid, C. 1, İstanbul.
• Şemseddin Sami (2015), Kâmûs-ı Türki, İstanbul.
• ŞENER, Abdullatif (1990), Tanzimat Dönemi Osmanlı Vergi Sistemi, İşaret Yayınları, İstanbul.
• TAŞKIN, Ünal (2005), ‚Osmanlı Devleti’nde Kullanılan Ölçü ve Tartı Birimleri‛, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ.
• TUŞ, Muhittin (2001), Sosyal ve Ekonomik Açıdan Konya, Konya Ticaret Odası Yayını.
• YAKIT, İsmail (2002), Osmanlı Araştırmaları, Isparta, Fakülte Kitabevi Yayını.
• YERELİ, Ahmet Burçin (2015), ‚Sorgun Kazası XIX Yüzyıl Temettuat Defterleri Üzerinden Gelir Dağılımı ve Göreli Yoksulluk Üzerine Bir İnceleme‛ Sosyoekonomi, Ocak- Mart, s. 113-138.
• YEŞİL, Tahsin (2006), ‚9930 Numaralı Temettuat Defterine Göre XIX. Yüzyıl Ortalarında Eğirdir’in Köylerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı‛, SDÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta.