Çobanlıktan Ozanlığa Bir Kalem Şairi: Ozan Seyfi ve Şiirleri

Yıl 2023, Sayı: 58, 111 - 134, 28.08.2023

Atila Kartal

https://doi.org/10.21563/sutad.1347305

Cited By: 1

Öz

Âşıklık geleneği, çeşitli aşamalardan geçmiş, etkileme ve etkilenme gibi süreçler yaşayıp değişim ve gelişim göstererek günümüze kadar gelmiştir. Ozanlar, bugün de Anadolu sahasında canlı bir şekilde yaşamaya devam eden âşıklık geleneğinin öznesi olsalar da onların içtimai alandaki işlevselliklerinin giderek azalması dikkat çekicidir. Âşık edebiyatında bu geleneğin temsilcileri sadece âşık olarak değil, başka isimlerle de anılmaktadır. Ozan, saz şairi ve âşık genellikle anlamdaş olarak kullanılmıştır. Bu bağlamda bireysel ve toplumsal temalı yazmış olduğu şiirleriyle âşıklık geleneği içinde sözlü-yazılı-elektronik kültür ortamlarında üretim, tüketim ve icra faaliyetleri gösteren Seyfettin Çoban da söz konusu âşıklardan biridir. Bu makalede; Seyfettin Çoban’ın kendisinden mülakat yöntemiyle elde edilen bilgilerden hayat hikâyesi kısaltılarak aktarıldıktan sonra, yayımlanmamış şiirlerinden örneklerle, şiirlerinde işlediği konuların yoğunluğuna göre kategori analizinin yapılması ve içerik analizi ile halk şiiri geleneğindeki yerini ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Araştırmamızın kapsamını onun yayımlanmamış 241 şiiri oluşturmaktadır. Makalede ozan kime denir sorusu yazılı kaynaklar ışığında tartışılmış, Seyfettin Çoban’ın âşıklık geleneği içindeki yeri tespit edilmeye çalışılmış, şiirleri üretim, tüketim, icra ve performans teori bağlamıyla araştırılmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden görüşme ve yazılı dokümanların incelenmesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmamızın Seyfettin Çoban'ın hayatı, şiirleri ve âşık tarzı şiir geleneğindeki yeri hakkında yayımlanmamış şiirleri üzerine makale boyutunda ortaya konan ilk çalışma olması açısından ileride yapılacak çalışmalara rehberlik edeceğini düşünmekteyiz.

Anahtar Kelimeler

Seyfettin Çoban, âşık edebiyatı, Türk halk şiiri, kalem şairi, ozan

A Pen Poet From Shepherding to Poesy: Ozan Seyfi and His Poems

Öz

Kaynakça

• Aksan, D. (2005). Yunus Emre şiirinin gücü. Ankara: Bilgi Yay.
• Aksan, D. (2021). Şiir dili ve Türk şiir dili dilbilim açısından bir bakış. Ankara: Bilgi Yay.
• Arat, R.R. (2007). Eski Türk şiiri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Artun, E. (2011). Âşıklık geleneği ve âşık edebiyatı. Adana: Karahan Yay.
• Ayva, A. (2006). Konya âşıklık geleneğinde mahlâs alma. Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi. S.16. s. 23-33.
• Çoban, S. (1982). Çoban’ın duygusu. Ankara: ABS-Ankara Basım Sanayi.
• Çobanoğlu, Ö. (1997). İcra merkezli yapısal kalıplaşmaların işlevleri açısından yazılı kültür ortamı âşık destanları ile İngiliz sokak baladları. Millî Folkor. S.35. s. 28-32.
• Çobanoğlu, Ö. (2007). Âşık tarzı edebiyat geleneği ve İstanbul. İstanbul: 3F Yay.
• Dizdaroğlu, H. (1968). Halk şiirinde türler. Türk Dili Türk Halk Edebiyatı Özel Sayısı, XIX (207), s.186-293.
• Elçin, Ş. (1988). Halk edebiyatı araştırmaları I. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
• Elçin, Ş. (1992). Cumhuriyet devri Türk halk şiirine umumî bir bakış. IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri. II. Cilt Halk Edebiyatı, (s. 79-81), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
• Ergin, M. (2004). Dede Korkut kitabı I. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• Gökşen, C. (2011). Dede Korkut hikâyelerindeki ozan tipi bağlamında Kars âşıklık geleneği. Turkish Studies. S. 6/4 (Güz). s. 149-161.
• Gözaydın, N. (1989). Anonim halk şiiri üzerine. Türk Dili Türk Şiiri Özel Sayısı III (Halk Şiiri), LVII (445-450), 1-104.
• Günay, U. (2015). Türkiye’de âşık tarzı şiir geleneği ve rüya motifi. Ankara: Akçağ Yay.
• Karadağ, M. (1996). Türk halk şiiri (tarihçe-temel bilgiler-örnekler). Balıkesir: Akademi Dergisi Yay.
• Kaya, D. (1991). Sivas'ta âşıklık geleneği ve Âşık Ruhsatî (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Kaya, D. (2003). Âşık edebiyatına giriş. Bişkek: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Yay.
• Köprülü, M. F. (1962). Türk saz şairleri I. Ankara: Millî Kültür Yay.
• Köprülü, M. F. (2012). Edebiyat araştırmaları 1. Ankara: Akçağ Yay.
• Özarslan, M. (2001). Erzurum âşıklık geleneği. Ankara: Akçağ Yay.
• Özdemir, M. (2017). Ozan Seyfettin Çoban hayatı sanatı şiirleri. İstanbul: Tuzla Belediyesi Kültür Yay.
• Peker, S. (2022). Aksaraylı Âşık Türyan Gözüm’ün sanat anlayışı ve destanları üzerine bir değerlendirme. SUTAD (55): 135-149.
• Sakaoğlu, S. (2014). Âşık edebiyatı araştırmaları. Konya: Kömen Yay.
• Sever, M. (2013). Türk halk şiiri. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Türkçe Sözlük (1998). İsmail Parlatır, vd. (haz.). 9. Bsk. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• Üçüncü, K. (2004). İrsâd ve tebliğe bağlı icrâ: Türk sözlü kültür geleneği bağlamında Türk tekke edebiyatı. TÜBAR-XVI. (Güz). s.127-141.
• Yeşil, Y. (2012). Bir âşık, bir inceleme Yozgat âşıklık geleneği ve "Âşık İhsan Şaşar". 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum. C.1. S.2. s. 85-96.
• Yıldırım, D. (2000). Tarihî süreç içinde iletişim odakları, ağları ve işlevleri [XIII.- XX. yüzyıllar aralığı Türkiyesi]. Türk Dünyası. S. 10 (Güz). s. 327-353.