GEÇİŞ ADALETİ VE AVRUPA ARINDIRMA HUKUKU

Yıl 2019, Sayı: 40, 213 - 243, 01.12.2019

Gökhan Çayan

Öz

Arındırma usulünün iki amacı bulunmaktadır. Birincisi mağdur toplumla ilgilenmek, ikincisi demokrasi ve hukukun üstünlüğünü yeniden tesis etmektir. İlk amaç toplumun travmalarını bastırırken, ikincisi geleceğe odaklanır. İnsan hakları ihlallerinin tekrarlanmasını önlemek, adil ve etkili kamu kurumları oluşturmak için kötü niyetli ya da beceriksiz görevlilerin kamudan dışlanmasını sağlamak arındırma usulünün uygulandığı ülkelerin genel özelliğidir. Zira arındırma usulünde devletler, hem insan hakları ihlallerinin mağdurlarına hem de topluma borçlu olduğu yükümlülükleri yerine getirmek için gereken önlemleri almak zorundadır. Bununla birlikte, hukukun üstünlüğüne dayanan modern bir demokrasi kurmaya istekli olan toplumlar, hukukun temel ilkelerine de bağlı kalmalıdır. Bu makalede arındırma usulünün tarihi, amacı, uygulamaları ve hukuki boyutu inceleme konusu yapılmıştır. Makalenin giriş kısmında tarihi perspektif, birinci kısmında genel prensipler, ikinci kısmında Avrupa'daki arındırma usulleri, üçüncü kısmında da hukuki inceleme yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Arındırma usulü, Çekoslovakya Arındırma Hukuku, Polonya Arındırma Hukuku, Macaristan Arındırma Hukuku, Ukrayna Arındırma Hukuku, kamu görevlileri, insan hakları, Lustration System, Czechoslovakia Lustration Law, Hungary Lustration Law, Ukraine Lustration Law, pubilc sevants, human rights

Kaynakça

• BEREND Ivan, Decades of Crisis: Central and Eastern Europe Before World War II, Berkely, Kalifornya Üniversitesi Yayınları, Kalifornya 1998. ÇAYAN Gökhan, Adil Yargılanma Hakkı, Legal Hukuk Yayınları, İstanbul 2016. ÇAYAN Gökhan, Kamu Görevlilerinin Statüsüyle İlgili Uyuşmazlıklarda Adil Yargılanma Hakkı, Terazi Hukuk Dergisi, C. 11, Sayı 116, Ankara Nisan 2016. ÇAYAN Gökhan, The Right to a Fair Trial, the Covarage of the Right and Application in the Tax Cases, Hukuk ve Adalet Dergisi, Y: 7, Sayı 12, Türkiye Adalet Akademisi Yayınları, Ankara Haziran 2016. ÇAYAN Gökhan, The Right to a Fair Trial in the Discreoancies Originating from Public Officials’ Status, İnsan Hakları Dergisi, Y. 6, Sayı 11, Türkiye Adalet Akademisi Yayınları, Ankara Haziran 2016. DAVID Roman, From Prague to Baghdad: Lustration System and their Political Effects, Government and Opposition Ltd Yayınları, Cilt 41, Sayı 3, Haziran 2006. DAVID Roman, Lustration Law in Action: The Movies and Evaluation of Lustration Policy in the Czech Author(s), Law and Social Inquiry, Cilt 28, Sayı 2, Blackwell Yayınları, 2003. GREIFF Pablo de, Vetting and Transitional Justice, Sosyal Bilimler Araştırma yayınları, New York 2007. GÜLENER Serdar/ ERCİYAS S., Dünyada Arındırma Uygulamaları ve Türkiye›de Devletin FETÖ›den Arındırılması, SETAV Analiz, Sayı 179, Aralık 2016. HALMAI Gabor, Lustration and Access to Files of The Secret Police in Central Europe, CPI Yayınları, Zagrep 2007. HALMAI Gabor/ SCHEPELLE KL, Liwing Well is the Best Revenge: The Hungarian Approach to Judging the Past, Norta Dame Üniversitesi Yayınları, Paris 1997. HOLMES Stephen, The End of Decommunization, Doğu Avrupa Anayasa Dergisi, Cilt 3, Sayı 4. HORNE M. Cynthia, International Legal Rulings on Lustration Polices in Central and Eastern Europe: Rule of Law in Historical Context, Hukuk ve Sosyoloji Dergisi, C. 34, S. 3, Yaz 2009. KRITZ Neil J., Transitional Justice: How Emerging Democracies Reckon with Fermer Regimes, Uluslararası Barış Enstitüsü Yayınları, Washington 1995. MARKESIC Ivan, The Catholic Church in Crotia: From Tending to Lustration to Lustration Crisis, CPI Yayınları, Zagreb 2007. MENDEZ Je, In Defence of Transitional Justice, Notre Dame Üniversitesi Yayınları, Paris 1997. MILARDOVIC Andelko, Elites in the Waves of Democratization and the Lustration, CPI Yayınları, Zagrep 2007. NIELSEN Alexandra Kathryn, Lustration: Transitional Justice in Poland and its Continuous Struggle to Make Means With The Past, Yüksek Lisans Tezi, Kalifornya 2008. PERSAK Krysztof/ KAMINSKI Lukasz, A Handbook of the Communist Security in East Central Europe 1944-1989, Varşova 2005. URASHİ Raluca, In Search of a Theoratical Model of Transitional Justice, CPI Yayınları, Zagrep 2007. UZELAC Alan, (In)surrpassable Barriers to Lustraiton: quis custodiet ipsos custodes, CPI Yayınları, Zagrep 2007.