The Taxation of Capital Income in the Light of the Provisions of the OECD Model Tax Convention

Yıl 2021, Sayı: 47, 435 - 462, 06.07.2021

Gülçin Koçak

Öz

Capital income is one of the items of
income that can be taxable. It means income
obtained by investing in cash or value defined
in cash without involving the production
process. Hence, interest receivable through
debtor-creditor relationship, obtained
dividend of partnership right and other items
of income are categorized as capital income
according to the Income Tax Law No.193.
Capital income is considered as a taxable
item of income in multiple fields as a result of
the developing financial market instruments
internationally and the capital subjected to
cross-border flow. Therefore, the taxation
of capital income in terms of where obtains
the same item of them, apart from the state
in which individuals resident, causes double
taxation. This study examines the provisions
of agreements about the prevention of
double taxation and the articles of the
OECD Model Tax Convention in respect
to such situations where double taxation
may occur. Additionally, the analysis takes
into consideration the principles regarding
the taxation of the capital income in the
agreements related to the prevention of double
taxation, which Turkey is also a party.

Anahtar Kelimeler

Capital income, Dividend, Interest, Double taxation, Double taxation, The OECD Model Tax Convention

OECD MODEL VERGİ ANLAŞMASI HÜKÜMLERİ IŞIĞINDA MENKUL SERMAYE İRATLARININ VERGİLENDİRİLMESİ

Öz

Vergilendirilebilir gelir unsurlarından
biri de menkul sermaye iratlarıdır. Üretimi
sürecine dâhil olmaksızın, nakdi veya nakden
belirlenebilen değer üzerinden yatırım ile
elde edilen gelir, menkul sermaye iradı olarak
açıklanabilmektedir. Bu çerçevede 193 sayılı
Gelir Vergisi Kanunu’nda da alacak-borç
ilişkisinden kaynaklanan faiz alacağı, ortaklık
hakkı dolayısıyla elde edilen kâr payı ve
benzeri diğer gelir unsurları menkul sermaye
iradı olarak düzenlenmektedir.
Menkul sermaye iratları, uluslararası
alanda mali piyasa araçlarının geliştirilmesi
ve sermayenin sınır ötesi akışa konu edilmesi
ile birlikte, birden fazla egemenlik alanında
vergilendirilebilir gelir unsuru olarak kabul
edilebilmektedir. Dolayısıyla kişilerin
mukimi olduğu devletin haricinde aynı gelir
unsurunun elde edildiği yer bakımından da
vergilendirilmesi, mükerrer vergilemeye sebep
olmaktadır. Bu çalışma, çifte vergilendirmenin
gündeme geleceği bu gibi durumlara ilişkin
olarak çifte vergilendirmenin önlenmesine
dair andlaşma düzenlemeleri ile OECD Model
Vergi Anlaşması hükümlerini incelemektedir.
Ayrıca Türkiye’nin de bugün itibariyle tarafı
bulunduğu çifte vergilendirmenin önlenmesi
andlaşmalarında yer alan menkul sermaye
iratlarının vergilendirilmesi esasları göz
önüne alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Menkul Sermaye İradı, kar payı, faiz, çifte vergilendirme, OECD model vergi anlaşması

Kaynakça

• PALLI, Hayati: “OECD Model Anlaşmasında Yer Alan Aktif Kazanç Unsurları”, Adalet Dergisi, Sayı:52, 2015, 75-97.
• PAMUK, Şevket: “Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi”, Türkiye İş Bankası Yayınları, 2018.
• AKÇAOĞLU, Ertuğrul: “Türk Hukukunda finansal türev ürünlerin vergilendirilmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2000, (https://tez.yok. gov.tr/UlusalTezMerkezi/), (E.T.20/5/2020).
• AKIN, Emine Ebru; “Özgün Önceliği İlkesinin Ters Repo İşlemlerinin Ticari İşletmeler Tarafından Muhasebeleştirilmesi Üzerine Etkisi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2), 2005, (https:// dergipark.org.tr/tr/download/article-file/30075) (E.T.01/03/2021), 427- 438.
• ARNOLD, BRIAN J.:“An introduction to tax treaties”, (https://www. un.org/esa/ffd/wp-content/uploads/2015/10/TT_Introduction_Eng.pdf) (E.T.29/5/2020), 2013, 1-16.
• ARSLAN, İbrahim: “Türk Hukukunda Kar ve Zarar Ortaklığı Belgesinin Kavramsal Gelişimi –Hukuki Niteliği ve Uygulaması”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:2, Sayı:2, 1989, (https:// dergipark.org.tr/tr/download/article-file/261670) (E.T.27/5/2020), 289- 312.
• ATEŞAĞAOĞLU, Erdem: “Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi Kanunu Bakımından Menkul Kıymet Gelirlerinin Vergilendirilmesi”, Legal Yayınevi, İstanbul 2006, (https://legal.com.tr/kitaplik) (E.T.20/5/2020).
• AUERBACH, Alan J.: “Tax Reform in the 21st Century”, University of California, Berkeley, 2006, (https://eml.berkeley.edu/~auerbach/reform. pdf) (E.T.1/6/2020).
• BAISTROCCHI, Eduardo/ HEARSON, Martin: “Tax Treaty Disputes: AGlobal Quantitative Analysis”, Cambridge Tax Law Series, Vol:2, 2017,(https://doi.org/10.1017/9781316528945) (E.T.1/6/2020), 1512-1546.
• BROEKHUIJSEN, Dirk-Maarten: “A multilateral tax treaty : designingan instrument to modernise international tax law”, (http://hdl.handle.net/1887/57407) (E.T.30/5/2020), doctoral thesis, Leiden UniversityPress, 2017.
• BURGESS, Robin ve STERN, Nicholas: “Taxation and Development”, çev. DURMUŞ, Mustafa, Maliye Dergisi, 2007(152), (https://ms.hmb.gov. tr/uploads/2019/09/mustafa_durmus.pdf) (E.T.01/03/2021), 1-59.
• ÇELEN, Mustafa: “Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu Gelirlerinin Vergilendirilmesinin Dünü, Bugünü, Yarını”, Legal Mali Hukuk Dergisi, Temmuz 2005, Sayı:5, (https://legal.com.tr/kitaplik) (E.T. 22/5/2020), s.1881-1904.
• EROL, Ahmet: “Türk Vergi Sistemi ve Vergi Hukuku”, Adalet Yayınevi, Nisan 2018, (https://ws1.turcademy.com/ww/webviewer.php?doc=17848) (E.T.21/5/2020).
• GÖKTUNA, Ege: “Galatasaray Üniversitesi Vergi Hukuku Merkezi Tarafından Sn.Prof.Dr. Adnan Tezel’in 10.Ölüm Yıldönümü Münasebetiyle 31.5.2007 Tarihinde Düzenlenen Toplantının Açılış Konuşmaları”, Legal Mali Hukuk Dergisi, 2008, Cilt:4 Sayı:44, (https://legal.com.tr/ kitaplik) (E.T. 28/5/2020).
• HARDING, Michelle: “Taxation of Dividend, Interest, and Capital Gain Income”, Vol:19, 2013, (https://doi.org/10.1787/5k3wh96w246k-en) (E.T.1/6/2020), 1-57.
• HASLEHNER, Werner: “Tax Treaty Disputes in Germany”, Cambridge University Press, Vol:1, (https://doi.org/10.1017/9781316528945.008) (E.T.1/6/2020), 290-358.
• Hazine ve Maliye Bakanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı: “Menkul Sermaye İradı Elde Eden Mükellefler İçin Vergi Rehberi”, Şubat 2020, (https:// www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/beyannamerehberi/2020_ menkulsermayebrosur.pdf) (E.T.28/5/2020).
• JOGARAJAN, Sunita: “Double Taxation and the League of Nations”, Cambridge University Press, April 2018, (https://doi. org/10.1017/9781108368865) (E.T.27/5/2020).
• KORKUSUZ, M.Refik, KAYALI/F.İpekel: “Turkish Public Law”, Seçkin Yayıncılık, 2019, (https://ws1.turcademy.com/ww/webviewer. php?doc=22696) (E.T.20/5/2020).
• Model Tax Convention, OECD: ( https://doi.org/10.1787/g2g972ee-en) (E.T.1/6/2020).
• ÖNCEL, Mualla/ÇAĞAN, Nami/KUMRULU, Ahmet: “Vergi Hukuku”, Genel Kısım, Cilt:1, 2.Bası, Ankara 1985, (https://dspace.ankara.edu. tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/12375/Vergi%20Hukuku%20 Cilt%201.pdf?sequence=1) (E.T.22/5/2020).
• ÖNER, Cihat: “Dar Mükellefiyette Ticari Kazancın Türkiye’de Elde Edilmiş Sayılmadığı Haller Üzerine”, AÜHFD, 63 (2), 2014, (https://dergipark. org.tr/tr/download/article-file/622830) (E.T.01/03/2021), 365-395.
• ÖNER, Erdoğan: “Türk Vergi Sistemi”, Seçkin Yayıncılık, Şubat 2019, (https:// ws1.turcademy.com/ww/webviewer.php?doc=22945) (E.T.21/5/2020).
• Statement 17/3714, European Commission: (https://ec.europa.eu/ commission/presscorner/detail/en/STATEMENT_17_3714) (E.T.28/5/2020) Brussels, 2017.
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı: “Sermaye Piyasası Özel İhtisas Komisyonu Raporu”, Ankara, Kasım 1989, s.84. (http://www. sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/6-SermayePiyasasi_OIK346. pdf) (E.T.20/5/2020).
• TİRYAKİOĞLU, Bilgin: “Doğrudan Yatırımların Uluslararası Hukukta Korunması”, Dayınlarlı Hukuk Yayınları, Ankara, 2003.
• United Nations: “Analytical and Historical Review of International Double Taxation and Tax Evasion and Avoidance”, (https://www.un.org/esa/ffd/ wp-content/uploads/2014/10/2STM_Taxation-EC18-2006-7-part1-R. pdf) (E.T.28/5/2020).
• WEHRWEIN, Carl F.: “Some Aspects of the Double-Taxation Problem”, Journal of Political Economy, The University of Chicago Press, Vol:44, No:4, 1936, (https://www.jstor.org/stable/1823200) (E.T.28/5/2020), 544-553.
• YALTI, Billur: “Tax Treaty Disputes in Turkey”, Cambridge University Press, (https://doi.org/10.1017/9781316528945.016) (E.T.29/5/2020), 661-708.