FRANSIZ VE TÜRK İDARE HUKUKUNDA KİŞİSEL KUSUR KAVRAMI

Year 2023, Issue: 55, 211 - 256, 17.07.2023

Seyithan Kaya

https://doi.org/10.54049/taad.1328435

Abstract

Kişisel kusur kavramı Türk idare hukuku ve idari yargılama hukukunun en karmaşık ve tartışmalı konularından biridir. Konuya ilişkin tartışmaların önemli bir kısmı terminolojiye ilişkindir. Ancak kavramın tanımlanması ve sorumluluğun belirlenmesi konularında da doktrinde ve uygulamada tam bir fikir birliğinin olduğunu söylemek güçtür. Türk idare hukuku doktrininde ve yargı kararlarında kişisel kusur kavramı yerine görev kusuru, görevsel kusur, idari kusur, görevden ayrılamayan kusur, ajanın hizmet kusuru gibi farklı terimler kullanılmaktadır. Aslında bu terimlerin tamamıyla kastedilen kişisel kusurdur.
Terminolojiye ilişkin uzlaşmazlığa rağmen kişisel kusur, Fransız ve Türk idare hukukunda yakın anlamlı bir biçimde tanımlanmaktadır. Çünkü Türk idare hukukunda kavramın tanımının yapılmasında Fransız idare hukukunda yapılan tanım esas alınmıştır. Doğrusu bu tabiidir. Zira Türk idare hukuku genel teorisinin belirlenmesinde Fransız idare hukukunun etkisi tartışmasızdır. Dolayısıyla bu çalışmada da kişisel kusur kavramının tanımlanmasında öncelikli olarak Fransız idare hukukundaki durum incelenmiştir. Devamında kişisel kusur kavramı, Türk idare hukuku doktrini ve konuya dair yargı kararları ile beraber, ayrıntılı bir biçimde el alınmıştır. Kavrama dair sorunlar tespit edilmiş ve nihai olarak çözüm mahiyetinde bazı önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

Kişisel kusur, görev kusuru, salt kişisel kusur, haksız fiil, hizmet kusuru, blanco kararı, pelletier kararı

The Concept of Personal Fault in Turkish and French Administrative Law

Abstract

References

• Akyılmaz B, ‘Kamu Görevlilerinin Kusurlarıyla Üçüncü Şahıslara Vermiş Oldukları Zararlardan Doğan Mali Sorumluluk’ (Doktora, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 1991)
• ——, ‘İdare Hukukunda Kamu Görevlisine Rücu Sorunu’ [2006] Prof. Dr. Fikret Eren’e Armağan 1057
• ——, ‘Kamu Zararı ve Kamu Zararında Rücu’ (2015) LXIX İstanbul Hukuk Fakültesi Mecmuası 61
• ——, ‘İdarenin Kusur Sorumluluğunda “Görev Kusuru” Karmaşası’ (2022) II Prof. Dr. Rıza Ayhan’a Armağan 2015
• Akyılmaz B, Sezginer M and Kaya C, Türk İdari Yargılama Hukuku (6. Baskı, Savaş Yayınevi)
• Ali D. U, Türk İdare Hukuku (5. Baskı, Yetkin Basımevi 2022)
• Alıca S, ‘Çevre Denetiminde İdarenin Sorumluluğu’ (2011) XV Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 87
• Artantaş Ç, ‘Türk Hukukunda Kamu Personelinin Mali Sorumluluğu’ (2017) 7 Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi 365
• ATAY EE, İdare Hukuku (6. bası, Turhan 2018)
• Aykın Y, ‘Danıştay Kararlarında Hizmet Kusuru-Kişisel Kusur Ayrımı’ (Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Basımevi 2009)
• Balcı M ve Diğerleri, ‘Devletin (İdarenin) Hukuki Sorumluluğu’ http://www.muharrembalci.com/ yayin-lar/tebligler/228.pdf 1
• Bigot G, ‘L’arrêt Blanco Du 8 Février 1873’ https://www.academia.edu/37399870/L arret Blanco du 8 fevrier 1873 <https://www.academia.edu/37399870/L_arret_Blanco_du_8_fevrier_1873> accessed 18 February 2023
• Çağlayan R, İdare Hukuku Dersleri (10. Baskı, Adalet Yayınevi 2022)
• Chapus R, Droit Administratif Général Paris, C I (15. Baskı, 2001)
• Chrétien P, Chifflot N ve Tourbe M, Droit Administratif (14. Baskı, 2014)
• Colin F, Droit Public (3. Baskı, 2014)
• Crozat C, ‘Fransız Âmme Hukukunda Mukavele Harici Kusurdan Doğan Mesuliyet’ [1935] İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 281
• Derbil S, İdare Hukuku, C I (4. Baskı, Güzel Sanatlar Matbaası 1955)
• Dönmez M, ‘İdarenin Mali Sorumluluğu Bağlamında Kamu Görevlisine Rücu’ (Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2019)
• Duez P, Mukavele Dışında Amme Kudretinin Mes’uliyeti (Senil İbrahim tr, Güney Matbaacılık 1950)
• Duran L, İdare Hukuku Meseleleri (1964)
• ——, ‘Türk Kamu Personelinin Mali Sorumluluğu’ [1974] Prof. Dr. Tahsin Bekir Balta’ya Armağan 59
• ——, ‘Yargıtay’ın Kamu Hukukuna Değgin Son Kararları Üzerine Mülahazalar (III)’ (1985) 18 Amme İdaresi Dergisi 63
• Düren A, İdare Hukuku Dersleri (Sevinç Matbaası 1979)
• Erkut C, ‘Fransa’da Conseil d’État’nın Sosyolojik ve Tarihsel Açıdan Gelişimi’ 4 İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi 43
• Eroğlu Durkal M, ‘İdarenin Sorumluluğunun Ortaya Çıkışı ve Temeli’ (2019) XXIII Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 159
• ——, ‘Yargı Kararları Işığında Hizmet Kusuru’ (2019) 14 Terazi Hukuk Dergisi 265
• Flavier H ve Froger C, ‘Administrative Justice in France, Between Singularity and Classicism’ (2016) III Brics Law Journal 80
• Foillard P, Droit Administratif (3. Baskı, 2014)
• Frier P-L ve Petit J, Droit Administratif (10. Baskı, LGDJ 2015)
• Gözler K, İdare Hukuku, C 2 (3. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım 2019)
• Gözübüyük AŞ ve Tan T, İdare Hukuku, C I (4. Baskı, Turhan 2010)
• Günday M, İdare Hukuku (10. Baskı, 2011)
• Güran S, ‘İdarenin ve Ajanın Sorumluluğunun Belirlenmesine İlişkin Düşünceler’ (1979) 12 Amme İdaresi Dergisi 55
• ——, ‘Anayasa’nın 128 ve 129’uncu Maddeleri Yönünden Kamu Görevlileri İle Bakanların Durumu’ (1984) 17 Amme İdaresi Dergisi 28
• Kamiloğlu E, ‘İdarenin Sorumluluğunda Hizmet Kusuru-Kişisel Kusur Ayrımı’ (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2013)
• Kaplan G, İdari Yargılama Hukuku (3. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım 2018)
• Kaplan O, ‘1924 Anayasası’nda Yargı Yetkisi ve Şura-Yı Devlet’in Fonksiyonu’ (2018) XXII Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 171
• Kaya C, İdari Yargı Kararlarının Uygulanması Konusuna Danıştay’ın Yaklaşımı (İYUK Madde 28 Üzerine Bir İnceleme) (İstanbul, 2013)
• ——, ‘Rücuen Tazminat İstemiyle Açılan Davalarda Görevli Yargı Yerinin Belirlenmesi Konusunda Uyuşmazlık Mahkemesi Uygulaması’ LXX İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 115
• Kaya S, Kamu Görevlisinin Kişisel Kusuru ve Sorumluluğu (Adalet Yayınevi 2021)
• Kılıç Öztürk Y, ‘Sağlık Hizmet Sunumunda İdarenin Kusur Sorumluluğu’ 15 Ankara Medical Journal 235
• Lemothe ALGD de, ‘İdarenin Haksız Fiil Dolayısiyle Mesuliyeti Konusunda Fransız Kamu Hukukundaki Gelişmeler’ (1960) 17 Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 113
• Onar SS, İdare Hukukunun Umumi Esasları, C III (3rd edn, 1966)
• Özcan E, ‘Fiili Yol’ (Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2009)
• Pontier J-M, ‘La Responsabilité Administrative’ http://www.ntpu.edu.tw/files/event/20081127144718.pdf 1
• Ricci J-C, Droit Administratif (4. Baskı, Hachette 2004)
• Sağlam M, ‘Fransız Uyuşmazlık Mahkemesi 2015 Reformu: Değişiklikler ve Gerekçeleri’ [2015] Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 667
• Sağlam R, ‘Liberal Adaletin İki Farklı Görünümü: John Rawls ve Robert Nozick’ (2007) 11 181
• Sarıca R, ‘Ajan ve Memurların Vazifeleri Sırasında İşledikleri Bazı Suçların Hizmet Kusuru Sayılıp Sayılamayacağı Meselesinin Münakaşası’ (1946) 12 İstanbul Hukuk Fakültesi Mecmuası 85
• ——, ‘Şahsi Kusur ve Kıstaslar’ (1946) XX İstanbul Barosu Dergisi 87
• ——, ‘Fransada Ajan ve Memurlar Aleyhinde Açılan Tazminat Davalarında, Şikâyeti Mucip Fillin Şahsî Bir Kusur Mu Yoksa Bir Hizmet Kusuru Mu Teşkil Ettiğini Tayin İşinin İhtilâf Mahkemesine Ait Bulunduğu Hususunda İhtilâf Mahkemesinin Pellettier Kararından Beri Şaşmaz İçtihadı ve Buna Karşı Serdedilen Bazı Tenkitler’ (1947) 13 İstanbul Hukuk Fakültesi Mecmuası 23
• ——, İdari Kaza (Kenan Matbaası 1949)
• Simonneaux A, ‘Les Cumuls de Responsabilités Civiles, Pour Faute, Entre l’agent Public et l’Administration, , Universite De Rennes’ (Mémoire de Master 1, Faculte De Droit Et De Science Politique)
• Şişaneci M, ‘1982 Anayasası Çerçevesinde İdarenin Hizmet Kusuru’ (Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2009)
• TAN T, İdare Hukuku (7. bası, Turhan 2018)
• Tekinsoy MA, ‘Anayasa Mahkemesinin Kamu Görevlilerinin Kişisel Sorumluluğu Konusundaki Yaklaşımının Muhtemel Sonuçları’ [2013] Ankara Barosu Dergisi 19
• Thioye M, ‘Le Droit Mauritanien de La Responsabilite Civile: Approche Des Notions de Faute et de Dommage’ (Doktora, Universite De Perpignan Via Domitia 2017)
• Truchet D, Droit Administratif (6. Baskı, Puf 2015)
• Waline J, Droit Administratif (25. Baskı, 2014)