Legal Dimension of the Fight Against Islamophobia

Yıl 2025, Sayı: 61, 1 - 30, 20.01.2025

Recai Akyel Mustafa Erdem Atlıhan

Öz

As Islamophobia has somehow become stronger in western societies, it has become globally important for Muslim minorities living in these societies to protect their fundamental rights through the law. The past few decades have shown that combating Islamophobia in other aspects, without the protection of the rights of individuals with a Muslim identity through the law, does not have sufficient repercussions for individuals in their daily lives.
However, the vital importance of the protection of fundamental human rights will also contribute greatly to other elements of this struggle. For this reason, there is a great responsibility for the representative offices of the country of origin and the Organisation of Islamic Unity to organise legal assistance to Muslim individuals and to cooperate with relevant public institutions and non-governmental organisations in western societies.
With this approach, the vital importance of legal assistance to Muslim individuals living in Europe should be emphasised. In this way, on the one hand, the protection of the fundamental rights of individuals will be ensured, and on the other hand, a contribution will be made to reduce the tendency towards Islamophobia. For this reason, firstly, conceptual explanations about the formation of Islamophobia should be understood and then information about its historical dimension should be obtained. It is understood that legal assistance to Muslim individuals living in western societies through an organisation to be established under the roof of the Organisation of Islamic Cooperation together with the countries of origin will be one of the useful and successful solutions in the fight against Islamophobia.

Anahtar Kelimeler

Islamophobia, racism, fundamental rights, protection of human rights, legal consultancy support

İSLAMOFOBİ İLE MÜCADELENİN HUKUKSAL BOYUTU

Öz

İslamofobi bir şekilde batı toplumlarında güçlendikçe, bu toplumlarda yaşayan Müslüman azınlıklar için hukuk yoluyla temel haklarının korunması küresel ölçekte önemli hale gelmiştir. Müslüman kimliğine sahip bireylerin hukuk yoluyla haklarının korunması olmaksızın diğer yönleriyle İslamofobiyle mücadelenin bireyler için güncel hayatlarında yeterli yansıma yaratmadığını geçtiğimiz birkaç on yıl göstermiştir. Bununla birlikte, temel insan haklarının korunmasının hayati önemi, bu mücadelenin diğer unsurlarına da büyük katkı sağlayacaktır. Bu nedenle Müslüman bireylere yapılacak hukuki yardımın organizasyonunun sağlanması ve batı toplumlarında bulunan konu ile ilgili kamu kurumları ve sivil toplum örgütleriyle iş birliği için menşe ülke temsilcilikleri ile İslam İşbirliği Teşkilatı’na büyük bir sorumluluk düşmektedir.
Bu yaklaşımla; Avrupada yaşayan Müslüman bireylere yapılacak hukuki desteğin hayati önemi vurgulanmalıdır. Bu yolla bir yandan bireylerin temel haklarının korunması sağlanırken, diğer yandan da İslamofobiye karşı olan eğilimin azalmasına katkı yapılacaktır. Bu nedenle, öncelikle İslamofobinin oluşumuna ilişkin kavramsal açıklamalar anlaşılmalı, sonrasında ise tarihsel boyutuna ilişkin bilgiler edinilmelidir. Menşe ülkeler ile birlikte, İslam İşbirliği Teşkilatı çatısı altında kurulacak bir organizasyon ile batı toplumlarında yaşayan Müslüman bireylere yapılacak hukuki yardımın İslamofobi ile mücadelede faydalı ve başarılı çözümlerden biri olacağı anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İslamofobi, ırkçılık, temel haklar, insan haklarının korunması, hukuki danışmanlık desteği

Kaynakça

• Abu Dhabi Gallup Center, ‘Islamophobia: Understanding Anti-Müslim Sentiment in the West’ (Organization for Security and Co-operation in Europe, Aralık 2011) <www. gallup.com//poll/157082/ islamophobia-understanding-antimüslim-sentiment-west.aspx> Erişim:23.8.2024.
• Aknur M, Almanya’da Radikal Sağın Yükselişi: Almanya İçin Alternatif Partisi, Popülizm ve Demokrasi (2020) 13(2) International Journal of Social Inquiry. 415-446. <https://doi.org/10.37093/ijsi.837682> Erişim 5.6.2024
• Aknur M ve Saylan İ, ‘Avrupa Demokrasisine Yönelik Güncel Bir Tehdit: Popülist Radikal Sağın Yükselişi’ (2020) 18(2) Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi. 289-324.
• Akyel R, ‘Bireysel Başvuru Yolu: Misyonu, Vizyonu ve Uygulanması’ (2022) 68 Adalet Dergisi. 53-92.
• Alkan MN, ‘Avrupa’da Yükselen Irkçılık: Pegida Örneği.’ (2015) 8(16) Gazi Akademik Bakış. 275-289.
• Altınbaş D, ‘Avrupa ve Çokkültürlülük: Fransa Örneği’ (2006) 78 Stratejik Analiz. 52-59.
• Álvarez LA, ‘Education and Pluralism: Towards a Democratic Theory of Education in Europe’ (2011) 6 Intercultural Human Rights Law Review. 349-378.
• Amensty İnternational ‘Europe: Choice and Prejudice, Discrimination against Muslims in Europe’. (London 24.4.2012) <https://www.amnesty.org/en/documents/eur01/001/2012/en/> 4-5. Erişim 21.6.2024
• Amin SM, ‘Cultural Division in Europe Since 9/11: Problems and Prospects’ (2011) 23(2) Journal of European Studies.
• Arsava AF, ‘Avrupa Temel Haklar Şartı’ (2005) 5(1) Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi.1-13.
• Ataov T, ‘11 Eylül ve Sonrası.’ (2001) 56(4) Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 179-190.
• Atikkan Z, ‘Avrupa Benim: Batı Avrupa’da Aşırı Sağın Yükselişi’ (Metis Yayınevi 2017)
• Aubrey SM, ‘The New Dimension of International Terrorism’ ( vdf Hochschulverlag an der ETH 2004) 1-3. < https://books.google.com.tr/books?id=VJJG14mHbGAC&pg=PA34&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false)> Erişim 5.6.2024.
• Avşar Z ve Koyuncu S, ‘7 Ekim Sonrası Gazze’ye İsrail Saldırıları ve Dezenfarmosyan’ (2024) Özel sayı(2)Gazze  Ombudsman Akademik. 363-404.
• Aydın MS, ‘Siyasetin Aynasında Kültür ve Medeniyet’ (Kapı Yayınları 2016).
• Aziz Al-Azmeh A, ‘İslamlar ve Moderniteler’ (3. baskı. İletişim Yayınları 2017).
• Barın H, ‘İslamofobi ve DAEŞ: Tedirgin Nefret.’ (Tezkire 2016)
• Bastenier A, ‘Immigration and the Ethnic Differentiation of Social Relations in Europe’ in John Rex ve Beatrice Drury (eds.) Ethnic Mobilisation in a Multi-Cultural Europe (Avebury 1994)
• Beyer P, ‘Religion and Globalization,’ ( 1.baskı Sage Publications Ltd. 1994)
• Bordeau J, ‘Xenophobia: The Violence of Fear and Hate.’ (The Rosen Publishing 2010)
• Bozan F, ‘Radikal Örgütlerin Ortaya Çıkmasında Batı Politikalarının Etkisi’ (2016) 2(Special Issue 1) Uluslararası Kültürel Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 1-17.
• Börzel TA, Dandashly A ve Risse T, ‘Responses to the ‘Arabellions’: The EU in Comparative Perspective — Introduction’ (2015) 37(1) Journal of European Integration. 1-17.
• Bulut Y, Oryantalizmin Kısa Tarihi. (Küre Yayınları, 2016)
• Caldwell C, ‘Avrupa’da Devrimin Yansımaları: Göç, İslam ve Batı’ (Profil Yayınları 2011)
• Canatan K, ‘Batı Dünyasında İslamofobi ve Anti-İslamizm.’ (EskiYeni Yayınları, 2000
• Castles S, Miller MJ ve de Haas H, ‘Göçler Çağı: Modern Dünyada Uluslararası Nüfus Hareketleri’ (GAV Perspektif Yayınları 2022)
• Cuayyıt H, Avrupa ve İslam. (İz Yayıncılık, 1995)
• Cunningham B, ‘Pluralist Democracy: Balancing Publicity, Privacy, and Secrecy’ (2003) 25(2) Administrative Theory & Praxis. 299–308.
• Çakaş CÖ, ‘Avrupa Toplumunda Irkçılığın İki Yüzü: Antisemitizm ve İslamofobi Arasındaki Benzerliklerin ve Farklılıkların Karşılaştırmalı Analizi’ (2019) 4(2) Akademik İzdüşüm Dergisi. 222-252.
• Çolak Y, ‘İslamofobi ile Mücadelede Amerika Diyanet Merkezi Örneği’ in Hakan Aydın, İsmail Çağlar ve İbrahim Uslu (eds.), 1.Uluslararası Medya ve İslamofobi Sempozyumu, Yalan Haber Nefret Söylemi ve Kültürel Irkçılık Kıskacında İslam (RTÜK,2023)
• Çoruh H, ‘Arap Baharı Bağlamında Avrupa’ya Yapılan Göçler, Nedenleri ve Sonuçları Üzerine Bir İnceleme’ (2021) 20(1) Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 291-315.
• Danış D ve İrtiş V, ‘Entegrasyon Ötesinde Türkiye’den Fransa’ya Göç ve Göçmenlik Halleri’ (İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 2008)
• Daniel N, ‘Islam and the West: The Making of an Image’ (Oneworld Publications 2009).
• Deepa Kumar D, ‘İslamofobi: İmparatorluğun Siyaseti.’ (Pınar Yayınları 2016)
• Dincer OC, ‘Ethnic Diversity and Trust’ (2011) 29(2) Contemporary Economic Policy. 284-293.
• Dinç C, ‘Avrupa Birliği’nin ve Üç Büyük Üyesinin Arap Baharı’na Yaklaşımları’ (2018) 8(2) Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 1-33.
• Dinç C, ‘Thorsten Gerald Schneiders (Ed.), Islamfeindlichkeit: Wenn die Grenzen der Kritik Verschwimmen (İslam Düşmanlığı: Eleştirinin Sınırlarının Muğlaklaştığı An), Wiesbaden: VS Verlag, 2009, 483 s.’ (2011) 1(1) İnsan Ve Toplum. 109-112.
• Doe N, ‘Law and Religion in Europea: A Comparative İntroduction’ (Oxford University Press, 2011)
• Ekman M, ‘Online Islamofobia and Politics of Fear: Manufacturing the Green Scare’ (2015) 38(11) Ethnic and Racial Studies. 1986-2002
• Emiroğlu B, ‘Avrupa Birliği’nin Çokkültürlülük ile İmtihanı’ (2016, 44, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi) 91-121.
• Ergül E, ‘İslamofobi Olgusu Bağlamında Terörle Mücadele Dili ve Politikaları’ (2015) 6(22) Türkiye Adalet Akademi Dergisi TAAD. 299-335.
• Esposito JL, ‘Bir Batı Olgusu Olarak İslam’ in Shireen Hunter ve Huma Malik (eds.) Avrupa ve Amerika Müslümanları (Gelenek Yayıncılık 2003)
• Esposito JL. ‘İslam tehdidi efsanesi’ (Ufuk Kitapları. 2002)
• European Union Agency for Fundamental Rights, EUMC, Activities of the European Monitoring Centre on Racism and Xenophobia in 2006 ( European Union Agency for Fundamental Rights 2008) <chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://fra.europa.eu/sites/default/files/ar07p1_en.pdf> Erişim 19.7.2024
• Ferro M. ‘Sömürgecilik Tarihi-Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine 13. Yüzyıl- 20. Yüzyıl.’ (İmge Yayınları 2002)
• Galston WA, ‘The Rise of European Populism and the Collapse of the Left’ (2018) Brookings Institute, 8 Mart 2018, <https://www.brookings.edu/blog/order-from-chaos/2018/03/08/the-riseof-european-populism-and-the-collapse-of-the-center-left/> Erişim 03.06.2024
• Gelici M, ‘Norveç’te İslamofobi Tartışmaları’ (2024) 4(7) Din Sosyolojisi Araştırmaları. 51-62.
• Gerhards J ve Hans S, ‘Why Not Turkey? Attitudes Towards Turkish Membership in the EU Among Citizens in 27 European Countries’ (2011) 49(4) Journal of Common Market Studies. 741-766.
• Goodwin M, ‘National Populism is Unstoppable- and the left still doesn’t understand it.’ The Guardian (London 8.10.2018) <https://www.theguardian.com/commentisfree/2018/nov/08/national-populismimmigration-financial-crisis-globalisation,> Erişim 5.7.2024).
• Göknel E, ‘Düşman’dan Terörist’e’ (Kanes Yayınları 2015)
• Gölcü A ve Demirata BK, ‘İsrail’in Dezenformasyon Stratejisini Çözümlemek: Gazze Saldırıları Örneği’ (2024). Özel Sayı(2)Gazze Ombudsman Akademik. 195-226.
• Göle N, ‘Gündelik Yaşamda Avrupalı Müslümanlar: Avrupa Kamusal Alanda İslam İhtilafları Üzerine Bir Araştırma’ (Metis Yayınevi 2015)
• Grosfoguel R, ‘What is Racism?’ (2016) 22(1) Journal of World-System Research. 9-15.
• Habermas J, ‘Demokratik Anayasal Devlette Tanınma Savaşımı’ in Amy Gutmann (ed) Çokkültürcülük: Tanınma Politikası (Yapı Kredi Yayınları, 2005)
• Hıdır Ö, ‘Anti-Semitizm ve Anti İslamizm: Benzerlikler ve Farklılıklar’, in Kadir Canatan, Özcan Hıdır (eds.), Batı Dünyasında İslamofobi ve Anti-İslamizm, (EskiYeni Yayınları, 2000)
• Hıdır Ö. ‘Luterci Protestanlığın Tarihi Arkaplanı ve Martin Luther’in Kur’an, Hz.Muhammed ve İslam-Türk Kültürüne Bakışı.’  XI. ve XVIII. Yüzyıllar İslâm-Türk Medeniyeti ve Avrupa Uluslararası Sempozyum = XI. to XVIII. Centuries Islamic-Turkish Civilization and Europe International Symposium, 24-26 Kasım, 2006) 135-160.
• Hıdır Ö, ‘Yahudi Kültürü ve Hadisler’ (İnsan Yayınları 2010)
• Hollanda Kamu Politikaları Bilimsel Kurulu (WRR) ‘Avrupa Birliği, Türkiye ve İslam’ (Başlık Yayın Grubu 2007)
• Huntington SP, ‘Medeniyetler Çatışması ve Dünya Düzeninin Yeniden Kurulması’ (2. baskı. Okuyan Us Yayın 2005)
• Huysmans J, ‘The European Union and Securitization of Migration’ (2001) 38(5) Journal of Common Market Studies. 751-777.
• Kalın İ, ‘Ben, Öteki ve Ötesi’ (İstanbul: İnsan Yayınları, 2019)
• Kalın İ. ‘İslam ve Batı’ (İsam Yayınları 2008)
• Kalmar I, ‘Is Islamofobia The New Antisemitism?’ (2017) 27 SETA Analysis Bulletin. 1-19.
• Kanat S ve Zengioğlu S, ‘Avrupa Birliği’nin Suriyeli Mültecilere Yönelik Yaklaşım ve Politikaları.’ (2017) 4(3) Route Educational and Social Science Journal. 20-32.
• Karaşahin M, ‘Avrupa Birliği’nde Ortak Göç Politikası Oluşturma Çabaları Ve Ulusal Farklılıklar Sorunu’ (T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Avrupa Birliği Koordinasyon Dairesi Başkanlığı 2012)
• Kaya A, ‘İslam, Göç ve Entegrasyon: Güvenlikleştirme Çağı’ (İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 2016)
• Kepenek B, ‘Güncel raporlar ışığında Avrupa’da İslam düşmanlığı.’ (2016) 2(3) Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi. 68-73.
• Kirman MA, ‘İslamofobinin kökenleri: Batılı mı Doğulu mu?’ (2010) 21(1) İslami Araştırmalar Dergisi. 21-39.
• Köse A, ‘Avrupa ve İslam’ (İz Yayıncılık 2009)
• Kuyucuoğlu İ, ‘Danimarka’da Müslüman Toplumun Entegrasyon Sürecinde Dinin İşlevi’ (2013) 8(3) Turkish Studies < https://turkishstudies.net/DergiTamDetay.aspx?ID=4352> 383-398 (Erişim 5/7/2024)
• Küçükcan T,‘Avrupa’da Kültürel Çoğulculuk, Göçmenler ve Türk Toplumu’ III. Uluslararası Mevlana Kongresi, 5-6 Mayıs 2003, Konya.
• Küçükcan T, ‘Batı’nın Hoşgörüsü İslam’la Sınanıyor’ (Seta, 21.3.2010) <http://arsiv.setav.org/public/yazdir.aspx?Dil=tr&hid=28816> (Erişim 17.8.2024)
• Kymlicka W, ‘Çokkültürlü Yurttaşlık Azınlık Haklarının Liberal Teorisi’ (3.baskı, Ayrıntı Yayınları 1998)
• Little D, ‘American Orientalism: The United States and the Middle East Since 1945.’ (3. Baskı. The University of North Carolina Press, 2008)
• Loomba A, ‘Kolonyalizm Postkolonyalizm’ (2.baskı Ayrıntı Yayınları. 2000)
• MacMaster N, ‘Racism in Europe: 1870-2000’ (Palgrave Macmillan 2001)
• Michalak L ve Saeed A, ‘Anakarasal Ayrışım: Fransa, Amerika Birleşik Devletleri’nde İslam ve Müslüman Kimlikler’ in Nezar Alsayyad ve Manuel Castells (eds) Müslüman Avrupa ya da Avro İslam. (Everest Yayınları 2004)
• Moreno L, ‘Fearing the future: Islamophobia in Central Europe.’ (2010) 4 The New Presence. 73-80.
• Muyan GK, ‘Hollanda Göçmen Entegrasyonu Politikaları: Liberalizmden Neoliberalizme’ (2019) 9(1) Sosyal Güvenlik Dergisi. 177-192.
• Özer A, ‘11 Eylül, Bölünen Dünya, Huntington ve Çatısma’ (2009) 3(5) Toplum Ve Demokrasi Dergisi. 191-210.
• Phelan J, ‘Is Italy’s League a far-right party?’ The Local İt (28.2.2018) <https://www.thelocal.it/20180228/is-italynorthern-league-a-far-right-party> (Erişim 5.7.2024)
• Robertson R, ‘Globalization, Politics and Religion, The Changing Face of Religion’ in James A.Beckford veThomas Luckmann (eds), (Sage Publications Ltd. 1989)
• Rodinson M, Europe and the Mystique of Islam. (2.baskı, I.B. Tauris, 2002)
• Said EW, ‘Orientalism.’ (Vintage.1979)
• Seydi S, ‘İslamî Terör.’ (2003). Strategma Dergisi.
• Skidmore D, ‘Understanding the Unilateralist Turn in U.S. Foreign Policy.’ (2005) 1(2) Foreign Policy Analysis. 207-228.
• Silverstein P, ‘The Context of Antisemitism and Islamofobia in France’ (2008) 42(1) Patterns of Prejudice. 1-26.
• Sterling T ve Meijer BH, ‘In rightward shift, Dutch PM seals new government pact’ Reuters (The Hague 10.10.2017) <https://www.reuters.com/article/us-netherlands-government-deal/in-rightward-shift-dutchpm-seals-new-government-pact-idUSKBN1CF12C> (Erişim 5.7.2024).
• Taras R, ‘Xenophobia and Islamophobia in Europe.’ (Edinburg University Press 2012)
• Temizel M, ‘Terörizmde Yeni Milad: 11 Eylül 2001.’ (2011) 11(1-2) Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi. 311-348.
• The Runnymede Trust, Islamophobia: Still a Challenge for Us All (Report of the Runnymede Trust Commission on British Muslims and Islamophobia, Londra, 1997)
• The Runnymede Trust, Islamophobia: A Challenge For Us All (Report of the Runnymede Trust Commision on British Muslims and Islamophobia.) <https://www.runnymedetrust.org/companies/17/74/IslamophobiaA-Challenge-for-Us-All.html> Erişim 18.7.2024.
• Tibi B, ‘Islamizm, National and International Security after September 11’ in G.Baechler ve A. Wenger (eds.) Festschrift für Kurt Spillmann, Conflict and Cooperation (NZZ Publishing 2002)
• Tibi B, ‘Warum ich kapituliere’ (2016) 6 Cicero. 115-119.
• Uitz R, ‘Freedom of Religion: In European Constitutional and International Case Law’ (Council of Europea Publishing, 2007)
• Ülger İK, ‘Türkiye-AB İlişkilerinin Geleceğine Yönelik Düşünceler’ in Cüneyt Yenigün ve Ertan Efegil (eds.) Türkiye’nin Değişen Dış Politikası (Nobel Yayın 2010)
• Ünal MC, ‘Arap Baharı’ Sonrası Avrupa Komşuluk Politikasının Geleceği’ (2017) 16(2) Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi.147-170.
• Varol FBA, ‘Batı’nın Bir Ötekisi Olarak İslam ve Müslümanlar: Batı Avrupa Medyasında İslamofobinin Temsili.’ (2019) 2(2) Journal of Media and Religion Studies. 215-235.
• Vorster JM, ‘Racism, xenophobia and human rights’ (2002). 54(3) The Ecumenical Review. 296-312.
• Vural HS, ‘Avrupa’da Radikal Sağın Yükselişi.’ (1. Baskı. İletişim Yayınları 2005)
• Yılmaz F, Avrupa’da Irkçılık ve Yabancı Düşmanlığı (Uşak Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu 2008)
• Yükleyen A, ’Almanya: Kısmi-Katılımcı Demokrasi ve İslam’ in Ahmet Yükleyen ve Ahmet T. Kuru (eds.) Avrupa’da İslam, Laiklik ve Demokrasi: Fransa, Almanya ve Hollanda. (Tesev Yayınları 2006)
• Zeren HE ve Yılmaz EA, ‘Arap Baharı Sonrası Avrupa Birliği’nin Güvenlik Odaklı Göç Politikaları’ (2018) IV. International Caucasus-Central Asia Foreign Trade And Logistics Congress September 7-8, Didim, Aydın. <chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://ulk.ist/media/kitap/IV-UKODTLK/arap-bahari-sonrasi-avrupa-birliginin-guvenlik-odakli-goc-politikalari.pdf>Erişim 13.7.2024