İŞE İADE DAVASINDA YARGILAMAYA İLİŞKİN HUKUKİ ÇIKMAZLAR

Yıl 2025, Sayı: 61, 267 - 300, 20.01.2025

Asiye Şahin Emir

https://doi.org/10.54049/taad.1622113

Öz

İş hukukunun temel amaçlarından biri, ekonomik olarak zayıf konumda olan ve çoğu zaman kendisinin ve ailesinin geçimini iş sözleşmesi kapsamında aldığı ücretle sağlayan işçinin, sözleşmesinin işverence haksız ve geçersiz bir şekilde feshedilmesini önlemektir. Bu nedenle, kanun koyucu işverenin keyfi feshine engel olmayı, işçi ile işveren arasındaki ilişkinin devamını sağlamayı ve işçinin işini kaybetme endişesinden uzak bir şekilde çalışmasını temin etmeyi amaçlayarak 4857 sayılı İş Kanunu’nda iş güvencesi sistemini öngörmüştür. Kanunda, iş sözleşmesi feshedilen işçinin feshin geçersizliğinin tespit edilerek işe iade edilmesi amacıyla dava açması mümkün kılınmış ve böylelikle işçi, işveren tarafından yapılacak feshe karşı korunmuştur. Ancak uygulamada, işçiler tarafından açılan işe iade davalarında birtakım hukuki sorunlar ortaya çıkmaktadır. Bu kapsamda çalışmada, söz konusu sorunlara ilişkin öğreti görüşleri ve yargı kararları dikkate alınarak çözüm önerileri sunulmuş, ancak çalışmanın kapsamını genişleteceği için yargılama süresince yaşanan olayların davaya etkisine yer verilmemiştir.

Anahtar Kelimeler

İşe iade davası, tespit davası, hak düşürücü süre, ispat yükü, davadan feragat

Legal Dilemmas in the Proceedings of Reinstatement Lawsuits

Öz

A key aim of labor law is to shield workers, who are in a vulnerable economic position and frequently depend on their wages from an employment contract to support themselves and their families, from unjust and unlawful termination by the employer. For this reason, the legislator has established a job security system in Labor Law No. 4857 to prevent arbitrary dismissals by the employer, ensure the ongoing relationship between the employee and employer, and enable the employee to work without the concern of job loss. In employment law, an employee whose contract has been terminated has the right to file a lawsuit challenging the validity of the termination and seeking reinstatement, thereby protecting themselves from unjust terminations by employers. However, in practice, various legal issues arise in reinstatement lawsuits filed by employees. In this context, the study offers proposed solutions by considering the relevant doctrinal opinions and judicial decisions regarding these issues. However, the influence of events occurring during the trial on the case has been excluded, as addressing them would extend the scope of the study.

Anahtar Kelimeler

Reinstatement lawsuit, determination lawsuit, statute of limitations, burden of proof, withdrawal from the lawsuit

Kaynakça

• Akı E, “İş Sözleşmesinin Feshi, Feshe İtiraz ve Geçersiz Nedenle Yapılan Feshin Hukuki Sonuçları” İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi 30. Yıl Armağanı (TŞOF Plaka Matbaacılık 2006) 283-321
• Akil C, “İşe İade Davasının Hukuki Niteliği ve İcrası Konusunda Değerlendirmeler” (2021) 47(3) Yargıtay Dergisi 829-848.
• Akyiğit E, İşçinin Ölümünün İş Güvencesi Uyuşmazlığına Etkisi Legal İHSGHD (2008) 5 (17) 10-25.
• Akyiğit E, Türk İş Hukukunda İş Güvencesi (İşe İade) (Seçkin Yayınları 2007).
• Akyol Ç, “Asıl İşveren Alt İşveren İlişkisi Kapsamında İşe İade Davalarında Taraf Sıfatı” (2011) 8(31) Legal İHSGHD 1047-1063.
• Alp M, “İşçinin Feshe Karşı Korunması (İş Güvencesi Yasası)” (2003) 5(1) DEÜHFD 1-40.
• Alp M, Bireysel İş İlişkisinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı, Yargıtay’ın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2006 Ankara 2009, 133-177.
• Alpagut G, “İş Sözleşmesinin Feshi ve İş Güvencesi” III. Yılında İş Güvencesi Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayi İşverenleri Sendikası, 21-25 Eylül 2005 Bodrum, 200-251.
• Alpagut G, İşyerinin Devri ve İş Sözleşmesinin Fesih Hakkı (Beta Yayıncılık 2010).
• Altenburg S, Reufels J. M. und Leister T, “Der Vorausverzicht auf den Abfindungsanspruch aus § 1a KschG” NZA (2006) 2, 71-76.
• Annuß W, Kündigungsschutz nach der Reform NJW 2004, 177-184.
• Ascheid R, Preis U und Schmidt I, (Hrsg.), Kündigungsrecht Großkommentar zum gesamten Recht der Beendigung von Arbeitsverhältnissen (7., neu bearbeitete Auflage, C.H BECK 2024) (APS/Bölüm Yazarı/Bölüm).
• Aydın, U, Bireysel İş Hukuku (Güncellenmiş-Genişletilmiş 7. Baskı Nisan Kitabevi 2023).
• Baycık G, İş Hukukunda Yenilik Doğuran Haklar (Yetkin Yayıncılık 2011).
• Bozok S, İşe İade Davasında Karar ve Kararın İcrası (On İki Levha Yayıncılık 2019).
• Bulun Tokkaş S, “İş İlişkisinde Tarafların Ölümünün Bireysel İş Hukukuna Etkisi” (2021) 29(1) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 179-217.
• Centel T, İş Güvencesi (2. Baskı, Legal Yayınevi 2020).
• Çankaya OG, İşçinin Ölümünün Feshin Geçersizliğinin Tespiti Davalarına Etkisi, Yargıtay’ın Yeni Görüşü, (2010) (17) Sicil İş Hukuku Dergisi 199- 210.
• Çankaya OG ve Çil Ş, İş Hukukunda Üçlü İlişkiler (Genişletilmiş 2.Baskı, Yetkin Yayınları 2009).
• Çankaya OG, Günay Cİ ve Göktaş S, Türk İş Hukukunda İşe İade Davaları (Genişletilmiş 2. Baskı, Yetkin Yayınları Ankara 2006).
• Çelik N, İş Sözleşmesinin Geçersizliği ve İşe İade Talebiyle Açılan Davada İspat Yükü, Karar İncelemesi Prof. Dr. Devrim Ulucan’a Armağan (Legal Yayıncılık 2008) 343-349.
• Çelik N, Caniklioğlu N, Canbolat T ve Özkaraca E, İş Hukuku Dersleri (Yenilenmiş 36. Bası, Beta Yayıncılık 2023).
• Çil Ş, İş Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk ve 7036 sayılı İMK Uygulaması Tazminat ve Alacaklarda Hesaplamalar İş Güvencesi (Yetkin Yayıncılık 2018).
• Ekmekçi Ö, “4857 sayılı Yeni İş Kanunu Karşısında Yargı, Dava Süreci ve Olası Uygulama Sorunları Üzerine”, (2003) (31) Mercek 132-139.
• Ekmekçi Ö, “Yargıtay’ın İşe İade Davalarına İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi” Legal İHSGHD (2004) 1(1) 165-180.
• Ekmekçi Ö, “4857 Sayılı İş Kanunu’nda Geçici (Ödünç) İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve Sona Ermesi” (2004) 1 (2) Legal İHSGHD 375- 376.
• Ekmekçi Ö, “Maddi İş Hukuku Yönünden 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu” “Yeni İş Mahkemeleri Kanunu Üzerine Toplantısı” (On İki Levha Yayıncılık 2018).
• Ekmekçi Ö ve Yiğit E, Bireysel İş Hukuku Dersleri (Güncellenmiş 6. Baskı, On İki Levha Yayıncılık 2024).
• Ekonomi M, “İş Sözleşmesinin Sona Erdirilmesinde Tarafların Anlaşması, İbraname ile İş Güvencesi Davasından Feragat ve Sulh” (2006) (1) Legal YKİ 29-47.
• Engin M, İş Sözleşmesinin İşletme Gerekleri ile Feshi (Beta Yayıncılık 2003).
• Ertürk Ş, “İşe İade Davalarına İlişkin Yasal Düzenleme ve Uygulamanın Yarattığı Sorunlar” (2009) 6(23) Legal İHSGHD 939-962.
• Gökçe E, Türk İş Hukukunda İşe İade Davası (Legal Yayıncılık 2008).
• Güzel A, “İş Güvencesine İlişkin Yasal Esasların Değerlendirilmesi” İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukukuna İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri 2004 Yılı Toplantısı (İstanbul Barosu Yayının 2004) 15-145.
• Güzel A, “İş Sözleşmesinin Sona Ermesi ve Sonuçları (Eleştirel Bir Bakış)”, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Akademik Forumu (Legal Yayıncılık 2014) 237-317.
• Güzel A, “İş Sözleşmesinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı”, Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemeleri’nin İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2019-2020 (On İki Levha Yayıncılık 2024) 189-370.
• Hromadka W und Maschmann F, Arbeitsrecht, Individualarbeitsrecht, Band I (7. Auflage Springer 2018).
• Kar B, “İş Güvencesinde İspat Yükü ve Deliller” (2005) 2 (7) Legal İHSGHD 1005-1055.
• Kar B, “İşe İade (İş Güvencesi) Davasında Yargılama Hukuku Sorunları” 2008 (1) Ankara Barosu Dergisi, 87-115.
• Kar B, İş Güvencesi ve Uygulaması, Genişletilmiş, Yenilenmiş ve Son İlke Kararları Eklenmiş (2. Baskı, Yetkin Yayınları 2011).
• Kar, B, İş Yargılaması Usulü (Yenilenmiş 3. Baskı, Yetkin Yayınları 2021).
• Karaman MH ve Kaşıkçı E, “İşyeri Devrinin İşe İade Davası Üzerinde Etkisi” (2021)18(69) Legal İHSGHD 91-116.
• Kılıçoğlu M ve Şenocak K, İş Güvencesi Hukuku (Legal Yayıncılık 2007).
• Kiel H, Lunk S und Oetker H (Hrsg.) Münchener Handbuch zum Arbeitsrecht Bd. 2: Individualarbeitsrecht II (5. Auflage C.H. Beck 2021) (MHdB/Bölüm Yazarı).
• Köme Akpulat A, İş Mahkemelerinde Yargılamanın Özellikleri (On İki Levha Yayıncılık 2018).
• Kurt R ve Koç M, İş Sözleşmesinin Sona Erdirilmesi İş Güvencesi ve İşe İade Davaları (Genişletilmiş ve Güncellenmiş 5. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2021).
• Manav AE, “İş Hukukunda Feshe İtiraz Davasının Şartları ve Yargılama Usulü” (1) 1(3) TAAD 259-300.
• Manav AE, İş Hukukunda Geçersiz Fesih ve Geçersiz Feshin Hüküm ve Sonuçları (Turhan Kitabevi 2009).
• Manav AE, “Feshe İtiraz Davasının Yargılama Sürecinde Gerçekleşen Olayların Davaya Etkisi” (2010) (17) Sicil İş Hukuku Dergisi 58-73.
• Manav AE, “İşyeri Devrinde İş Güvencesi” Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan (Beta Yayıncılık 2011), (Devir) 1343-1384.
• Manav H, İş Sözleşmesinde Feshin Geçersizliğinin Tespiti ve Hukuki Sonuçları (On İki Levha Yayıncılık 2010).
• Mollamahmutoğlu, H, Astarlı M ve Baysal U, İş Hukuku (Güncellenmiş 7. Baskı Lykeion Yayınevi 2022).
• Müller-Glöge R, Preis U, Gallner I und Schmidt I (Hrsg), Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht (24. neubearbeitete Aufl., Verlag C.H.Beck 2024), (ErfK/Bölüm Yazarı/Bölüm).
• Narmanlıoğlu Ü, “İş Güvencesi Hükümleri Çerçevesinde Açılacak Davanın Konusu, Niteliği ve Davayı Tamamen ya da Kısmen Konusuz Bırakan Olaylar” Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan (Beta Yayıncılık 2011) 623-655.
• Narmanlıoğlu Ü, “İş Kanunu’nun İşçiye Güvence Sağlayan Feshin Geçersizliği Davasının Yeni Çerçevesi (İş Mahkemeleri Kanunu’nun Feshin Geçersizliği Davasında Yaptığı Değişiklikler)” (2017) (38) Sicil İş Hukuku Dergisi 9-21.
• Özdemir E, İş Sözleşmesinden Doğan Uyuşmazlıklarda İspat Yükü ve Deliller (Beta Yayıncılık 2006).
• Özekes M, “İş Kanunu’nun 20. ve 21. Maddelerinin Medeni Yargılama ve İcra Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi”, 75. Yaş Günü İçin Prof. Dr. Baki Kuru Armağanı (TBB Yayını 2004) 479-514.
• Özekes M, “Hukuk Yargılaması ve İcra Hukuku Yönünden İşe İade Davaları ve Uygulama Sorunları”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku 2005 Yılı Toplantısı, İş Güvencesi Kurumu ve İşe İade Davaları (Legal Yayıncılık 2005) 131-170.
• Özekes M, “7036 sayılı Kanunla Yapılan Değişikliklerin İşe İade Davasının Niteliği ve İcrasına Etkisi” (2018) (39) Sicil İş Hukuku Dergisi 62-77.
• Özkan Y ve Aydın F, “İşe İade Davası ile İşçilik Alacaklarının Terditli Davaya Konu Edilmesi” (2021) (45) Sicil İş Hukuku Dergisi 166-182.
• Özkaraca E, “İş Güvencesi Sistemine Eleştirel Bakış” İş ve Sosyal Güvenlik Hukukuna İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri 2015. Yılı Toplantıları (İstanbul Barosu Yayınları 2012) 92-136.
• Özkaraca E ve Özkan SD, “Sendikal Nedene Dayanan İşe İade Davalarında Kanun Yolu” (2019) (41) Sicil İş Hukuku Dergisi 36-61.
• Öztürk A, “Karar İncelemesi: İşe İade Davası Yargılaması Sırasında İşçinin Vefatı Halinde Boşta Geçen Süre Ücreti ve İş Güvencesi Tazminatının Mirasçılara Ödenmesi, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 16.09.2015 Tarihli ve E. 2013/2309- K. 2015/1761 Sayılı Kararı” (2022) 1(1) Konya Barosu Dergisi 127-154
• Pekcanıtez H, Özekes M, Akkan M ve Taş Korkmaz H, Medenî Usûl Hukuku (15. Bası, On İki Levha Yayıncılık 2017).
• Rolfs C/Giesen R/Meßling M/Udsching P, BeckOK Arbeitsrecht (73. Edition Verlag C. H. Beck 2024), (BeckOK Arbeitsrecht).
• Sarıbay G, Türk İş Hukukunda İş Güvencesi Kapsamında Fesih Usulü, Feshe İtiraz ve Feshe İtirazın Sonuçları (Legal Yayıncılık 2007).
• Soyer P, “Feshe Karşı Korumanın Genel Çerçevesi ve Yargıtay Kararları Işığında Uygulama Sorunları” Legal İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku 2005 Yılı Toplantısı İş Güvencesi Kurumu ve İşe İade Davaları 2005 (Legal Yayıncılık) 27-69.
• Sümer HH, İş Hukuku Uygulamaları (7. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2019).
• Süzek S, “İşyerinin Kurulması, Faaliyetinin Durdurulması ve Kapatılması” Prof. Dr. Nuri Çelik’e Armağan (Beta Yayıncılık 2001) 1326- 1349.
• Süzek S, “Feshin Geçersizliği Davasında Yargılama Süreci ve Ortaya Çıkan Olguların Davaya Etkisi” (2012) 9(35) Legal İHSGHD 57-75.
• Süzek S ve Başterzi S, İş Hukuku (24. Baskı Beta Yayıncılık 2024).
• Süzek, Sarper: “İşe İade Davalarında Yargı Kararı” (2018) (40) Sicil İş Hukuku Dergisi 11-21.
• Säcker, F J, Rixecker, R, Oetker, H und Limperg, B (Hrsg.) : Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch (9. Auflage, C.H.BECK 2023) (MüKoBGB/Bölüm Yazarı).
• Şahlanan F, “Bireysel İş İlişkisinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı” Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukukuna İlişkin 2003 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi (Türk-İş Yayınları 2005).
• Şahlanan F, “İşe İade Davası Açma Hakkını Ortadan Kaldıran Protokolün Geçersizliği, Karar İncelemesi” Tekstil İşveren Dergisi, Haziran 2005.
• Taşkent S, “İş İlişkisinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı” Yargıtay’ın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2004 (Kamu-İş Yayınları 2006) 47-85.
• Tulukçu B, İş Mahkemeleri Kanunu ve Arabuluculuk Hükümlerine Göre İş Güvencesi İşe İade (Seçkin Yayıncılık 2017).
• Tuncay AC, “İş Güvencesi Yasası Neler Getiriyor” Çimento İşveren Dergisi (2003) 17(1) 3-18.
• Uçum M, Yeni İş Kanunu Seminer Notları (Legal Yayıncılık 2003).
• Uşan MF, Yargıtay Kararları Işığında İşe İade Davalarının Sonuçları, (2008) 10(1) Kamu-İş İş Hukuku ve İktisat Dergisi 1-47.
• Ürcan G, İşe İade Davasında Husumet Prof. Dr. Haluk Konuralp Anısına Armağan (Yetkin Yayınları 2009) 1197-1217.
• Yılmaz E, “İşe İade Davalarında Yargılama Usulü ile İlgili Özellikler” (2006) (4) Sicil İş Hukuku Dergisi 20-31.