GÖÇMEN İŞÇİLERİN HUKUKSAL KONUMU

Yıl 2025, Sayı: 64, 397 - 432, 31.10.2025

Mustafa Kılıçoğlu , Batuhan Eskicindil

https://doi.org/10.54049/taad.1814287

Öz

Göçmen işçiler, göç edilen ülke işçilerine nazaran dezavantajlı ve kırılgan bir konuma sahiptirler. Göçmen işçilerin hukuksal konumunu belirlerken, ILO sözleşmeleri, AİHM kararları ve Birleşmiş Milletler ’in göçmen işçilere ilişkin düzenlemeleri ile Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği’nin yasal çerçevesi dikkate alınmalıdır. Türk hukukunda göçmen işçilerin statüsü, Anayasamızın temel haklar hükümleri ışığı altında, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ile 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu kapsamında ve nihai olarak 4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde irdelenmesi gerekir. Başka bir anlatımla, sözü edilen işçiler uluslararası normlar doğrultusunda, düzenli ya da düzensiz statülerine bakılmaksızın, iş hukukunun işçiyi koruyucu şemsiyesi altına alınmalıdırlar. Düzenli-düzensiz göçmen işçi ayrımının hukuki sonuçları, iş sözleşmesinin geçerliliği, ayrımcılık yasağı bağlamında şekillenir. Göçmen işçilerin, sosyal ve ekonomik haklardan ayrım yapılmaksızın yararlanması önemlidir. Anılan işçilerin, insana yakışır koşullarda çalışmaları, kıdem ve emeklerinin karşılığını alabilmeleri, yalnızca bireysel refahları açısından değil, toplumsal barışın sağlanabilmesi bakımından da hayati bir öneme sahip olduğu kuşkusuzdur.

Anahtar Kelimeler

Göçmen İşçiler , Düzensiz Göçmenler , İş Sözleşmesinin Geçersizliği , Yabancı Hukukta Göçmen İşçiler

Etik Beyan

Bu makale Etik Kurul iznine tabi değildir

The Legal Status of Migrant Workers

Öz

Migrant workers are in a disadvantaged and vulnerable position compared to workers in the country of destination. When determining the legal status of migrant workers, ILO conventions, ECHR rulings, and UN regulations on migrant workers, as well as the legal framework of the Council of Europe and the European Union, should be taken into consideration. In Turkish law, the status of migrant workers must be examined in light of the fundamental rights provisions of our Constitution, within the scope of the Foreigners and International Protection Law No. 6458 and the International Labor Force Law No. 6735, and ultimately within the framework of the Labor Law No. 4857. In other words, the aforementioned workers must be brought under the protective umbrella of labor law in accordance with international norms, regardless of their regular or irregular status. The legal consequences of the distinction between regular and irregular migrant workers are shaped in the context of the validity of the employment contract and the prohibition of discrimination. It is crucial that migrant workers enjoy social and economic rights without discrimination. The fact that these workers can work under decent conditions, receive compensation for their seniority and labor, is not only vital for their individual well-being but also for the maintenance of social peace.

Anahtar Kelimeler

Migrant Workers , Irregular Migrants , Invalidity of Employment Contracts , Migrant Workers in Foreign Law

Etik Beyan

This article is not subject to Ethics Committee permission.

Kaynakça

• Ahrens W., Dichter S. M., Lewis M., International Labor and Employment Laws Germany (Ed. William L. Keller ve Timothy J. Darby, Third Edition Volume IA Frankfurt, New York, Philadelphia, 2009).
• Akandji-Kombe J. F., Avrupa Sosyal Şartı’nın “Ratione Personea” (Kişi Bakımından) Uygulanabilirliği: Gölgeler Ve Işıklar (Kordinatör, Olivier De Schutter, Avrupa Konseyi Ankara, 2010).
• Arıcı K., Türk Sosyal Güvenlik Hukuku (2.Baskı, Gazi Kitapevi, Ankara 2022).
• Başbuğ A., İş ve Hukuk (3.Baskı Binyıl Yayınevi, 2013).
• Cengiz-Urhanoğlu, İ., “Türk Hukukunda Yabancıların İş Sözleşmesi Ehliyeti” (2008) Çalışma ve Toplum 4 187-211.
• Çelik N., Caniklioğlu N., Canbolat T., ve Özkaraca E., İş Hukuku Dersleri (36. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2023).
• Çelikel A. ve Öztekin-Gelgel G., Yabancılar Hukuku (28.Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2024).
• Civan O.E. ve Gökalp A., “Göçmen İşçi Kavramı ve Göçmen İşçilerin İş Sağlığı ve Güvenliği” (2011) Çalışma ve Toplum 1 (28) 233-264.
• Civan O.E, “İş Sağlığı ve Güvenliğinde Özel Politika Gerektiren Gruplar” (2018) Ankara Barosu Dergisi, 75(4) 205-290.
• Çopuroğlu Ç, “Türkiye’deki Yabancı Kayıt Dışı İşçilerin Kısa ve Uzun Vadeli Sosyal Sigortalar Üzerinde Oluştur-duğu Riskler” (2021) Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(17) 277-293.
• Doğan V., Yılmaz A. Ç. ve Ayhan-İzmirli L., Türk Yabancılar Hukuku (8.Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara, 2024).
• Doğan-Yenisey, K., “İş Hukukunun Kendine Özgü Emredici Doğası: Sosyal Kamu Düzeni Kurallarına Bir Bakış”, (Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan, C.I, Beta Yayınevi, İstanbul, 2011).
• Doğan-Yenisey, K., İş Hukukunun Emredici Yapısı (1.Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2014).
• Doğan-Yenisey K., “İş Kanununda Eşitlik İlkesi Ve Ayırımcılık Yasağı” (2006) Çalışma ve Toplum, 4(11) 63-82.
• Er S., “Yabancıların Çalışma İzinleri Ve Ön İzin Müessesesi” (2014), Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, (4) 176-221.
• Ertürk Ş., Sosyal Sigortaların Genel Hükümleri ve Türleri, (Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemeleri’nin İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi, On iki Levha Yayıncılık, Ankara, 2022).
• Eren F. ve Dönmez Ü., Eren Borçlar Hukuku Şerhi C. I (2.Baskı, Yetkin Yayınevi, Ankara 2023).
• Eren F. ve Dönmez Ü., Eren Borçlar Hukuku Şerhi C. V (2.Baskı, Yetkin Yayınevi, Ankara 2023).
• Ermumcu S., “Sığınmacıların ve Mültecilerin Sosyal Güvenlik Hakkı” (2013) Çalışma İlişkileri Dergisi, 4(2) 58-76.
• Eyrenci Ö., Taşkent S., Ulucan D. ve Baskan E., İş Hukuku (20.Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2020).
• Florez L. M. ve Menendez A. N., International Labor and Employment Laws, Spain (Ed. William L. Keller ve Timothy J. Darby, Third Edition Volume IA Madrid, 2009.)
• Fox-Ruhs C. ve Ruhs M. “The Fundamental Rights of Irregular Migrant Workers in the EU: Understanding And Reducing Protection Gaps” (2022) European Parliamen.
• Grodinsky D.M. ve Kaufer J.D., International Labor and Employment Laws (Ed. Anne M. Radolinski Ute Krudewagen, ABA, Chicago, 2022).
• Gümüş M.A., Borçlar Hukukunun Genel Hükümleri (Yetkin Yayınevi, İstanbul, 2021).
• Gümüşlü- Tunçağlı G., “Türk Yabancılar Hukuku Kapsamında “Yabancı Kaçak İşçi” Kavramı” (2021) MHFD. (1) 87-116.
• Güzel A., Okur A. R., ve Caniklioğlu N., Sosyal Güvenlik Hukuku (19.Baskı Beta Yayınevi, İstanbul, 2021).
• Heenan L., R., International Labor and Employment Laws, Canada, (Ed. William L. Keller ve Timothy J. Darby, Third Edition Volume IB, Ouebec, 2009).
• Hermansson L., Lundberg A., Gruber S., Jolly A., Lind J., Righard E. ve Scott H., “Firewalls: A Necessary Tool To Enable Social Rights For Undocumented Migrants İn Social Work” (2022) International Social Work 65(4) 678-692.
• ILO “Göçmen İşçiler, Mülteciler ve Ailelerini Sosyal Koruma Kapsamına Almak: Politika Belirleyiciler ve Uygulayıcılar İçin Rehber.” (2021) Cenevre: ILO.
• Kaplan-Senyen E.T., Bireysel İş Hukuku (13. Baskı, Yetkin Yayınevi, 2023, Ankara).
• Kaya C., “Türkiye’de Geçici Koruma Statüsü Sahibi Yabancıların Çalışma Hakları” (2017) Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(5) 55-77.
• Kener J., International Labor and Employment Laws, EU (Ed. William L. Keller ve Timothy J. Darby, Third Edition Volume IA, Chicago, 2009).
• Keskin C., “Yerleşme ve Seyahat Özgürlüğü ile Çalışma Hakkı Bağlamında Şartlı Mülteciler” (2019) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi. 25 (1) 388-433.
• Kocayusufpaşaoğlu N., Borçlar Hukuku Genel Bölüm C.I (4.Baskı, Filiz Kitapevi, İstanbul 2008).
• McGovern P., Thielemann E. ve Hammoud-Gallego O. “The Return Of The State: How European Governments Regulate Labour Market Competition From Migrant Workers” (2025) Comparative Migration Studies, 13(1) 1-18.
• Olivier M. ve Govindjee A., “Labour Rights And Social Protection Of Migrant Workers: In Search Of A Co-Ordınated Legal Response” (2013) Labour Law Research Network Inaugural Conference in Barcelona. 1-40.
• Özkaraca E. ve Ünal C., “Küçüklerin Çalışmasına İlişkin Yasak ve Sınırlamalar ile Bunlara Aykırılık Halinde İş Sözleşmesinin Geçersizliği Sorunu” (2014) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi Prof. Dr. Ali Rıza Okur’a Armağan 1 (20) 356-410.
• Öztürk N.Ö, “1951 Tarihli Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Sözleşme Çerçevesinde Mülteci Statüsünün Sona Ermesine Yönelik Ölçütlerin İncelenmesi ve Türk Hukuku Üzerindeki Yansımalarının Değerlendirilmesi” (2016) Ankara Üni. Hukuk Fak. Dergisi, 65 (2) 393-448.
• Kandemir M. ve Yardımcıoğlu D., “İş Hukukunda Eşitlik İlkesi” (2014) Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 19, (30) 1-44.
• Kılıçoğlu M. ve Kılıçoğlu-Ada İ., İş Kanunu Yorumu, 6. Baskı, Platon Yayıncılık, Ankara 2024).
• McDougal M, Lasswell H ve Chen L, “The Protection Of Aliens From Discrimination And World Public Order: Responsibility Of States Conjoined With Human Rights” American Journal of International Law, (1976) 432-469.
• Mitskaya E., Sarykulov K. ve Roisah K. (2024) “Problems of Equality in the Realisation of the Right to Association in Kazakhstan” Law Reform, 20(2) 431-454.
• Mollamahmutoğlu H., Astarlı M. ve Baysal U. İş Hukuku, (7.Baskı, Lykeion Yayıncılık, Ankara 2022).
• Nomer N. H., Borçlar Hukuk Genel Hükümleri (18.Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2021).
• Pécoud A. “The Politics of the UN Convention on Migrant Workers’ Rights” (2017), Groningen Journal of International Law, 5(1) 57-72.
• Piergiovanni Mandruzzato A., International Labor and Employment Laws, Italy (Ed. William L. Keller ve Timothy J. Darby, Third Edition Volume IA, Milan, 2009.)
• Recio, C. M., International Labor and Employment Laws, America, (Ed. William L. Keller ve Timothy J. Darby, Third Edition Volume IB, Washington D.C, 2009)
• Ryan B. ve Mantouvalou V. “The Labour and Social Rights of Migrants in International Law” Oxford University Press, (2014) 177-211.
• Schutter O., Avrupa Sosyal Şartı’nın İki Yaşamı (Kordinatör, Olivier De Schutter, Avrupa Konseyi Ankara, 2010).
• Schuster D-M., Steinau-Steinrück R. ve Mengel A., Employment And Labor Law in Germany (5.Baskı, C.H.Beck, München, 2025).
• Süzek S., “Yeni Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde İş Akdinin Geçersizliği” (2014) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi Prof. Dr. Ali Rıza Okur’a Armağan 1(20) 123-141.
• Süzek S. ve Başterzi S., İş Hukuku (24. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2024).
• Taran P.A. ve Geronimi E, Globalization, Labour and Migration: Protection is Paramount (International Labour Office, Cenevre, 2003).
• Tuncay A.C, Ekmekçi Ö., Gülver E., Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri (22. Baskı Beta Yayınevi, İstanbul, 2023).
• Tunçomağ K. ve Centel T., İş Hukuku Esasları, (10. Baskı Beta Yayınevi, İstanbul, 2022).
• Toksöz G., Erdoğdu S. ve Kaşka S. “Irregular Labour Migration In Turkey And Situation Of Migrant Workers In The Labour Market” Report (2012).
• Yavuz C., Borçlar Hukuku Dersleri (Özel Hükümleri) (19.Baskı, Beta Yayınevi, 2024).
• Yıldız A. ve İzmirlioğlu A., “Türkiye’de Yaşayan Uluslararası Koruma ve Geçici Koruma Statüsündeki Yabancıların Çalışma İzni, İş Sözleşmeleri, Diploma Denklik ve Meslek İcrasına İlişkin Durumlarının Hukuki Açıdan Değerlendirilmesi” (2022) Ankara Üni. Hukuk Fak. Dergisi, 71 (1), 25-63.