Kur’an’da Âhiret İnancının Tesisi Bağlamında “Kellâ/كَلَّا ” Edatının Geçtiği Âyetlerin İncelenmesi

Year 2022, Volume: 2 Issue: 2, 22 - 38, 30.11.2022

Ahmet Yürekli

Abstract

Kur’ân-ı Kerîm, Allah’ın Peygamber (s.a.s) aracılığıyla bizlere gönderdiği ilahi bir kitaptır. İnananlara hidayet rehberi olarak gönderilen ve Allah tarafından kopmaz bir bağ şeklinde vasfedilen bu Yüce Kitab’ın ana gayesi, muhataplarını en doğruya, en iyiye sevk ederek onların maddî ve manevî yönden değerini yükseltmektir. Bu çerçevede Kur’ân’da başta iman, ibadet ve ahlak konuları olmak üzere ona inananların dünyevî ve uhrevî hayatına olumlu yönde etki edecek birtakım esaslar yer almaktadır. Dolayısıyla bu ilâhî kitaba muhatap olmak, büyük bir lütuf olduğu gibi aynı zamanda bizim için bir imtihan vesilesidir. Zira Hz. Âdem’den Hz. Muhammed’e kadar gelip geçmiş peygamberlerden bazısına gerek sahife ve gerekse kitap olarak verilen ilâhî mesajlar, kapsam itibariyle hem sınırlı bir muhteviyata sahip olmasının yanı sıra, hem de zaman içinde tahrife maruz kalmaktan kendilerini kurtaramamışlardır. Buna mukabil Kur’ân-ı Kerîm ise muhteva itibariyle zengin bir içeriğe sahip olmasının yanında lafız ve mâna açısından ilâhî koruma ayrıcalığı kendisine verilmiş son mükemmel ilâhî kitap vasfına haizdir. Müslümanların bu anlamda Allah’ın kelamını dikkate alma ve buna uygun davranma sorumlulukları vardır. Çağlar üstü ilâhî mesajları kendisinde barından Kur’ân, lafız ve mâna itibariyle hem mu’ciz hem de mûciz bir üslûba sahiptir. İman sahibi herkes, Allah’ın kelamı olan Kur’ân’ın, anlam ve lafız olarak fazla yahut eksik bırakılmamış olduğuna iman eder. Her bir sûre, her bir âyet ve her bir lafız yerli yerindedir ve olmazsa olmazdır. Bu hakikatten hareketle Kur’ân’daki bu kusursuzluğun önemine binaen her bir kelimeye, yemine veya vurguya ayrı bir önemle bakmak gerekmektedir. Bu yönüyle ilâhî kelâmın sahibi Allah’ın, mesajını muhataba ulaştırırken kullandığı ifadeler, yeminler, tekrarlar ve itiraz cümleleri gibi vs. önem arz etmektedir. Bu bağlamda Kur’ân-ı Kerîm’de on beş Mekkî sûrenin otuz üç farklı yerinde geçmekte olan “kellâ/كَلا ا ” edatının mâna itibariyle farklı yansımaları söz konusudur. Bahse konu olan bu edatın içerik olarak Kur’ân’da genelde tevhit ve âhiret inancının tesisi bağlamında kullanıldığı bilinmektedir. Bu makalede âhiret inancının tesisi özelinde Kur’ân’daki “kellâ/كَلا ا ” edatları incelenip değerlendirilecektir.

Keywords

Kellâ Edatı, Kur’ân, Âhiret, Reddetme

Analyzing of the Verses Containing the Preposition "Kellâ/كَلّا " in the Context of the Establishment of Belief in the Hereafter in the

Abstract

References

• Ahmed I bn Hanbel, Ebu Abdilla h Ahmed b. Muhammed eş-Şeyba nı . Müsned, thk. Şuayb Arnavut vd. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2009.
• Aldemir, Halil. “İslam Öncesi Mekke Ekonomisinin Kur’an Daveti Açısından Değerlendirilmesi”. Kur’an’ın Anlaşılmasına Katkı Açısından Kur’an Öncesi Mekke Toplumu. ed. Mevlü Güngör. İstanbul: Kültür Sanat Basım Evi, 2011.
• Âlûsî, Mahmud Şükrü. Ruhu’l-meâni. y.y: İdaretü’t-Tıbâatü’l-Münîre-Tasvîr-i Dar-i İhyari’t-Türasi’l-Arabi, 2008.
• Ateş, Ali Osman. İslam’a Göre Cahiliye ve Ehl-i Kitap Örf ve Adetleri. İstanbul: Beyan Yayınları, 2014.
• Beyzâvî, Abdullah b. Ömer b. Muhammed. Envarü’t-Tenzil ve Esrarü’t-te’vîl. thk. Muhammed Abdurrahmân el-Merâşî. Beyrut: Daru İhyai’t-Türasi’l-Arabi-Müessesetü’t-Tarihi’l-Arabi, 2015.
• Beğavî, Ebu Muhammed Hüseyin b. Mesud. Mealimü’t-tenzîl. Riyad: Daru Tayyibe, 1989.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Kur’an-ı Kerim’in Türkçe Meâli Âlisi ve Tefsiri. İstanbul: Bilmen Basım ve Yayınları, t.y.
• Derveze, Muhammed İzzet. et-Tefsiru’l-hadis. Beyrut: Daru’l-Garbi’l-İslami, 2000.
• Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’an Dili. Ankara: Akçağ Yayınları, 1995.
• Esed, Muhammed. Kur’an Mesajı. çev. Cahit Koytak vd. İstanbul: İşaret Yayınları, 1999.
• İbn Âşûr, Muhammed Tahir. et-Tahrir ve’t-tenvir. Tunus: Daru Sahnun, 1997.
• İbnü’d- Darîs, Muhammed b. Eyyûb. Fezailu’l-Kur’an. Suriye: Daru’l-Fikr, 1987.
• İbn Yaîş, Yaiş b. Ali. Şerhu’l-Mufassal fi ilmi’l-luğa. Beyrut: Daru’l-İlmiyye, 2001.
• Kaya, Remzi. “Vahiy Öncesi Hicaz’da Arapların İnanç Esasları”, Kuran’ın Anlaşılmasına Katkı Açısından Kuran Öncesi Mekke Toplumu Sempozyumu. ed. Mevlüt Güngör. İstanbul: Kültür Sanat Basım Evi, 2011.
• Karaman, Hayrettin vd. Kur’an Yolu Tefsiri. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2006.
• Kutub, Seyyid, fi zilâl’il-Kur’an, Beyrut: Daru’l-Şuruk, 1972.
• Kurtûbî, Muhammed b. Ahmed. el-Câmiu li Ahkami’l-Kur’an. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2006.
• Mukâtil bin Süleyman. Tefsiru Mukatil b. Süleyman. thk. Abdullah Mahmut Şahate. Beyrut: Müessesetü’t-Tarihi’l-Arabi, 2002.
• Mâtürîdî, Ebu Mansur Muhammed. Tevilâtü ehl-i sünne, thk. Mecdi Baslum. Beyrut: Daru’l- Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
• Mevdûdî, Ebu’l-A’la. Tefhimu’l-Kur’an. çev. Muhammed Han Kayahanî vd. İstanbul: İnsan Yayınları, 1996.
• Razî, Fahreddin. Mefatihu’l-gayb, Beyrut: Daru’l-Fikr, 1981.
• Sabûnî, Muhammed Ali. Safvetü’t-tefasir. Beyrut: Daru’l-Kur’an’il-Kerim, 1981.
• Söylemez, M. Mahfuz. Cahiliyye Araplarının Ahiret İnancı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
• Taberî, Muhammed İbn Cebir. Camiu’l-beyan an tevîli âyi’l-Kur’an. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. Kahire: Dar-ı Hicr, 2001.
• Ünsal, Hadiye. Erken Dönem Mekkî Surelerin Muhteva Tahlili. Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
• Zemahşerî, İbn Ömer. el-Keşşâf ʿan ḥaḳāʾiḳı ġavâmiżi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-eḳāvîl fî vücûhi’t teʾvîl. Beyrut: Daru’l–Marife, 2009.