Ebû Hanîfe’nin Sahâbeden Rivâyetlerini İçeren Bir Hadis Cüzü: Ebû Ma‘şer et-Taberî’ye Ait el-Ehâdîsu’s-Seb‘a İsimli Eserin Tahkik ve İncelemesi

Year 2021, , 69 - 109, 30.06.2021

Mustafa Ölmez

https://doi.org/10.5281/zenodo.5008238

Abstract

Ebû Hanîfe’nin (ö. 150/767) ilmi kişiliği geçmişten bugüne İslamî ilimlerle iştigal eden herkesin dikkatini çekmektedir. Bu sebeple hadis, fıkıh ve kelam gibi farklı alanlarda yetişmiş kimselerin uzmanı oldukları disiplinlerin bakış açısıyla kaleme aldıkları Ebû Hanîfe’yi konu edinen birçok eser bulunmaktadır. Ebû Hanîfe’nin rivâyet ilmindeki yeri, hadis anlayışı veya hadislerle istidlalde bulunma yönteminin incelendiği araştırmaların yanı sıra rivâyet ettiği hadisleri içeren kitapların varlığı da bilinmektedir. Bu kitapların bazısı doğrudan ona nispet edilirken bazısı da muhtelif kaynaklarda ondan yapılan rivâyetlerin bir araya getirilmesinden müteşekkildir. Ebû Hanîfe’nin sahabeden yaptığı nakilleri içeren eserler ise söz konusu derleme hadis literatüründen olup Ebû Ma‘şer et-Taberî (ö. 478/1085) tarafından hazırlanan el-Ehâdîsu’s-Seb‘a isimli çalışma, ilgili cüzler içerisinde üzerinden durulması gereken nadide örneklerdendir. Eseri kıymetli kılan, Ebû Hanîfe’nin hadislere vukûfiyetinin veya hafızasının zayıf olduğu hatta hadislere değer vermeyip rey’e başvurduğu şeklinde maruz kaldığı tenkitlere cevap niteliği taşımasıdır. Bu bağlamda el-Ehâdîsu’s-Seb‘a, Ebû Hanîfe’nin hadislerle olan meşguliyetinin delili niteliğindeki telifattan sayılabileceği gibi söz konusu eleştirilere objektif yaklaşım sergilemek için güçlü bir argüman olarak da kullanılabilecektir.

Keywords

Ebû Hanîfe ve hadis, Ebû Ma‘şer, Yedi hadis, Ehâdîsu’s-Seb‘a, Tâbiîn

A Hadith Fascicule Including Abu Hanifah's Narrations From The Sahabah: Abu Ma'shar al-Tabari's Work Titled Al-Ahadees Al-Sab'a (Critical Edition and Analytical Interpretation)

Abstract

The wise personality of Abû Hanifa (d. 150/767) draws the attention of everyone who has been dealing with Islamic sciences from the past to the present. For this reason, there are many works on Abû Hanifa written by people who have grown in different fields such as hadith, fiqh and kalam from the perspective of the disciplines they are experts in. Besides the studies examining the place of Abû Hanifa in the science of narration (al-Riwayah), his understanding of hadiths or his method of deducing with hadiths, the existence of books containing the hadiths he narrated is also known. While some of these books are directly attributed to him, some are composed of gathering the narrations made from him in various sources. The work named al-Ahâdîs al-Sab‘a, prepared by Abu Ma‘shar al-Tabarî (d. 478/1085), among the hadith parts containing the transmissions of Abu Hanifa from the companions (al-Sahabah), is one of the examples on this subject. What makes this work valuable is that it is a response to the criticisms that Abu Hanifa was not aware of hadiths, or that his memory was weak, and that he did not value hadiths and resorted to his own opinion (al-ra'y). In this context, al-Ahâdîs al-Sab‘a can be regarded as evidence of Abu Hanifa's preoccupation with hadiths and can also be used as a strong argument to show an objective approach to these criticisms.

Keywords

Abu Hanifa and hadith, Abu Ma‘shar, Seven hadiths, al-Ahâdîs al-Sab‘a, Tabi’in

References

• A‘zamî, Muhammed Mustafa. Dirâsât fi’l-Hadîsi’n-Nebevî ve Târîhi Tedvînihi. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1992.
• Aclûnî, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Muhammed. Keşfu’l-Hafâ ve Müzîlu’l-İlbâs. nşr. Hüsamuddin el-Kudsî, Kahire: Mektebetu’l-Kudsî, 1351/1930.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah eş-Şeybânî. Müsned. thk. Şuayb el-Arnavud vd. 45 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1422/2001.
• Aynî, Ebû Muhammed Bedruddin Mahmud b. Ahmed. Meğâni’l-Ahyâr fi Şerhi Esâmî Ricâli Meâni’l-Âsâr. thk. Muhammed Hasan İsmail, 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye, 1427/2006.
• Beğavî, Muhyissünne Ebû Muhammed Hüseyin b. Mes‘ûd. Şerhu’s-Sünne. thk. Şuayb el-Arnavud, 15 Cilt. Beyrut-Dımeşk: el-Mektebu’l-İslâmî, 1403/1983.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyin. Şu‘abu’l-Îmân, thk. Abdulali Abdulhamid Hamid, 14 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd,1423/2003.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyin. es-Sünenü’l-Kübrâ. thk. Abdülkadir Ata, 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424/2003.
• Bezzâr, Ebû Bekr Ahmed b. Amr. Müsnedu’l-Bezzâr. thk. Mahfuzurrahman Seyfullah, 18 Cilt. Medine: Mektebetu’l-Ulûm ve’l-Hikem, 1430/2009.
• Birışık, Abdülhamit. “Nakkaş, Muhammed b. Hasan”, DİA. İstanbul, TDV Yay., 2006.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. el-Câmi‘u’s-Sahîh. nşr. Muhammed Züheyr b. Nâsır. 9 Cilt, Lübnan: Dâru Tavkı’n-Necât, 1423/2002.
• Cevheri, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd. es-Sıhâh (Tâcu’l-Lüğa ve Sıhâhu’l-Arabiyye). thk. Ahmed Abdulğafûr Attâr, 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 1407/1987.
• Çakan, İsmail Lütfi. Hadis Edebiyatı. İstanbul: İFAV Yay., 2015.
• Dârakutnî, Ebu’l-Hasen Ali b. Ömer. Sünenu’d-Dârakutnî. thk. Şuayb el-Arnavud vd. 5 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1424/2004.
• Dâvevdî, Şemsuddin Muhammed b. Ali. Tabakâtu’l-Müfessirîn. nşr. Komisyon, 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Dûlâbî, Ebû Bişr Muhammed b. Ahmed, ez-Zürriyyetü’t-Tâhiratü’l-Mutahhara, thk. Şerif b. Salih et-Tişâdî, 1 Cilt Kuveyt: Meberretü’l-Âl ve’l-Ashâb, 1439/2017.
• Dûlâbî, Ebû Bişr Muhammed b. Ahmed, ez-Zürriyyetü’t-Tâhiratü’n-Nebeviyye, thk. Sa‘d el-Mubârek el-Hasen, 1 Cilt, Kuveyt: ed-Dâru’s-Selefiyye, 1407-1986.
• Ebû Dâvud, Süleyman b. Eş‘as es-Sicistânî. Sünenu Ebî Dâvud. thk. Şuayb Arnavud, 7 Cilt. Beyrut: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 1430/2009.
• Ebû Nu‘aym, Ahmed b. Abdillah el-İsfehânî. Müsnedu’l-İmâm Ebî Hanîfe. thk. Nazar Muhammed el-Fâriyâbî, 1 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Kevser, 1415/1995.
• Ebû Nu‘aym, Ahmed b. Abdillah el-İsfehânî. Târîhu Isfahân. thk. Seyyid Küsrevî Hasen, 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1410/1990.
• Ebû Ya‘lâ, Ahmed b. Ali. Müsnedu Ebî Ya‘lâ. thk. Hüseyin Selim Esed, 13 Cilt. Dımeşk: Dâru’l-Memûn li’t-Turâs, 1404/1984.
• Ebu’l-Hasan Ali b. Ahmed b. İsa el-Beyhakî, Ehâdîsu Ebî Hanîfe ani’s-Sahâbe, (Bursa, Bursa İnebey Kütüphanesi, H. Çelebi 1190/03).
• Fâsî, Ebû Tayyib Takıyyuddin Muhammed b. Ahmed. Zeylu’t-Takyîd fi Ruvâti’s-Süneni ve’l-Esânîd. thk. Kemal Yusuf el-Hût, 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1410/1990.
• Ğavrî, Seyyid Abdülmecid. “Şeyh Muhammed Âbid es-Sindî ve Cuhûduhu fi’l-Hadisi’n-Nebevî: el-Mevâhibu’l-Latîfe fi Şerhi Müsnedi’l-İmâm Ebî Hanîfe Numûzecen” Mecelletü’l-Hadis, 5/2, (KUIS/INHAD/Selangor-Malezya), 2015.
• Ğullânî, Fahruddin. Safvetu’n-Neyâbe. Karaçi: Mektebetu’s-Sa‘âde, ts.
• Hârisî, Muhammed Kasım Abduh. Mekânetü'l-İmâm Ebî Hanîfe beyne'l-Muhaddisîn. Mekke: Matâbiu’s-Safâ, 1413/1993.
• Hârizmî, Ebû’l-Müeyyed Muhammed b. Mahmud. Câmiu’l-Mesânîd. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Haskefî, Alâuddîn. Müsnedu Ebî Hanîfe. thk. Abdurrahman Hasan Mahmud, 1 Cilt. Mısır: el-Âdâb, ts.
• Haskefî, Alâuddîn. Müsnedu Ebî Hanîfe. Trc. Ali Pekcan. Konya: Armağan Kitapları, 2005.
• Hatîb, Ebû Bekr Ahmed b. Ali el-Bağdâdî. Târîhu Bağdâd. thk. Beşar Avvad Maruf, 16 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1422/2002.
• İbn Asâkir, Ebu’l-Kâsım ed-Dımeşkî. Târîhu Dımeşk. thk. Amr b. Ğarâme el-Amrevî, 80 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1415/1995.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed. el-Kitâbu’l-Musannef fi’l-Ehâdîsi ve’l-Âsâr. Kemal Yusuf el-Hût, 7 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1409/1989.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed. Müsnedu İbn Ebî Şeybe. thk. Adil b. Yusuf el-Azzâzî, 2 Cilt. Riyad: Dâru’l-Vatan, 1417/1997.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebu’l- Fadl Ahmed b. Ali. Ta‘cîlu’l-Menfe‘a bi Zevâidi Ricâli Eimmeti’l-Erbe‘a. thk. İkramullah İmdadulhak, 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1416/1996.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebu’l- Fadl Ahmed b. Ali. Nüzhetu’n-Nazar fi Tevdîhi Nuhbeti’l-Fiker. thk. Abdullah er-Ruhaylî. Riyad: Matbaatu Sefîr, 1422/2001.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebu’l- Fadl Ahmed b. Ali. Lisânu’l-Mîzân. thk. Dâiretü’l-Muarraf en-Nizâmiyye, 7 Cilt. Beyrut: Müessesetü’l-A‘lemî, 1390/1971.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebu’l- Fadl Ahmed b. Ali. Tecrîdu Esânîdi Kütübi’l-Meşhûra ve’l-Eczâi’l-Mensûra. thk. Muhammed Şekûr el-Meyâdînî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1418/1998.
• İbn Hacer el-Heytemî, Ebu’l-Abbâs Şihabuddin Ahmed. el-Hayrâtu’l-Hisân fi Menâkıbi’l-İmâmi’l-Azâm Ebî Hanîfe. Şam, Daru’l-Hüdâ ve‘r-Reşâd, 2007.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed el-Büstî. el-İhsân fî Takrîbi Sahîhi İbn Hibbân. thk. Şuayb el-Arnavud, 18 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1408/1988.
• İbn Huzeyme, Ebû Bekr Muhammed b. İshâk. Sahîhu İbn Huzeyme. thk. Muhammed Mustafa el-A‘zamî, 4 Cilt. Beyrut: el-Mektebu’l-İslâmî, ts.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer el-Kureşî. Tabakâtu’ş-Şâfi‘iyyîn. Mısır: Dâru’l-Vefâ, 2004.
• İbn Kutluboğa, Ebu’l-Adl Zeynüddîn Kasım. Tâcu’t-Terâcim. thk. Muhammed Hayr Ramazan. Dımeşk: Dâru’l-Kalem, 1413/1992.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Sünen. thk. Şuayb el-Arnavud vd., 5 Cilt. Beyrut: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 1430/2009.
• İbn Neccâr, Ebû Abdillah Muhibbuddin Muhammed el-Bağdâdî. Zeylu Târîhi Bağdâd. thk. Mustafa Abdulkadir Ata, 24 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1417/1997.
• İbn Receb el-Hanbelî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Ahmed. Zeylu Tabakâti’l-Hanâbile. thk. Abdurrahman el-Useymin, 5 Cilt. Riyad: Dâru’l-Ubeykân, 1425/2005.
• İbn Sa‘d, Muhammed. et-Tabakâtu’l-Kübrâ. thk. Muhammed Abdulkadir Ata, 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1410/1990.
• İbn Şâhîn, Ebû Hafs Ömer b. Ahmed. et-Terğîb fi Fadâili’l-A‘mâl. thk. Muhammd Hasan İsmail. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• İbni’l-İmâd, Ebu’l-Felâh Abdülhayy b. Ahmed b. Muhammed. Şezerâtu’z-Zeheb fi Ahbâri men Zeheb. thk. Mahmud el-Arnavud, 11 Cilt. Dımeşk-Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1406/1986.
• İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman. el-İlelu’l-Mutenâhiye fi’l-Ehâdîsi’l-Vâhiye. thk. İrşâdu’l-Hak el-Eserî, 2 Cilt. Pakistan: İdâratu’l-Ulûmi’l-Eseriyye, 1401/1981.
• İbnu’l-Cezerî, Şemsuddin Ebu’l-Hayr. en-Neşru fi’l-Kıraâti’l-Aşr. Thk. Ali Muhammed ed-Dabbâ‘ 2 Cilt. Mısır: el-Matbaatu’t-Ticâriyyeti’l-Kübrâ, ts.
• İbnu’l-Cezerî, Şemsuddin Ebu’l-Hayr. Ğâyetu’n-Nihâye fi Tabakâti’l-Kurrâ. nşr. Komisyon, 3 Cilt. Kahire: Mektebetu İbn Teymiyye, ts.
• Kâtip Çelebi, Mustafa b. Abdillah. Keşfu’z-Zünûn an Esâmi’l-Kütübi ve’l-Fünûn, 6 Cilt. Bağdad: Mektebetü’l-Müsennâ, 1362/1941.
• Kehhâle, Ömer Rıza. Mu‘cemu’l-Müellifîn. Bağdad: Mektebetü’l-Müsennâ, ts.
• Kettânî, Ebû Abdillah Muhammed b. Cafer. er-Risâletü’l-Mustatrafe. thk. Muhammed ez-Zemzemî. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1421/2000.
• Kevserî, Muhammed Zahid. Te’nîbu’l-Hatîb ‘alâ mâ Sâğahu fi Tercemeti Ebî Hanîfe mine’l-Ekâzîb. Kahire: Matbaatu ve Verşetu Teclîdi’l-Envâr, 1990.
• Koçkuzu, Ali Osman. Hadis İlimleri. İstanbul: Dergah Yayınları, 1983.
• Koçyiğit, Talat. Hadis Istılahları. Ankara: AÜİF Yay., 1985.
• Koçyiğit, Talat. Hadis Tarihi. Ankara: AÜİF Yayınları, 1977.
• Kureşî, Ebû Muhammed Abdülkadir b. Muhammed. el-Cevâhiru’l-Mudiyye fi Tabakâti’l-Hanefiyye. 2 Cilt. Karaçi: Mir Muhammed Kütüphanesi, , ts.
• Kurtubî, Ebû Ömer Yusuf b. Abdillah. Camiu Beyâni’l-İlm ve Fadlihi. Thk. Ebu’l-Eşbâl ez-Züheyrî, 2 Cilt. Arabistan: Daru İbni’l-Cevzî, 1414/1994.
• Muvaffak el-Mekkî, Ebu’l-Müeyyed b. Ahmed. Menâkıbu Ebî Hanîfe ve Ashabihi. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 1401/1981.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî. el-Câmiu’s-Sahîh. Thk. Muhammed Fuad Abdulbaki, 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi-Arabî, 1411/1991.
• Necmuddîn el-Gazzî, Muhammed b. Muhammed el-Âmirî. el-Kevâkibu’s-Sâira bi A‘yâni’l-Mieti’l-Âşira. thk. Halil el-Mansûr, 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1418/1997.
• Özgüdenli, Osman Gazi. “Taberistan” DİA. İstanbul: TDV Yay., 2010.
• Râmînî, Şemsuddin Muhammed b. Müflih. el-Âdâbu’ş-Şer‘iyye ve’l-Minehu’l-Mer‘iyye. Beyrut: Âlemu’l-Kütüb, ts.
• Râzî, Fahruddin Muhammed b. Ömer. Menâkıbu’l-İmam eş-Şâfiî. Kahire: Mektebetü Külliyeti’l-Ezheriyye, 1996.
• Remzi, Ahmed Muhtar. Siyeru A’lâmi’l-Muhaddisîn. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 2005.
• Rûdânî, Ebû Abdillah Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed. Sılatu’l-Halef bi Mevsûli’s-Selef. thk. Muhammed Hacı. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1408/1988.
• Saymerî, Ebû Abdillah Hüseyin b. Ali. Ahbâru Ebî Hanîfe ve Ashâbih. Beyrut: Âlemu’l-Kütüb, 1985.
• Sehâvî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Abdirrahman. ed-Dav‘u’l-Lâmi‘ li Ehli’l-Karni’t-Tâsi‘. Beyrut: Mektebetü’l-Hayat, ts.
• Sıbt İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Muzaffer Yusuf b. Kızoğlu el-Bağdâdî. el-İntisâru ve’t-Tercîh li Mezhebi’s-Sahîh. nşr. İzzet el-Attâr, Kahire: Matbaatu Envâr, 1360/1942.
• Subkî, Tâcuddin Abdülvahhab ibn Takıyyindîn. Tabakâtu’l-Şâfi‘iyyeti’l-Kübrâ. thk. Mahmud Muhammed et-Tannâhî, 10 Cilt. Mısır: Hicr Yay., 1413/1993.
• Suyûtî, Ebû’l-Fadl Celâlüddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr. Tebyîdu’s-Sahîfe fi Menâkıbi’l-İmâm Ebî Hanîfe. Beyrut: Dâru’l-Erkâm, ts.
• Suyûtî, Ebû’l-Fadl Celâlüddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr. Hüsnü’l-Muhâdara fi Târîhi Mısr ve’l-Kâhira. Thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, 2 Cilt. Mısır: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l- Arabiyye, 1387/1967.
• Şemsudin İsa b. Ebî Bekr el-Eyyûbî. es-Sehmu’l-Musîb fi’r-Red ‘ale’l-Hatîb. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
• Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed. Mekârimu’l-Ahlâk. nşr. Ahmed Şemsuddin. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1989.
• Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed. el-Mu‘cemu’l-Evsat. thk. Tarık b. ‘İvedullah vd. 10 Cilt. Kahire: Dâru’l-Harameyn, ts.
• Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed. el-Mu‘cemu’l-Kebîr. thk. Hamdi es-Selefî, 25 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 1415/1994.
• Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed. el-Mu‘cemu’s-Sağîr. thk. Muhammed Şekûr el-Hâc, 2 Cilt. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1405/1985.
• Taberî, Ebû Ma‘şer Abdülkerim b. Abdussamed. et-Telhîs fi’l-Kıraâti’s-Semân. thk. Muhammed Hasan. Cidde: el-Cemâatu’l-Hayriyye li Tahfîzi’l-Kur’âni’l-Kerîm, 2011.
• Tirmizî, Muhammed b. İsa. el-Câmi‘u’l-Kebîr – Sünenu’t-Tirmizî. Thk. Beşar Avvad Maruf, 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1418/1998.
• Turgut, Ali. “Ebû Ma‘şer et-Taberî”, DİA. İstanbul: TDV Yay., 1994.
• Uzunpostalcı, Mustafa. “Ebû Hanîfe”, DİA. İstanbul: TDV Yay., 1994.
• Ünal, İsmail Hakkı. İmam Ebu Hanife’nin Hadis Anlayışı ve Hanefi Mezhebinin Hadis Metodu. Ankara, DİB Yayınları, 2012.
• Yücel, Ahmet. “Avâlî”, DİA. İstanbul: TDV Yay., 1991.
• Zebîdî, Ebu’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed. Tâcu’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kâmûs. Nşr. Komisyon, 40 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Hidâye, ts.
• Zehebî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. Siyeru A’lâmi’n-Nübelâ. Nşr. Şuayb el-Arnavud vd., 25 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1405/1985.
• Zehebî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. Ma‘rifetu’l-Kurrâi’l-Kibâr ale’t-Tabakâti ve’l-A‘sâr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1417/1997.
• Zehebî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. Mîzânu’l-İ‘tidâl fi Nakdi’r-Ricâl. Thk. Ali Muhammed el-Becâvî, 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1382/1963.
• Zehebî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. Târîhu’l-İslâm ve Vefeyâtu’l-Meşâhîri ve’l-A‘lâm. Thk. Beşar Avvad Maruf, 15 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1424/2003.
• Ziriklî, Ebû Gays Muhammed Hayrüddin b. Mahmud. el-A‘lâm. nşr. Komisyon 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 1423/2002.