Ibn Jamāʿa’s Views on Law of War and Tahqīq and Analysis of His Work Tajnīd al-‘Ajnād

Year 2025, Issue: 15, 147 - 271, 29.08.2025

Muhammet Sağlık

Abstract

The fact that wars around the world often occur without adherence to any legal or structured framework has made it increasingly important to analyze and revisit the principles of Islamic ethics and law on warfare. One of the prominent scholars who made significant contributions to Islamic law of war is Badr al-Din Ibn Jamaa. In his work Tajnīd al-Ajnād wa Jihād Ahl al-Jihād, Ibn Jamaa stated that Muslims, by respecting fundamental human rights during warfare, formulated key legal principles, which were later practiced in Islamic societies over the centuries. Under the Mamluk administration, all the points that must be considered for preserving and protecting the Sharia were articulated through reflections on two main concepts. The concepts of jihad, which hold substantial weight in his works, and justice, which he emphasizes in nearly every context, appear as central principles in Ibn Jamaa’s political thought. Ibn Jamaa's distinct and independent work on the Islamic law of war is undoubtedly Tajnīd al-Ajnād. Through its chapters and sections, he provides a detailed examination of the law of war. It became the most important independent work of its time, addressing issues such as social unity and harmony, state stability, and national continuity. In this regard, Tajnīd al-Ajnād stands out in the field of law of war and military law by discussing topics such as the etiquette of war, war tactics and organization, soldiers’ salaries and the sultan’s payroll decisions. Within this work, Ibn Jamaa also pointed out that the nature of warfare may vary depending on the military technologies and weaponry of the era, yet the resolve for jihad would remain unchanged. The primary sources utilized in this study include the Holy Qur'an, Hadiths, the sayings and practices of the Companions (Sahaba), and the sections titled “Kitāb al-Jihād” and “Kitāb al-Siyar” from classical Islamic jurisprudence (fiqh) books, and foundational juridical-political works written in the style of “Ahkām al-Sultāniyya”. This study also explores the life of Ibn Jamaa, his intellectual environment, teachers, and works, along with the sources he used, the methodology he employed, and the content of Tajnīd al-Ajnād wa Jihād Ahl al-Jihād, a text that has been critically edited and analyzed. Recognized as a work of considerable importance in the context of Islamic civilization’s law of war, Tajnīd al-Ajnād has served as a source for many later works. The study provides references to this work and emphasizes its significance through comparisons with relevant literature on related topics. In the Arabic critical edition section, the base manuscript was compared with other versions, and textual variants were identified.

Keywords

İbn Jamaa , Tajnid , Critical Edition , Jihad , War

İbn Cemâa’nın Savaş Hukuku İle İlgili Görüşleri ve Tecnidü’l-Ecnâd Adlı Eserinin Tahkik ve Tahlili

Abstract

Dünyada meydana gelen savaşların belli bir hukuka ve nizama bağlı kalmaksızın gerçekleşmesi, İslam’ın savaş ahlak ve hukukunu ortaya koyan prensiplerini tahlil edip bunları tekrar hatırlatmak bakımından önem kazandırmıştır. Tarihsel süreç içerisinde İslam savaş hukukuna dair önemli çalışma ortaya koyanlardan birisi Bedrüddin b. Cemâa olmuştur. İbn Cemâa, Müslümanların savaşlarında temel insan haklarına riayet ederek bu alanda önemli hukuki prensipler oluşturduklarını ve bu kuralların tarih boyunca İslam toplumlarında uygulandığını “Tecnîdü’l-Ecnâd ve Cihâtu Ehli’l-Cihâd” isimli eserinde zikretmiştir. Çalışmada İbn Cemâa’nın hayatı, yetiştiği çevre, hocaları ve eserlerinin yanı sıra tahkik ve tahlilini yaptığımız “Tecnîdü’l-Ecnâd ve Cihâtu Ehli’l-Cihâd” isimli eserini oluştururken onun istifade ettiği kaynaklar, takip ettiği yöntem ve eserinin muhtevasına da yer verilmiştir. İslam medeniyetinde savaş hukuku açısından önemli bir yeri olan Tecnîdü’l-Ecnâd isimli eser yazıldıktan sonra pek çok çalışma için kaynak olmuştur. Çalışmada bu esere yapılan atıflara ayrıca yer verilmiş ve eserin muhtevasındaki konular bakımından ilgili eserlerle mukayesesi yapılarak eserin önemine dikkat çekilmiştir. Eserin Arapça tahkik kısmında esas aldığımız nüsha ile diğer nüshalar karşılaştırılarak farklı yönleri zikredilmiştir.

Keywords

İbn Cemâa , Tecnîd , Tahkik , Cihad , Savaş

References

• Aclûnî, Ebü’l-Fidâ İsmâil. Keşfü’l-Hafâ. 2 Cilt. Halep: Mektebetü’t-Türâsi’l-İslâmî, ts.
• Âga Büzürg-i Tahrânî. Zeylü Keşfi’z-Zünûn. Thk. Muhammed Mehdi Hasan Musevî Horasânî. Tahran: Mektebetü’l-İslâmiyye, 1387/1967.
• Ahlwardt, Wilhelm. Verzeichniss der Arabischen Handschriften der Königlichen Bibliothek zu Berlin. 10 Cilt. Berlin, 1877-1899.
• Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. 20 Cilt. Kahire: Dârü’l-Hadis, 1995.
• Akpınar, Cemil. “İbn Cemâa.” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), 19/388-392.
• Aydın, Muhammed Şevki. “İbn Cemâa’ya Göre Öğretmenin Görev ve Nitelikleri.” Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8 (1992), 213-228.
• Bayraktar, M. Faruk. İbn Cemâa’dan Öğretmen ve Öğrencilere Öğütler. İstanbul: MÜİF Vakfı, 1997.
• Belâzürî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir. Fütûhu’l-Büldân. Beyrut, 1403.
• Belevî, Halid b. Îsâ. Tâcü’l-Mefrik. 2 Cilt. Beyrut: İhyâü’t-Türâsi’l-İslâmî, ts.
• Beyhakî. es-Sünenü’l-Kübrâ. 10 Cilt. Beyrut: Dârü Sadr, ts.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukuk-ı İslamiyye ve Istılahat-ı Fıkhiye Kamusu. 6 Cilt. İstanbul: Hukuk Fakültesi Yayınları, 1952.
• Brockelmann, Carl. Geschichte der Arabischen Literatur (GAL). 2 Cilt. Leiden, 1956.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâil. Sahîhu’l-Buhârî. 8 Cilt. (Mevsûatu’s-Sünne el-Kütübü’s-Sitte ve Şuruhuhe içinde). İstanbul: Çağrı Yayınları–Dârü Sahnûn, 3. Baskı, 1413/1992.
• Buyrukçu, Ramazan. “İbn Cemâa’nın Eğitim ile İlgili Görüşlerine Pedagojik Yaklaşımlar.” Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13 (1997), 247-267.
• Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Ali er-Râzî. Ahkâmü’l-Kur’ân. 3 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1414/1993.
• Cüveynî, İmâmu’l-Harameyn Abdülmelik b. Abdullah. Gıyâsü’l-Ümem fî İltiyâsi’z-Zulem. Thk. Abdulazîm ed-Deyb. Mısır: Mektebetu İmami’l-Harameyn–Matbaatu Nahda, 1401.
• Çelebi, Ahmed. İslam Düşüncesinde Cihad ve Savaş Siyaseti. Çev. Abdullah Kahraman. İstanbul: İz Yayıncılık, 1994.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahman. es-Sünen. 2 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Dâvûdî, Şemseddin Muhammed b. Ali b. Ahmed. Tabakâtü’l-Müfessirîn. Thk. Ali Muhammed Ömer. 2 Cilt. Kahire: Dârü Vehbe, 1392/1972.
• Demirci, Mustafa. “İktâ.” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), 22/43-47.
• Ebû Dâvud, Süleyman b. el-Eş‘as es-Sicistânî. es-Sünen. 5 Cilt. (Mevsûatu’s-Sünne içinde). İstanbul: Çağrı Yayınları–Dârü Sahnûn, 1992.
• Ebû Ubeyd, Kâsım b. Sellâm. Kitâbu’l-Emvâl. Thk. Muhammed Halîl Harrâs. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1431.
• Ebû Yûsuf. el-Harâc. Kahire: el-Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Turâs, 1431.
• Elmalılı Hamdi Yazır. Kur’ân-ı Kerim ve Yüce Meali. Sadeleştirenler: M. Sadi Çögenli, Nevzat H. Yanık. Erzurum, 1994.
• Fahreddin Râzî. Mefâtihu’l-Gayb. 32 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1990.
• Ferrâ, Ebû Ya‘lâ Muhammed b. Hüseyin. el-Ahkâmü’s-Sultâniyye. Beyrut, 1983.
• el-Fihrüsü’ş-Şâmil. 5 Cilt. Amman: Mecmaü’l-Melekî li-Buhûsi’l-Hadarati’l-İslâmiyye, 1986.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. el-İktisâd fi’l-İ‘tikâd. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1983.
• Grotius, Hugo. Savaş ve Barış Hukuku. Çev. Seha L. Meray. Ankara: AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 1967.
• Hâkim en-Nîsâbûrî. el-Müstedrek ‘ale’s-Sahîhayn. 3 Cilt. Haydarabad: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1915.
• Halef, Abdülcevâd. el-Kâdî Bedruddîn İbn Cemâa: Hayâtuhu ve Âsâruhu. Kahire: Câmiatu’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye, 1988.
• Hanbelî, Mücîrüddîn. el-Ünsü’l-Celîl bi-Târîhi’l-Kudüs ve’l-Halîl. 2 Cilt. Kahire: Mektebetü Vehbe, 1866.
• Hamidullah, Muhammed. Mecmû‘atü’l-Vesâiki’s-Siyâsiyye. Beyrut: Dârü’n-Nefâis, 1983.
• Haraşî. Şerhu Muhtasari Halîl. 8 Cilt. Beyrut: Dârü Sadr, ts.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emin. Reddu’l-Muhtâr ‘ale’d-Durri’l-Muhtâr Şerhu Tenvîri’l-Ebsâr. 10 Cilt. Thk. Adil Ahmed Abdulmevcud – Ali Muhammed Muavvid. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415/1994.
• İbn Allân, Muhammed Ali b. Muhammed. Delîlü’l-Fâlihîn li-Turuki Riyâzi’s-Sâlihîn. 8 Cilt. Kahire: Dârü’l-Ma‘rifa, 1425/2004.
• İbnü’l-Arabî, Ebû Bekr. Ahkâmu’l-Kur’ân. 4 Cilt. Kahire: İsa el-Bâbî el-Halebî, 1974.
• İbn Cemâa, Bedruddîn. Müstenedü’l-Ecnâd fî Âlâti’l-Cihâd. Thk. Usâme Nâsır Nakşibendî. Bağdat: Vizâretu’s-Sekâfe ve’l-İ‘lâm, 1983.
• İbn Cemâa, Bedruddîn. Müstenedü’l-Ecnâd fî Âlâti’l-Cihâd. Süleymaniye Yazma Eserler Ktp., Fatih 5455, vr. 88a-155a.
• İbn Cemâa, Bedruddîn. er-Risâletü’l-Muhtasar fî Tecnîdi’l-Cüyûş ve’l-Cihâd. Süleymaniye Yazma Eserler Ktp., Ayasofya 2954, vr. 131a-155b.
• İbn Cemâa, Bedruddîn. Tahrîru’l-Ahkâm fî Tedbîri Ehli’l-İslâm. Thk. Fuad A. Ahmed. Katar: Dâru’s-Sekâfe, 1408/1988.
• İbn Cemâa, Bedruddîn. Tahrîru’l-Ahkâm fî Tedbîri Ehli’l-İslâm. Süleymaniye Yazma Eserler Ktp., Esad Efendi 1595, vr. 1a-73b.
• İbn Cemâa, Bedruddîn. Tecnîdü’l-Ecnâd ve Cihâtu Ehli’l-Cihâd. Leipzig Üniversitesi Ktp., 1906, vr. 1a-53b.
• İbn Cemâa, Bedruddîn. Tecnîdü’l-Ecnâd ve Cihâtu Ehli’l-Cihâd. Süleymaniye Yazma Eserler Ktp., Ayasofya 3124, vr. 1a-50b.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî. ed-Dürerü’l-Kâmine. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Cil, 1993.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî. el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe. 8 Cilt. Thk. Ali Muhammed el-Becâvî. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1992.
• İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammed. el-Müsned. 6 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed. el-Fasl fi’l-Milel ve’l-Ehvâ ve’n-Nihal. 5 Cilt. Mısır, 1318.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Ahmed. es-Sahîh. 18 Cilt. Thk. Şuayb el-Arnaût. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1993.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed b. Abdulmelik. es-Sîretu’n-Nebeviyye. 4 Cilt. Thk. Mustafa es-Sakâ vd. Beyrut: Dârü İbn Kesîr, ts.
• İbn Hubeyre. el-İfsâh ‘an Me‘âni’s-Sıhâh fî Mezâhibi’l-Eimmeti’l-Erbaa. 11 Cilt. Kahire, ts.
• İbnü’l-Hümâm, Kemâleddin Muhammed. Fethu’l-Kadîr. 10 Cilt. Kahire: Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1970.
• İbn Kayyım el-Cevziyye, Muhammed b. Ebî Bekr. Ahkâmu Ehli’z-Zimme. 2 Cilt. Thk. Subhî es-Sâlih. Beyrut: Dârü’l-‘Ilm li’l-Melâyîn, 1983.
• İbn Kesîr, İsmâil b. Amr ed-Dımeşkî. el-Bidâye ve’n-Nihâye. 14 Cilt. Kahire: Matbaatu’s-Sa‘âde, 1932.
• İbn Kesîr, İsmâil b. Amr ed-Dımeşkî. es-Sîretu’n-Nebeviyye. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife, 1976.
• İbn Kesîr, İsmâil b. Amr ed-Dımeşkî. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. Trc. Bekir Karlığa – Bedreddin Çetiner. 16 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1993.
• İbn Kudâme, Muvaffakuddîn. el-Muğnî alâ Muhtasari’l-Hırakî (eş-Şerhu’l-Kebîr ile). 12 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1414/1994.
• İbn Kuteybe, Abdullah b. Müslim. Te’vîlü Muhtelifi’l-Hadîs. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1999.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd. es-Sünen. 2 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• İbn Nüceym, Zeynüddîn İbrâhim. el-Eşbâh ve’n-Nezâir. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1405/1985.
• İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed. el-Bidâye. 2 Cilt. Kahire: el-Mektebetü’t-Ticâreti’l-Kübrâ, ts.
• İbn Sa‘d, Muhammed. et-Tabakâtü’l-Kübrâ. 8 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, ts.
• İbn Teymiyye, Takıyyüddîn Ahmed. Cihâd Hükümleri ve Bunların Çağdaş Uygulamaları. Haz. Abdurrahman Vehdan. İstanbul: Takvâ Yayınları, 2014.
• İbn Teymiyye, Takıyyüddîn Ahmed. el-Hisbe. Riyad: Vakfullah Teâlâ, 1983.
• İbn Teymiyye, Takıyyüddîn Ahmed. el-İhtiyârâtu’l-Fiqhiyye. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife, 1950.
• İbn Teymiyye, Takıyyüddîn Ahmed. Mecmû‘u’l-Fetâvâ. 36 Cilt. Riyad: Dârü Âlemi’l-Kütüb, 1991.
• İbn Teymiyye, Takıyyüddîn Ahmed. es-Siyâsetü’ş-Şer‘iyye fî Islâhi’r-Râ‘î ve’r-Ra‘iyye. Beyrut: Dârü İbn Hazm, 1440.
• İsmail Paşa el-Bağdâdî. Hediyyetü’l-‘Ârifîn fî Esmâi’l-Müellifîn. 2 Cilt. Ankara: MEB Yayınları, 1955.
• İsmail Paşa el-Bağdâdî. İzâhu’l-Meknûn. 2 Cilt. Ankara: MEB Yayınları, 1971.
• Karâfî, Ahmed. el-Furûk. 4 Cilt. Kahire: Âlemü’l-Kütüb, 1928.
• Karâfî, Ahmed. ez-Zahîre. 13 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 1994.
• Kâsânî, Alâuddîn Ebû Bekr b. Mesud. Bedâiu’s-Sanâi‘ fî Tertîbi’ş-Şerâi‘. 7 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Kâtib Çelebi. Keşfu’z-Zunûn. 7 Cilt. Beyrut: Dârü Sadr, ts.
• Kavak, Özgür. Adl’e Boyun Eğmek: Ehl-i İslam’ın Yönetimi İçin Hükümler (Tahrîru’l-Ahkâm). İstanbul: Klasik Yayınları, 2010.
• Kehhâle, Ömer Rızâ. Mu‘cemu Kabâili’l-‘Arab. 5 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1982.
• Kehhâle, Ömer Rızâ. Mu‘cemü’l-Müellifîn. 15 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-Müsenna, 1957.
• Kettânî, Muhammed Abdulhay. Hz. Peygamber’in Yönetimi (et-Terâtîbü’l-İdâriyye). Çev. Ahmet Özel. 3 Cilt. İstanbul: İz Yayıncılık, 1991.
• Kettânî, Muhammed Abdulhay. er-Risâletü’l-Müstetrafe. Dımaşk: Dârü’l-Fikr, 1964.
• Khadduri, Majid. War and Peace. Baltimore: The Johns Hopkins University, 1955.
• Kofler, Hans. “Handbuch des islamischen Staats- und Verwaltungsrechtes von Badr-ad-dīn ibn Ǧamā‘ah.” Islamica 6 (1934), 349-414; 7/1 (1935), 1-64; 7/2 (1938), 18-129.
• Kruse, Hans. Islamische Völkerrechtslehre. Bochum, 1979.
• Kudâme b. Câfer. Kitâbü’l-Harâc. Bağdat: Dârü’r-Reşîd, 1981.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed. el-Câmi‘. 20 Cilt. Riyad: Dârü Âlemi’l-Kütüb, 2003.
• Mâlik b. Enes. el-Muvatta. 2 Cilt. Thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed. el-Ahkâmü’s-Sultâniyye ve’l-Velâyetü’d-Dîniyye. Thk. Ahmed Mübarek el-Bağdâdî. Kuveyt: Mektebetü Dâri İbn Kuteybe, 1409/1989.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed. el-Hâvî’l-Kebîr. Thk. Ali Muhammed Muavvaz – Adil Ahmed Abdulmevcud. 18 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1414/1994.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed. Nasîhatu’l-Mülûk. İskenderiyye: Müessesetu Şebâbi’l-Câmi‘a, 1988.
• Mevsılî, Abdullah b. Mahmûd. el-İhtiyâr. Thk. Ali Abdülhamid Ebü’l-Hayr – Muhammed Vehbî Süleyman. 5 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Hayr, 1419/1998.
• Mergînânî, Burhâneddin Ali b. Ebî Bekr. el-Hidâye Şerhu Bidâyeti’l-Mubtedî. 4 Cilt. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1986.
• Münzirî, Ebü’l-Kâsım. et-Terğîb ve’t-Terhîb. 3 Cilt. Kahire: Dârü’l-Hadîs, 1993.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn. Sahîhu Müslim. 3 Cilt. (Mevsûatu’s-Sünne el-Kütübü’s-Sitte içinde). İstanbul: Çağrı Yayınları – Dârü Sahnûn, 1413/1992.
• Nesefî, Ebû’l-Mu‘în Meymun b. Muhammed. Tebsıratü’l-Edille fî Usûli’d-Dîn. 2 Cilt. Dımaşk: Institut Français de Damas, 1993.
• Nevevî, Yahyâ b. Şeref. Ravdatu’t-Tâlibîn. 10 Cilt. Thk. Adil Ahmed Abdulmevcud – Ali Muhammed Muavvaz. Riyad: Dârü Âlemi’l-Kütüb, 2003.
• Nizâmülmülk. Siyâsetnâme. Katar: Dâru’s-Sekâfe, 1407.
• Pazarcı, Hüseyin. Uluslararası Hukuk Dersleri. 29 Cilt. Ankara: Turhan Kitabevi, 2007.
• Rayyis, M. Ziyauddin. en-Nazariyyâtü’s-Siyâsiyye el-İslâmiyye (İslam’da Siyasi Düşünce Tarihi). Kahire, 1976.
• Râzî, Ebû Bekr Ahmed b. Alî. Ahkâmu’l-Kur’ân. Thk. Muhammed es-Sâdık el-Kamhâvî. 5 Cilt. Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1985.
• Rûdânî, Ebû Abdullah Muhammed. Sılatü’l-Halef bi-Mevsûli’s-Selef. Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 1988.
• Sağlık, Muhammet. İbn Cemâa’nın Hayatı, Eserleri ve Hukukî Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2002.
• Safedî, Salahuddîn Halîl b. Aybek. A‘yânü’l-Asr. 5 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr el-Mu‘âsır, 1998.
• Safedî, Salahuddîn Halîl b. Aybek. el-Vâfî bi’l-Vefeyât. 29 Cilt. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag, 1997.
• Sahnûn b. Saîd. el-Müdevvenetü’l-Kübrâ. 16 Cilt. Mısır: Matbaatu’s-Sa‘âde, 1323.
• Schacht, Joseph. An Introduction to Islamic Law. Oxford: Oxford University Press, 1971.
• Sehâvî, Muhammed b. Abdirrahman. ed-Dav’ü’l-Lâmi‘. 12 Cilt. Beyrut: Dâru Mektebeti’l-Hayât, ts.
• Senhûrî, Abdurrezzak. Fıkhu’l-Hilâfe ve Tatavvuruha. Çev. Nadiye Abdurrezzak. Kahire: el-Hey’etü’l-Mısriyye el-‘Âmme li’l-Kitâb, 1989.
• Serahsî, Muhammed b. Ebî Sehl. el-Mebsût. 30 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Serahsî, Muhammed b. Ebî Sehl. Şerhu’s-Siyeri’l-Kebîr. 5 Cilt. Kahire: Câmiatu’d-Devli’l-‘Arabiyye, 1971.
• Seviğ, Muammer Raşit. Özel Devletler Umumi Hukuku. İstanbul: Hukuk Fakültesi Yayınları, 1967.
• Suyûtî, Celaleddin. el-Câmiu’s-Sağîr. 3 Cilt. İstanbul: Yeni Asya Yayınları, 1996.
• Suyûtî, Celaleddin. Husnü’l-Muhâdara. 2 Cilt. Kahire: Dârü İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1967.
• Şâfiî, Muhammed b. İdrîs. el-Ümm. 15 Cilt. Thk. Ahmed Bedruddîn Hassûn. Beyrut: Dârü’l-Kuteybe, 1996.
• Şeybânî, Muhammed b. el-Hasan. Kitâbu’s-Siyer. Karaçi: İdâretü’l-Kur’ân ve’l-‘Ulûm, 1417.
• Şeyzerî, Abdurrahman. en-Nehcu’s-Sülûk fî Siyâseti’l-Mülûk. Mısır: Mektebetü’l-Menâr, 1431.
• Şîrâzî, İbrâhim. el-Mühezzeb. 6 Cilt. Dımaşk: Dârü’l-Kalem, 1996.
• Şirbînî, Muhammed. Muğni’l-Muhtâc ilâ Ma‘rifeti Me‘ânî Elfâzi’l-Minhâc. 6 Cilt. Thk. A. M. Muavvaz – A. A. Abdulmevcûd. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415/1994.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-Beyân. 30 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife, 1986.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Târîhu’l-Ümem ve’l-Mulûk. 6 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1408/1988.
• Taberânî, Süleyman b. Ahmed. el-Mu‘cemü’l-Kebîr. 7 Cilt. Musul: Matbaatu’z-Zehrâ, ts.
• Tahâvî, Ebû Cafer. Şerhu Me‘âni’l-Âsâr. 4 Cilt. Thk. Muhammed Zuhrî en-Neccâr. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-‘Arabî, 1399.
• Turnagil, Ahmet Reşid. İslamiyet ve Milletler Hukuku. İstanbul: Sebil Yayınları, 1972.
• Turtûşî, Ebû Bekr. Sirâcu’l-Mülûk. İskenderiyye: el-Matbaatu’l-Vataniyye, 1872.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. es-Sünen. 5 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Ulusal, Şemseddin. İslam Hukukuna Göre Uluslararası Andlaşmalar. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2006.
• Vâdiâşî, Muhammed. Bernâmec. Mekke: Câmiatu Ümmi’l-Kurâ, 1981.
• Vâkıdî. Kitâbu’l-Megâzî. 3 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1984.
• Yar, Hafız Ahmed. Tecnîdü’l-Ecnâd ve Cihâtu’l-Cihâd fî’s-Siyâseti’ş-Şer‘iyye. Yüksek Lisans Tezi, Ezher Üniversitesi, 1976.
• Yıldız, Hakkı Dursun. Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi. 14 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1993.
• Ziriklî, Hayreddin. el-A‘lâm: Kâmûsu Terâcim. 11 Cilt. Beyrut, 1969.