Geçiş Sürecinde Yiten Musiki: Sosyal Dönüşüm ve Osmanlı-Türk Musikisinden Varoluşsal Profiller

Year 2009, Issue: 14, 417 - 454, 01.09.2009

Hüseyin Etil Vefa Saygin Öğütle

Abstract

Bu yazıdaki temel amacımız; XVIII–XX. yüzyıllardaki sosyal ve kurumsal değişim sürecinin Osmanlı–Türk musikisi üzerindeki etkilerini çeşitli yönleriyle tartışmaktır. Burada, birbirini tamamlayan iki veçhe sözkonusudur: (i) Osmanlı Devleti’ndeki kurumsal ve ideolojik dönüşümün müzik kurumları üzerindeki yansımaları ve (ii) bu dönüşümlerin, Osmanlı–Türk musikisinin bestekâr, icracı ve tüketicilerinin yaşantılarında yarattığı tipsel deneyimler. I. Kısımda, Kierkegaard ve Heidegger gibi varoluşçu düşünürlerin kavramsallaştırdığı varoluşsal temalara (“umutsuzluk”, “iç sıkıntısı”, “ölüm korkusu”, “kaygı”, “onlar alanı” vb.) dayanarak, “varoluşsal motifler” ve dolayısıyla “varoluşsal tipler” tesis edilmektedir. II. Kısımda ise, bu varoluşsal tiplere dayanarak, “ideal–tipik geçiş–çağı bestekârı” bir sosyal tip olarak oluşturulmakta ve bu kavramsallaştırma vasıtasıyla, Osmanlı–Türk musikisine etki eden sosyal, kurumsal ve ideolojik dönüşüm sergilenmektedir. Sonuç olarak; Hafız Post ile Tanburi Cemil Bey arasındaki varoluşsal ve psikolojik farklılıklar, bu dönüşümlerin gerçek mahiyetini sarih bir biçimde gösterecektir.

Keywords

Osmanlı-Türk Musikisi, Toplumsal Dönüşüm, Üretim-Yeniden Üretim-Tüketim Döngüsü, Besteci İdeal-Tipleri, Karakteristik Deneyimler

The Music that was Lost in Transition: Social Transformation and the Existential Profiles from Ottoman- Turkish Music

Abstract

In this paper, our main objective is to discuss the effects of social and institutional process of change on Ottoman–Turkish music between the 18th and the 20th centuries from several aspects. Here, there are two perspectives that complement each other: (i) reflections of the institutional and ideological transformation of the Ottoman State on musical institutions and (ii) the typical experiences that these transformations create within the lives of the composers, performers and consumers of Ottoman–Turkish music. In Part I, the “existential motives” and consequently “existential types” are established based on the existential themes (“desperation”, “anxiety”, “tode angst”, “sorge”, “das man” etc.) which are conceptualized by existentialist thinkers such as Kierkegaard and Heidegger. In Part II, the “ideal–typical age– of–transition composer” as a social type is formed on the basis of these existential types, and by means of this conceptualization, the social, institutional and ideological transformation that influence the Ottoman-Turkish music is exhibited. Consequently, the existential and psychological differences between Hafız Post and Tanburi Cemil Bey will explicitly demonstrate the true nature of these transformations.

Keywords

Ottoman-Turkish Musique, Social Transformation, Production- Reproduction-Consumption Circle, Ideal-Types of Composer, Characteristic Experiences

References

• Abacı, Tahir, Yahya Kemal ve Ahmet Hamdi Tanpınar’da Müzik, İstanbul: Pan Yayıncılık, 2000.
• Ak, Ahmet Şahin, Avrupa ve Türk İslam Medeniyetinde Müzikle Tedavi Tarihi, Gelişimi ve Uygulamaları, İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2. bs, 2006.
• Ak, Ahmet Şahin, Türk Musiki Tarihi, Ankara: Akçağ Yayınları, 2002.
• Akan, Emin, Tanburi Cemil Bey, İstanbul: Töre Yayın Grubu, 2005.
• Akdoğu, Onur, Lemi Atlı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1990.
• Akdoğu, Onur, Müzik Yönüyle Neyzen Tevfik, İzmir: Mey Ofset, 1991.
• Akdoğu, Onur, Müzik İçin Neler Yaptım?, İzmir: Anadolu Matbaacılık, 1976.
• Akdoğu, Onur, Nayi Osman Dede ve Rapt-ı Tabirat-ı Musiki, İzmir: Akademi Kitabevi, 1992.
• Akdoğu, Onur, Taksim Nedir, Nasıl Yapılır, İzmir, 1989.
• Akdoğu, Onur, Türk Müziğinde Türler ve Biçimler, İzmir, 1989.
• Akdoğu, Onur, Türk Müziği Bibliyografyası (9. yy-1928), İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları, 1989.
• Akdoğu, Onur, Udi Nevres Bey, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1990.
• Akıncı, Laika Karabey, Garplı Gözüyle Türk Musikisi, İstanbul: Doğan Güneş Yayınları, 1963.
• Aksoy, Bülent, Avrupalı Gezginlerin Gözüyle Osmanlılarda Musiki, İstanbul: Pan Yayıncılık, 1994.
• Aksoy, Bülent, Geçmişin Musiki Mirasına Bakışlar, İstanbul: Pan Yayıncılık,
• Aksüt, Sadettin, Bahardan Hazana Esintiler, İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 1995.
• Aksüt, Sadettin, 500 Yıllık Türk Musikisi Antolojisi, İstanbul: Türkiye Yayınevi, 1967.
• Aksüt, Sadettin, Türk Musikisi Güfteler I-II, İstanbul: Kervan Yayınları, 1983.
• Aksüt, Sadettin, Türk Musikisi’nin 100 Bestekârı, İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 1993.
• Aktüze, İrkin, Müziği Okumak, 5 c., İstanbul: Pan Yayıncılık, 2002.
• Alaner, A. Bülent, Tarihsel Süreçte Müzik, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2000.
• Ali, Filiz, Cemal Reşit Rey’e Armağan, Ankara: Sevda-Cenap And Müzik Vakfı Yayınları, 1996.
• Ali, Filiz, Müzik ve Müziğimizin Sorunları, İstanbul: Cem Yayınevi, 1987.
• Altar, Cevad Memduh, Paul Hindelmith ile Karşılaşmam, çev. Erdoğan Okyay, Ankara: Ankara-Alman Kültür Merkezi, 1984.
• Altar, Cevad Memduh, Opera Tarihi, 4 c., Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, 1989.
• And, Metin, Osmanlı Şenliklerinde Türk Sanatları, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1982.
• Aracı, Emre, Ahmet Adnan Saygun: Doğu-Batı Arası Müzik Köprüsü, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2001.
• Arel, H. Sadettin, Prozodi Dersleri, İstanbul: Pan Yayıncılık, 1992.
• Arel, H. Sadettin, Türk Musikisi Kimindir?, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, 1969.
• Arel, H. Sadettin, Türk Musikisi Nazariyat Dersleri, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1993.
• Ataman, Ahmet Muhtar, Musiki Tarihi, İstanbul: Maarif Vekâleti, 1928.
• Ataman, Sadi Yaver, Atatürk ve Türk Musikisi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1991.
• Atlığ, Nevzat, Türk Musikisi Klasikleri, Ankara: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı,
• Ayvazoğlu, Beşir, Ney’in Sırrı, İstanbul: Kapı Yayınları, 2007.
• Barkçin, Savaş Ş., Ahmed Avni Konuk: Görünmeyen Umman, İstanbul: Klasik, 2009.
• Behar, Cem, Ali Ufki’nin Bibliothegue Nationale de France’daki Turc 292 Yazması, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2008.
• Behar, Cem, Ali Ufki ve Mezmurlar, İstanbul: Pan Yayıncılık, 1990.
• Behar, Cem, Aşk Olmayınca Meşk Olmaz, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1998.
• Behar, Cem, İcra ve Aktarım, İstanbul: Afa Yayınları, 1993.
• Behar, Cem, Klasik Türk Musikisi Üzerine Denemeler, İstanbul: Bağlam Yayınları,
• Behar, Cem, Musikiden Müziğe, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2005.
• Behar, Cem, Zaman, Mekan ve Müzik, İstanbul: Afa Yayınları, 1992.
• Berivanlı, Ali Kemal, Aruz ve Ahenk, İstanbul: Nedve Yayınları, 1980.
• Berivanlı, Ali Kemal, Musiki Rehberi/Dini Musiki, İstanbul: Nedve Yayınları, 1968.
• Berk, Süleyman (haz.), Eyüplü Hattatlar-Musikişinaslar-Meşhurlar, İstanbul: Eyüp Belediyesi, 2004.
• Birkan, Üner, Dinleyicinin Kitabı, İzmir: Yakın Kitabevi, 2006.
• Budak, Ogün Atilla, Türk Müziğinin Kökeni-Gelişimi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2000.
• Cengiz, Halil Erdoğan, Yaşanmış Olaylarla Atatürk ve Müzik, Ankara: Musiki Ansiklopedisi Yayınları, 1991.
• Cemil, Mesut, Tanburi Cemil’in Hayatı, Ankara: Sakarya Basımevi, 1947.
• Cinuçen, Tanrıkorur, Osmanlı Dönemi Türk Musikisi, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2005.
• Cinuçen, Tanrıkorur, Türk Müzik Kimliği, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2004.
• Çalgan, Koral, Duyuşlar-Ulvi Cemal Erkin, Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları, 1991.
• Çalgan, Koral, Ulvi Cemal Erkin’e Armağan, Ankara: Sevda-Cenap And Müzik Vakfı Yayınları, 1992.
• Çetinkaya, Yalçın, Müzik Yazıları, İstanbul: Kaktüs Yayınları, 1999.
• Darbaz, Feridun, Türk ve Batı Müziği Dersleri, İstanbul: Musiki Kültür Derneği Yayınları, 1973.
• Durgun, Şenol, Türkiye’de Devletçi Gelenek ve Müzik, Ankara: Alter Yayıncılık,
• Elçin, Şükrü, Ali Ufki: Hayatı, Eserleri ve Mecmua-i Saz ü Söz, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1976.
• Ergun, Sadettin Nüzhet, Türk Musikisi Antolojisi I-II, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1942-1943.
• Erguner, Süleyman, Rauf Yekta Bey Neyzen-Müzikolog-Bestekâr, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2003.
• Ergur, Ali, Portedeki Hayalet: Müziğin Sosyolojisi Üzerine Denemeler, İstanbul: Bağlam Yayıncılık, 2002.
• Ezgi, Suphi, Nazari-Ameli Türk Musikisi I, İstanbul: Milli Mecmua Matbaası,
• Ezgi, Suphi, Nazari-Ameli Türk Musikisi II, İstanbul: Kaatçılık ve Matbaacılık A.Ş, 1935.
• Ezgi, Suphi, Nazari-Ameli Türk Musikisi III, İstanbul: Bankalar Basımevi, 1937.
• Ezgi, Suphi, Nazari-Ameli Türk Musikisi IV, İstanbul: Aklaya Matbaası, 1940.
• Ezgi, Suphi, Nazari-Ameli Türk Musikisi V, İstanbul: Hüsnütabiat Matbaası,
• Ezgi, Suphi, Türk Musikisi Klasiklerinden Temcit-Na’t-Salat-Durak, İstanbul: İstanbul Konservatuarı Neşriyatı, 1946.
• Farmer, Henry George, Onyedinci Yüzyılda Türk Çalgıları, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1999.
• Fırat, Ertuğrul Oğuz, Umursanmamış, İstanbul: Pan Yayıncılık, 1999.
• Fırat, Ertuğrul Oğuz, Çağdaş Küğ Tarihi İçin İmler-1, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1999.
• Fonton, Charles, 18. Yüzyılda Türk Müziği, çev. Cem Behar, İstanbul: Pan Yayıncılık, 1987.
• Gazimihal, Mehmet Ragıp, Musiki Sözlüğü, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1961.
• Gazimihal, Mehmet Ragıp, Türk Askeri Mızıkalar Tarihi, İstanbul: Maarif Basım, 1952.
• Gazimihal, Mehmet Ragıp, Türkiye-Avrupa Musiki Münasebetleri, İstanbul: Nümune Matbaası, 1939.
• Gazimihal, Mehmet Ragıp, Türk Nefesli Çalgıları, Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları, 1975.
• Gazimihal, Mehmet Ragıp, Türk Vurmalı Çalgıları, Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları, 1975.
• Gazimihal, Mehmet Ragıp, Ülkelerde Kopuz ve Tezeneli Çalgılarımız, Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları, 1975.
• Gedikli, Necati, “Avrupa Müziğinin Türk Müziğine Etkileri”, Türkiye’nin Müzik Atlası, İstanbul: Borusan Yayınları, 1998.
• Gezgin, Hakkı Süha, 1929’da Plaklarda Dinlediğiniz Sanatkârlar, İstanbul: Merkez Kitapçılık, 2007.
• Göktepe, Selahattin, Büyük Müzisyenler Ansiklopedisi I-II, İzmir: Teknik Kitap ve Mecmua Basımevi, 1962.
• Gölpınarlı, Abdülbaki, Mevlana’dan Sonra Mevlevilik, İstanbul: İnkılâp Kitabevi,
• Gölpınarlı, Abdülbaki, Mevlevi Adap ve Erkânı, İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 1963.
• Grebene, Bekir, Müzikle Tedavi, Ankara: Güven Kitapevi, 1978.
• Güngör, Nazife, Sosyo-Kültürel Açıdan Arabesk Müzik, İstanbul: Bilgi Yayınevi, 1990.
• Halıcı, Feyzi, Türk Müziğinin Dünü Bugünü Yarını, Ankara: Sevinç Matbaası,
• Hekimoğlu, Müşerref, Suna Kan’a Armağan, Ankara: Sevda-Cenap And Müzik Vakfı Yayınları, 1997.
• Heper, Sadettin, Mevlevi Ayinleri, Konya: Konya Turizm Derneği Yayını, 1974.
• Hindmith, Paul, Türk Küğ Yaşamının Kalkınması İçin Öneriler, İzmir: Küğ Yayını, 1983.
• İlerici, Kemal, Bestecilik Bakımından Türk Müziği ve Armonisi, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1970.
• İlyasoğlu, Evin, 25 Türk Bestecisi, İstanbul: Pan Yayıncılık, 1989.
• İlyasoğlu, Evin, Cemal Reşit Rey, Müzikten İbaret Bir Dünyada Gezintiler, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1997.
• İlyasoğlu, Evin, Çağdaş Türk Bestecileri, İstanbul: Pan Yayıncılık, 1998.
• İlyasoğlu, Evin, Müziğin Kanatlarında Söyleşiler, İstanbul: Pan Yayıncılık, 1991.
• İlyasoğlu, Evin, Zaman İçinde Müzik, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1999.
• İnal, İbnülemin Mahmut Kemal, Hoş Sada, İstanbul: İş Bankası Yayınları, 1958.
• Kabacalı, Alpay, Çeşitli Yönleriyle Neyzen Tevfik: Hayatı, Kişiliği, Şiirleri, İstanbul: Özgür Yayınları, 2003.
• Kahramankaptan, Şefik, İsmet İnönü ve Harika Çocuklar, Ankara: Ümit Yayıncılık, 1998.
• Kalaycıoğlu, Rahmi, Türk Musikisi Külliyatı, İstanbul: Türk Musikisi Külliyatı Yayınları, 1977.
• Kanık, Veli, Türk Musikisinde Ritm Unsuru ve Nota Kaideleri, İstanbul: İstanbul Belediye Konservatuarı Neşriyatı, 1954.
• Kaplan, Ayten, Kültürel Müzikoloji, İstanbul: Bağlam Yayıncılık, 2005.
• Karadeniz, Ekrem, Türk Musikisinin Nazariyet ve Esasları, İstanbul: İş Bankası Yayınları, 1982.
• Kaygısız, Mehmet, Türklerde Müzik, İstanbul: Kaynak Yayınları, 2000.
• Kızıltuğ, Fırat, Bandodan Klasik Müziğe, İstanbul: Pan Yayıncılık, 2003.
• Kızıltuğ, Fırat, Dildeste, İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2001.
• Kip, Tarık, TRT Türk Sanat Musikisi Saz Eserleri Repertuarı, Ankara: TRT Müzik Dairesi Yayınları, 1981.
• Kip, Tarık, TRT Türk Sanat Musikisi Söz Eserleri Repertuarı, Ankara: TRT Müzik Dairesi Yayınları, 1983.
• Kocabaşoğlu, Uygur, Şirket Telsizinden Devlet Radyosuna, Ankara: Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 1980.
• Kolçak, Olcay, Cemal Reşit Rey, İstanbul: Kastaş Yayınları, 2006.
• Kolçak, Olcay, Necip Kazım Akses, İstanbul: Kastaş Yayınları, 2006.
• Kolçak, Olcay, Ulusal Kimliğimizin Sesi: Marşlarımız, İstanbul: Kastaş Yayınları, 2003.
• Kolektif (ed. Gönül Paçacı), Cumhuriyet Sesleri, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları,
• Konuk, Ahmet Avni, Hanende, İstanbul: Mahmut Bey Matbaası, 1899.
• Koray, Fuad, Müzik Formları, İstanbul: Maarif Basımevi, 1957.
• Kozanoğlu, Cevdet, Radyo Hatıralarım, Ankara: TRT Yayınları, 1988.
• Kulin, Ayşe, Bir Tatlı Huzur, İstanbul: Everest Yayınları, 2005.
• Körükçü, Çetin, Türk Sanat Müziği, İstanbul: Hürriyet, 1998.
• Kutluk, Fırat, Müzik ve Politika, İstanbul: Doruk Yayınları, 1997.
• Kütahyalı, Önder, Çağdaş Müzik Tarihi, Ankara: Nejat İlhan Leblebicioğlu Yayıncılık, 1981.
• Kütahyalı, Önder, Kırk Yılın Sesi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1995.
• Lavignac, Albert, Musiki Terbiyesi, İstanbul: Kanat Kitabevi, 1939.
• Levent, Necdet, Türk ve Batı Müziği, Ezgilerde Çokses Yöntemi, İzmir: Levent Müzik Evi, 1998.
• Maraş, Zeynettin, Nağmelerin İçinden, İstanbul: Menteş Yayınları, 1988.
• Mimaroğlu, İlhan, Ertesi Günce, İstanbul: Pan Yayıncılık, 1994.
• Mimaroğlu, İlhan, Günsüz Günce, İstanbul: Pan Yayıncılık, 1989.
• Mimaroğlu, İlhan, Müzik Tarihi, İstanbul: Varlık Yayınları, 1987.
• Nail, Kesova, Musiki Meseleleri, İstanbul: Mayataş Matbaası, 1975.
• Nasır, AbdülBaki Dede, Tedkik-ü Tahkik İnceleme ve Gerçeği Araştırma, açıkla- ma ve notlarla günümüze çeviren Yalçın Tura, İstanbul: Pan Yayıncılık,
• Okyay, Erdoğan, Cevad Memduh Atlar’a Armağan, Ankara: Sevda Cenap And Müzik Vakfı, 1990.
• Oral, Zeynep, Tutkunun Kitabı, Leyla Gencer, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1996.
• Oransay, Gültekin, Atatürk ile Küğ, İzmir: Küğ Yayını, 1985.
• Oransoy, Gültekin, Batı Tekniğiyle Yazan 60 Türk Bağdarı, İzmir: Küğ Yayını, 1965.
• Ömürlü, Yusuf, İlahiler I-VI, İstanbul: Kubbealtı Derneği Yayını, 1979.
• Özalp, M. Nazmi, Türk Musikisi Tarihi, Derleme I-II, Ankara: TRT Müzik Dairesi Başkanlığı Yayınları, 1986.
• Özalp, M. Nazmi, Türk Sanat Musikisinin Yakın Tarihçesi ve Ruşen Ferit Kam, Ankara: Yorum Matbaası, 1983.
• Özasker, Ancan, Müzika-i Humayun’dan Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’na, İstanbul: Boyut Yayın Grubu, 1997.
• Özcan, Refik, Dildeki, Gönüldeki, Teldeki Güfteler, İstanbul: İnkılâp Kitapevi, 2003.
• Özer, Yetkin, Bilim Perspektifinden Müzik, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, 1997.
• Özışık, Edip, Musiki Sanatı, İstanbul: Nurgök Matbaası, 1963.
• Özkan, İsmail Hakkı, Türk Musikisi Nazariyatı ve Usuller, İstanbul: Ötüken Yayınevi, 1982.
• Özmel, İsmail, Türk Musikisi ve Kültürümüz, Ankara: Salkımsöğüt, 2007.
• Öztuna, Yılmaz, Abdülkaadir Maragi, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1988.
• Öztuna, Yılmaz, Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi I-II, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1992.
• Öztuna, Yılmaz, Dede Efendi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1996.
• Öztuna, Yılmaz, Hacı Arif Bey, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1987.
• Öztuna, Yılmaz, Hüseyin Sadettin Arel, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1986.
• Öztuna, Yılmaz, Itri, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1987.
• Öztuna, Yılmaz, Şevki Bey, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1988.
• Öztuna, Yılmaz, Türk Musikisi, Ankara: Türkpetrol Vakfı Yayınları, 1987.
• Öztuna, Yılmaz, Türk Musikisi Bestecileri Ansiklopedisi, İstanbul: Hayat Yayınları, 1969.
• Öztuna, Yılmaz, Türk Musikisi Kavram ve Terimleri Ansiklopedisi, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 2000.
• Öztuna, Yılmaz, Türk Musikisi Lügatı, İstanbul: Musiki Mecmuası Yayınları, 1955.
• Öztuna, Yılmaz, Türk Musikisi Teknik ve Tarihi, İstanbul: Kent Basımevi, 1987.
• Pamir, Leyla, Müzikte Geniş Soluklar, İstanbul: Ada Yayınları, 1989.
• Popescu-Judetz, Eugenia, XVIII. Yüzyıl Musiki Yazmalarından Kevseri Mecmuası Üstüne Karşılaştırmalı Bir İnceleme, çev. Bülent Aksoy, İstanbul: Pan Yayıncılık, 1998.
• Popescu-Judetz, Eugenia, Prens Dimitrie Cantemir: Türk Musikisi Bestekarı ve Nazariyatçısı, çev. Selçuk Alimdar, İstanbul: Pan Yayıncılık, 2000.
• Popescu-Judetz, Eugenia, Türk Musiki Kültürünün Anlamları, çev. Bülent Aksoy, İstanbul: Pan Yayıncılık, 1996.
• Refiğ, Gülper, Ahmet Adnan Saygun, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1991.
• Refiğ, Gülper, Atatürk ve Ahmet Adnan Saygun, İstanbul: Boyut Yayın Grubu, 1997.
• Rona, Mustafa, 20. Yüzyıl Türk Musikisi, İstanbul: Türkiye Yayınevi, 1970.
• Sağlam, Atilla, Türk Musiki/Müzik Devrimi, Bursa: Alfa Aktüel Yayınları, 2009.
• Sağlam, Ali Rıza, Hafız Sami, İstanbul: Ahmet Sait Matbaası, 1947.
• Salgar, M. Fatih, Dede Efendi: Hayatı, Sanatı, Eserleri, İstanbul: Ötüken Yayınları,
• Salgar, M. Fatih, 50 Türk Müziği Bestekarı, İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2005.
• Sanal, Haydar, Mehter Musikisi, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1964.
• Sanal, Haydar, Mehter Musikisi Bestekâr Mehterler-Mehter Havaları, İstanbul: Milliyet Basımevi, 1964.
• Say, Ahmet, Müzik Tarihi, Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları, 3. bs. 1997.
• Say, Ahmet, Müzik Ansiklopedisi, 4 c., Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları, 1985.
• Say, Ahmet, Türkiye’nin Müzik Atlası, İstanbul: Borusan Yayınları, 1998.
• Saygun, Ahmed Adnan, Atatürk ve Musiki, Ankara: Sevda-Cenap And Müzik Vakfı Yayınları, 1981.
• Selanik, Cavidan, Müzik Sanatının Tarihsel Serüveni, Ankara: Doruk Yayıncılık, 1996.
• Sevengil, Refik Ahmet, Opera Sanatı ile İlk Temaslarımız, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1969.
• Sıdal, Ferit, Türk Musikisi Nazariyeti, Ankara: TRT Müzik Dairesi Yayınları, 1988.
• Signell, K. L. Makam: Türk Musikisinde Makam Uygulaması, çev. İlhami Gökçen, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2006.
• Sözer, Vural, Müzik ve Müzisyenler Ansiklopedisi I-II, İstanbul: Tan Matbaası, 1964.
• Spatar, Mehmet Halim, Müzik Yazılarım, İstanbul: Pan Yayıncılık, 2007.
• Sun, Muammer, Türkiye’nin Kültür-Müzik-Tiyatro Sorunları, Ankara: Türk Kültür Yayınları, 1969.
• Sun, Muammer/Katoğlu, Murat, Türk Kalarak Çağdaşlaşmak: Türkiye’nin Kültür Sanat Sorunları, Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları, 1993.
• Sürelsan, İsmail Baha, Ahmet Rasim ve Müzik, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi,
• Sürelsan, İsmail Baha, Türk Musikisi Tarihi (Ders Notları), Ankara Radyosu, 1972.
• Sürelsan, İsmail Baha, Dini Türk Musikisine Giriş, (A.Ü. İlahiyat Fak. Ders Notları), TRT, 1972.
• Şen, H. Oral, Alâeddin Yavaşça, İstanbul: TRT Yayınları, 1998.
• Şengel, Ali Rıza, İlahiler, İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı, 1988.
• Şardağ, Rüştü, Mustafa Itri Efendi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1992.
• Tanburi Cemil Bey, Rehber-i Musiki, İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi, 1993.
• Tarcan, Selim Sırrı, Müziğin Dili, Ankara: Milli Eğitim Basımevi, 1945.
• Taşan, Turhan, Kadın Besteciler, İstanbul: Pan Yayıncılık, 2000.
• Taşçı, Muharrem, Şarkı Güfteleri, İstanbul: Marmara Basımevi, 1961.
• Tuğlacı, Pars, Mehterhaneden Bandoya, İstanbul: Cem Yayınevi, 1986.
• Tura, Yalçın, Geçmişten Günümüze Türk Müziği, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2000.
• Tura, Yalçın, Türk Musikisinin Meseleleri, İstanbul: Pan Yayıncılık, 1988.
• Uçan, Ali, İnsan ve Müzik, Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları, 1994.
• Uçan, Ali, Türk Müzik Kültürü, Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları, 2000.
• Ufki, Ali, Mecmua-i Saz ü Söz, Ankara: Kültür Bakanlığı, 1976.
• Uludağ, Süleyman, İslam Açısından Musiki ve Sema, Bursa: Uludağ Yayınları,
• Ungay, Hurşit, Türk Musikisinde Usuller ve Kudüm, İstanbul, 1981.
• Usmanbaş, İlhan, Müzikte Biçimler, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1974.
• Uysal, Sermet Sami, Baki Kalan Bu Kubbede, İstanbul: Leyla ile Mecnun Yayınları,
• Uz, Kazım, Musiki Istılahı, günümüze çevrilmiş ve genişletilmiş yeni baskıyı hazırlayan Gültekin Oransay, Ankara, 1964.
• Uzdilek, Salih Murad, İlim ve Musiki, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1977.
• Üner, Birkan, İdil Biret’e Armağan, Ankara: Sevda-Cenap Ant Müzik Vakfı, 1997.
• Üngör, Ethem Ruhi, Türk Marşları, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1966.
• Üngör, Ethem Ruhi, Türk Musikisi Güfteler Antolojisi, İstanbul: Eren Yayınları, 1981.
• Ünkan, Emin; Ünkan, Hakan; Ünkan, Bedia, Türk Sanat Musikisinde Temel Bilgiler, İstanbul: Genel Kültür Yayınları, 1984.
• Ünlü, Cemal, Git Zaman Gel Zaman: Fonograf-Gramafon-Taşplak, İstanbul: Pan Yayıncılık, 2004.
• Vural, Yıldırım, Müzik Felsefesine Giriş, İstanbul: Bağlam Yayınları, 2006.
• Yavaşça, Alaaddin, Türk Musikisi’nde Kompozisyon ve Beste Biçimleri, İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Yayınları, 2002.
• Yavuzoğlu, Nail, 21. Yüzyılda Türk Müziği Teorisi, İstanbul: Pan Yayıncılık, 2008.
• Yayıngöl, Hasan Sami, Müziğin Gelişimi ve Biçimleri, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 1988.
• Yekta, Rauf, Esatiz-i Elhan: Hoca Zekai Dede Efendi, Hoca Abdülkadir-i Maragi ve Dede Efendi, İstanbul: Pan Yayıncılık, 2000.
• Yekta, Rauf, Türk Musikisi, çev. Orhan Nasuhioğlu, İstanbul: Pan Yayıncılık, 1986.
• Yener, Faruk, Müzik, İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu, 1983.
• Yener, Faruk, Müzik Klavuzu, İstanbul: Milliyet Yayınları, 1976.
• Yener, Faruk, Şu Essiz Müzik Sanatı, İstanbul: Cem Yayınevi, 1990.
• Yiğitbaş, Sadık, Dil, Din, Musiki, İstanbul: İstanbul Matbaa Sanat Enstitüsü,
• Yücel, Haluk (haz.), Türkiye’de Din ve Din Dışı Müziklerin Karşılaştırmalı Araş- tırması, İstanbul: Yöntem Yayınları, 2007.
• Zeren, Ayhan, Müziğin Fiziksel Temelleri, Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları,
• Zeren, Ayhan, Müzikte Ses Sistemleri, 2. bs., İstanbul: Pan Yayıncılık, 2008.
• Zeren, Ayhan, Müzik Sorunlarımız Üzerine Araştırmalar, İstanbul: Pan Yayıncılık, 2003.
• Vefa Saygın ÖĞÜTLE & Hüseyin ETİL