Armağan Kitaplar: Sanat Tarihi, Mimarlık Tarihi ve Arkeolojinin Buluşma Mekânları

Year 2009, Issue: 14, 643 - 656, 01.09.2009

Halil İbrahim Düzenli

Abstract

Türkiye’de giderek yerleşen ve adeta bir ritüele dönüşen armağan kitap olgusu, müstakil bir kuramsal konuya, içerik bakımından üzerinde durulan bir meseleye henüz dönüşmemiştir. Diğer taraftan zihinlere bir olgu ve duygusal bir motto olarak yerleştiği söylenebilir. Türkiye’de bu olgunun ve içeriklerin yerleştiği ya da daha fazla görünür kılındığı alanlardan biri de sanat tarihidir. Sanat tarihini birbirine yakın alanlar olarak mimarlık tarihi ve arkeolojiyle birlikte düşünmek gerekir. Sanat tarihinde 1960’larda başlayan gelenek 2000’lerde yoğunlaşarak devam etmektedir. Türkiye’de sanat ve mimarlık tarihi alanında 1963 yılından 2009 yılına kadar toplam 40 isim için 43 armağan çalışmasına ulaşılmıştır. Arkeoloji alanında ise 23 adet armağan kitap yayınlanmıştır. Bu yazıda, hediye/armağan ve armağan kitap olgusu hakkında bazı zihin egzersizlerinde bulunulmuş, sonrasında yazının hacmini arttırmamak adına sanat tarihi-arkeolojimimarlık tarihi alanındaki armağan kitaplar kısaca tanıtılmış, içerikleri hakkında bir takım yorumlar yapılacak ve bütün bunlara armağan kitap ve seçme makale bibliyografyaları eşlik etmiştir. Örneklendirmelerde sanat tarihi-arkeoloji-mimarlık tarihi alanları dışına çıkılmamaya gayret edilmiştir.

Keywords

Hediye/Armağan, Armağan Kitap, Sanat Tarihçileri, Mimarlık Tarihçileri, Arkeologlar, Türkiye

Festschrifts: The Meeting Places of Art History, Architectural History and Archeology

Abstract

Despite constituting an increasingly popular phenomenon in Turkey, Festschrift has not yet been transformed into a separate theoretical subject. On the other hand, it has already settled into minds as an emotional motto. One of the fields in Turkey wherein this phenomenon is deemed more visible is art history. Art history has to be considered together with architectural history and archeology. The art historical tradition beginning in the 1960s is still in progress today with considerable intensification after the year 2000. This study has located forty-three Festschrifts for forty names in art history and architectural history in between 1963 and 2009. In archeology, twenty-three Festschrifts have been published. This article primarily contains some mental exercise on this phenomenon and briefly introduces the Festschrifts in the fields of art history, architectural history and archeology. This is accompanied by brief commentary on their contents and bibliographies of Festschrifts and selected articles. Examples are restricted to the areas of art history, architectural history and archeology.

Keywords

Festschrifts, Art Historians, Architectural Historians, Archaeologists, Turkey

References

• Aslanapa, Oktay (ed.), Beiträge Zur Kunst Asiens, in Memoriam Ernst Diez, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Enstitüsü Yayınları: 1, Baha Matbaası, 1963.
• Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi, in Memoriam Prof. Albert Louis Gabriel, sy. IX (Özel sayı), Ankara, 1978.
• Bedrettin Cömert’e Armağan, Hacettepe Üniversitesi Sosyal ve İdari Bilimler Fakültesi Beşeri Bilimler Dergisi, Özel Sayı, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 1980. (“Kitapta yer alan yazıların önemli bir kesimi, O’nun anısına Sanat Tarihi Bölümü tarafından, 3-7 Haziran 1979 tarihinde düzenlenmiş olan ‘Sanat Tarihi ve Sanat Sorunları Semineri’ne verilen bildirilerden oluşmaktadır”. Kitapta beş bölüm yer almaktadır. Bunlar: “Bedrettin Cömert’in Bilimsel Kişiliği”, “Estetik”, “Edebiyat ve Eleştiri”, “Dilbilim” ve “Sanat Tarihi”dir. Makale bibliyografyamızda ilk bölüm, ikinci bölüm ve son bölümdeki yazılar yer almaktadır).
• Suut Kemal Yetkin’e Armağan, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, Armağan Dizisi: 1, 1984. (Kitaptaki yazıların 5 tanesi hariç geriye kalan kısmı 18-20 Kasım 1981’de düzenlenen ‘Sanat Tarihi ve Sanat Sorunları Semineri’nde sunulan bildirilerden oluşmaktadır).
• Kemal Çığ’a Armağan, İstanbul: Topkapı Sarayı Müzesi Yayını, 1984.
• Türk Kültürü Araştırmaları, Dr. Emel Esin’e Armağan Sayısı, sy. XXIV/1, 1986.
• Çongur, H. Rıdvan (ed.), Remzi Oğuz Arık Armağanı, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları, 1987.
• Sanat Tarihinde Doğudan Batıya - Ünsal Yücel Anısına Sempozyum Bildirileri (14-15 Mayıs 1987), İstanbul: Sandoz Kültür Yayınları, 1989.
• Semavi Eyice Armağanı: İstanbul Yazıları, İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yay., 1992.
• Prof. Dr. Yılmaz Önge Armağanı, Konya: Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi Yayınları, 1993.
• Sanat Tarihinde İkonografik Araştırmalar, Güner İnal’a Armağan, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, Armağan Dizisi: 4, 1993. (Hacettepe Üniversitesi Arkeoloji-Sanat Tarihi Bölümü tarafından düzenlenen “Sanat Tarihinde İkonografik Araştırmalar” konulu seminerde sunulan bildirilerden oluşmaktadır).
• Türk Kültürü Araştırmaları, Prof.Dr. Oktay Aslanapa’ya Armağan Sayısı, sy. XXXI/1- 2, 1995.
• Mülayim, Selçuk, Zeki Sönmez ve Ara Altun (ed.), Oktay Aslanapa Armağanı, İstanbul: Bağlam Yayınları, 1996.
• Ahunbay, Zeynep, Deniz Mazlum ve Kutgün Eyüpgiller (ed.), Prof. Doğan Kuban’a Armağan, İstanbul: Eren Yayınları, 1996.
• Demiriz, Yıldız (haz.), Prof. Dr. Şerare Yetkin Anısına Çini Yazıları, İstanbul: Sanat Tarihi Derneği Yayını, 1996.
• Yardımcı, Mehmet (ed.), 50. Kültür ve Sanat Yılında Dr. Mehmet Önder’e Armağan: Milli Kültür Araştırmaları, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., 1996.
• Semra Ögel’e Armağan Mimarlık ve Sanat Tarihi Yazıları, İstanbul: Ege Yayınları, 1999.
• Kafesçioğlu, Çiğdem ve Lucienne Thys-Şenocak (ed.), Aptullah Kuran’a Armağan Yazılar / Essays in Honour of Aptullah Kuran, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1999.
• Mahir, Banu (haz.), Celal Esad Arseven Anısına Sanat Tarihi Semineri Bildirileri (7-9 Mart 1994), İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Yay., 2000.
• Schick, Irvin Cemil (ed.), M. Uğur Derman 65 Yaş Armağanı / 65th Birthday Festschrift, İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yay., 2000.
• Denktaş, Mustafa ve Yıldız Özbek (ed.), Prof. Dr. Zafer Bayburtluoğlu Armağanı Sanat Yazıları, Kayseri: Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, 2001.
• Tanman, M. Baha ve Uşun Tükel (ed.), Arkeoloji ve Sanat Tarihi Araştırmaları: Yıldız Demiriz’e Armağan, İstanbul: Simurg Yayınları, Armağan 1, 2001.
• Uluslararası Sanat Tarihi Sempozyum Bildirileri, Prof. Dr. Gönül Öney’e Armağan (10-13 Ekim 2001), İzmir: Ege Ün. Edebiyat Fak. Sanat Tarihi Bölümü, 2002.
• Acun, Hakkı, Halit Çal ve Gül Tunçel (ed), Prof. Dr. Haluk Karamağaralı Armağanı, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2002.
• Doğan, Nermin Şaman (haz.), Ortaçağ’da Anadolu, Prof. Dr. Aynur Durukan’a Armağan, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Yayınları, 2002. (“Bu kitap, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü’nce 8-9 Mayıs 2000 tarihleri arasında Prof. Dr. Aynur Durukan’a armağan olarak düzenlenen ‘Ortaçağ’da Anadolu’ semineri bildirileri ve diğer yazarların makalelerini içermektedir”).
• Sanat Tarihi Defterleri - Metin Ahunbay’a Armağan Bizans Mimarisi Üzerine Yazı- lar-, sy. 8 (Özel Sayı), Ege Yayınları, 2004.
• Ağır, Aygül, Deniz Mazlum ve Gül Cephanecigil (ed.), Afife Batur’a Armağan Mimarlık ve Sanat Tarihi Yazıları, İstanbul: Literatür Yayınları, 2005.
• Eğribel, Ertan ve Ufuk Özcan (ed.), Sosyoloji Yıllığı Kitap 12: Semavi Eyice’ye Saygı, Tarihte Doğu-Batı Çatışması, İ.Ü. Sosyoloji Araştırma Merkezi Çalışması, İstanbul: Kızılelma Yayıncılık, 2005.
• Prof. Dr. Günsel Renda Onuruna Uluslararası “Gelenek, Kimlik, Bireşim: Kültürel Kesişmeler ve Sanat” Sempozyumu (16-18 Kasım 2005), Bildiri Özetleri Kitabı, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü, 2005.
• Topkapı Sarayı ve Osmanlı Sanatı: Uluslararası Filiz Çağman’a Armağan Sempozyum (07-11 Şubat 2005), İstanbul: Topkapı Sarayı Müzesi, (Henüz Basılmadı).
• Belli, Oktay ve Belma Barış Kurtel (ed.), 60. Yaşında Sinan Genim’e Armağan Makaleler, İstanbul, 2005.
• Arel, Ayda, Ersen Gürsel ve Süha Özkan (ed.), Selçuk Batur İçin Mimarlık Yazıları, İstanbul: Yalçın Matbaası, 2005.
• Yazar, Turgay (ed.), Sanatta Anadolu-Asya İlişkileri: Prof. Dr. Beyhan Karamağaralı’ya Armağan, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 2006. (“Bu kitap Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü’nce 6-7 Mart 2003 tarihleri arasında Prof. Dr. Beyhan Karamağaralı’ya armağan olarak düzenlenen ‘Sanatta Anadolu-Asya İlişkileri’ semineri bildirileri ile diğer yazarların makalelerini içermektedir”).
• Denktaş, Mustafa ve Osman Eravşar (ed.), Sanat Tarihi Araştırmaları: Prof. Dr. Haşim Karpuz’a Armağan, Konya, Kayseri: Kıvılcım Kitabevi, 2007.
• Koz, M. Sabri (haz..), Metin And’a Armağan, İstanbul, 2007.
• Karpuz, Haşim ve Osman Eravşar (ed.), İpek Yolu, Konya Kitabı X - Rüçhan Arık’a Armağan / in Honour of Konya: Konya Ticaret Odası Yayınları, 2007. (25-27 Nisan 2007 tarihinde Konya’da düzenlenen “Uluslararası Türk Sanatı ve Arkeolojisi Sempozyumu”nda sunulan bildirilerden oluşmaktadır).
• XI. Ortaçağ-Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu, Prof. Dr. Rahmi Hüseyin Ünal’a Armağan (17-19 Ekim 2007), İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, (Henüz Basılmadı).
• Boran, Ali, Osman Aytekin ve Mehmet Top (ed.), Prof. Dr. Abdüsselam Uluçam Armağanı, Ankara: Van Çevre ve Kültür Derneği Yay., 2008.
• Alp, A. Oğuz (ed.), Ebru Parman’a Armağan Sanat Tarihi ve Arkeoloji Yazıları, Ankara: Alter Yayınları, 2009.
• Görür, Muhammet (ed.), X. Ortaçağ - Türk Dönemi Kazı Sonuçları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu (3-6 Mayıs 2006): Prof. Dr. H. Örcün Barışta’ya Armağan, Ankara: Gazi Üniversitesi Yay., 2009.
• Akçaoğlu, Yasemin ve Sema Doğan (haz.), Semavi Eyice Kaynakçası: 86 Yıla Armağan, İstanbul: Kitap Yayınevi, 2009.
• Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, sy. 13 (“Merhum Turgut Cansever’in Hatırasına” Türk Mimarlık Tarihi Özel Sayısı), 2009.
• Akurgal, Ekrem ve U. Bahadır Alkım (ed.), Mansel’e Armağan / Melanges Mansel, 3 cilt, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay., 1974.
• Başgelen, Nezih ve Mihin Lugal (ed.), Jale İnan Armağanı, 2 c., İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yay., 1989.
• Sedat Alp’e Armağan: Hittite and Other Anatolian and Near Eastern Studies in Honour of Sedat Alp, Ankara: Anadolu Medeniyetlerini Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları, 1992.
• Mellink, Machteld Johanna, Edith Porada ve Tahsin Özgüç (ed.), Aspects of Art and Iconography: Anatolia and its Neighbors, Studies in honor of Nimet Özgüç, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay., 1993.
• Başgelen, Nezih (ed.), In Memoriam İ. Metin Akyurt ve Bahattin Devam Anı Kitabı, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yay., 1995.
• Bayburtluoğlu, Cevdet (ed.), Akurgal’a Armağan: Anadolu XXIII 1984-1997 / Festschrift Akurgal: Anatolia XXIII 1984-1997, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yay., 1997.
• Arsebük, Güven, Machteld J. Mellink ve Wulf Schirmer (ed.), Karatepe’deki Işık / Light on Top of the Black Hill, Studies Presented to Halet Çambel, İstanbul: Ege Yay., 1998.
• Mat, Afife, Erwin Lucius, Bülent Özaltay ve Öztan Öncel (ed.), Festschrift für Arslan Terzioglu, Hommage Au Professeur Arslan Terzioglu / Arslan Terzioğlu’na Armağan, 60. Doğum Yılı Anısına, İstanbul: Isis Yay., 1999.
• Aslanapa, Oktay ve Ekmeleddin İhsanoğlu (haz.), Emin Bilgiç Hatıra Kitabı, İstanbul: İSAR - İslam Tarih ve Kültürünü Araştırma Vakfı Yay., 2000
• İdil, Vedat, Coşkun Özgünel, Orhan Bingöl ve Seyhan Doruk (ed.), Günışığında Anadolu, Cevdet Bayburtluoğlu için Yazılar / Anatolia in Daylight, Essays in Honour of Cevdet Bayburtluoğlu, İstanbul: Homer Kitabevi Yay., 2001.
• Özbaşaran, Mihriban, Oğuz Tanındı ve Ahmet Boratav (ed.), Archaeological Essays in Honour of Homo amatus: Güven Arsebük için Armağan Yazılar, İstanbul: Ege Yay., 2003.
• Özdoğan, Mehmet, Harald Hauptmann ve Nezih Başgelen (ed.), Köyden Kente: Yakındoğu’da İlk Yerleşimler, Ufuk Esin’e Armağan / From Village to Cities: Early Villages in the Near East, Studies Presented to Ufuk Esin, 2 c., İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yay., 2003.
• Korkut, Taner, Havva İşkan ve Gül Işın (ed.), Anadolu’da Doğdu: 60. Yaşında Fahri Işık’a Armağan / Festschrift für Fahri Isik zum 60. Geburtstag, İstanbul: Ege Yay., 2004.
• Şahin, Mustafa ve İ. Hakan Mert (ed.), Ramazan Özgan’a Armağan / Festschrift für Ramazan Özgan, İstanbul: Ege Yay., 2005.
• Takaoğlu, Turan (ed.), Anadolu Arkeolojisine Katkılar: 65. Yaşında Abdullah Yaylalı’ya Sunulan Yazılar, İstanbul: Hitit Color Yay., 2006.
• Erkanal-Öktü, Armağan, E. Özgen vd. (ed.), Hayat Erkanal’a Armağan: Kültürlerin Yansıması / Studies in Honor of Hayat Erkanal: Cultural Reflections, İstanbul: Homer Kitabevi Yay., 2006.
• Tolun, Veysel ve Turan Takaoğlu (ed.), Sevim Buluç Anı Kitabı / In Memoriam Sevim Buluç, Çanakkale: Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Yay., 2006.
• Alparslan, Metin, M. Doğan Alparslan ve H. Peker (ed.), Belkıs Dinçol ve Ali Dinçol’a Armağan / Festschrift in Honor of Belkıs Dinçol and Ali Dinçol, İstanbul: Ege Yay., 2007.
• Umurtak, Gülsün, Şevket Dönmez ve Aslıhan Yurtsever (ed.), Refik Duru’ya Armağan / Studies in Honour of Refik Duru, İstanbul: Ege Yay., 2007.
• Öztepe, Erhan ve Musa Kadıoğlu (ed.), Patronvs: Coşkun Özgünel’e 65. Yaş Armağanı / Festschrift für Coşkun Özgünel zum 65. Geburtstag, İstanbul: Homer Kitabevi Yay., 2007.
• Işık, Cengiz ve Zeynep Çizmeli Öğün (ed.), Calbis: Baki Öğün’e Armağan / Melanges Offerts a Baki Öğün, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay., 2007.
• Tarhan, Taner, Aksel Tibet ve Erkan Konyar (ed.), Muhibbe Darga Armağanı, İstanbul: Sadberk Hanım Müzesi Yay., 2008.
• Delemen, İnci, Sedef Çokay-Kepçe, Aşkım Özdizbay ve Özgür Turak (ed.), Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu’na 65. Yaş Armağanı - Euergetes - Festschrift für Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu zum 65. Geburtstag, 2 c., İstanbul: AKMED/Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Yay., 2008.
• Sağlamtimur, Haluk vd. (ed.), Altan Çilingiroğlu’na Armağan: Yukarı Denizin Kıyısında Urartu Krallığı’na Adanmış Bir Hayat / Studies in Honour of Altan Çilingiroğlu: A Life Dedicated to Urartu on the Shores of the Upper Sea, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yay., 2009.