Sosyal Medyada Kutsalın Profan Şekilde Sorgulanması

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 113 - 129, 31.12.2023

Handan Yalvaç Arıcı

Öz

Yeni medya araçları bireylere içerik üretme ve bu içerikleri paylaşabilme imkânı tanımaktadır. Dünyanın her yerinden paylaşılan görsel, ses dosyası, video olmak üzere birçok içerik ortak bir dil ve ortak bir kültür oluşturmaktadır. Dijital kültür bireylerin hayat anlayışlarının ve tarzlarının değişip dönüşmesine neden olmaktadır. Dijital dil ve kültür geleneksel dil ve kültürden farklı olarak özel alan ya da kamusal alan, ahlaki ya da gayri ahlaki, edebi ya da gayri edebi olmasına bakılmaksızın her türlü söylemin normal olarak değerlendirilmesidir. Her türlü ifadenin kabul gördüğü mecralarda kutsala yönelik söylemlerin de profan bir şekle büründüğü görülmektedir. Allah, Hz. Peygamber, Kur’an ve ibadetler hakkındaki sorgulama tarzı konuyu araştırmaktan ve anlamaya çalışmaktan daha çok değersiz ve sıradan kılmaya yönelik bir eylem olarak yansımaktadır. “Allah narsis olduğu için mi yarattığı insanlardan kendisine kulluk yapmalarını istiyor?”, “Muhammed Hatice hayattayken onun zenginliğinden ve prestijinden yararlanmak içi mi başka bir kadınla evlenmedi?”, “Kur’an’daki emir ve yasaklar insan özgürlüğüne aykırı değil mi?”, “5 vakit namaz kılmak spor yapmak gibi bir ritüel değil midir?” gibi sorular ergen ve gençleri sorgulamalarına değil kutsalı ve kutsala ait olanları değersiz görmelerine neden olmaktadır. İçerik analizi yöntemi kullanılan bu çalışmada sosyal medya platformlarında kutsalın profanlaştırılmasının ergen ve gençlerin din anlayışlarını olumsuz şekilde etkilediği gösterilmekte, bu konuda yapılabilecek eylemlerle ilgili önerilerde bulunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Sosyal Medya, Kutsal, Profan, Gençlik

المقدس بشكل بروفان في وسائل التواصل الاجتماعيbتساؤل

Öz

تمكن الوسائل الاعلام الجديدة للناس بإنتاج المحتويات ومشاركتها. تشكل العديد من المحتويات من جميع أنحاء العالم لغة مشتركة وثقافة مشتركة عبر الصور والملفات الصوتية ومقاطع الفيديو المشتركة. تؤدي الثقافة الرقمية إلى تغيير وتحويل وجهة النظر للحياة. اللغة الرقمية والثقافة الرقمية، على عكس اللغة والثقافة التقليدية، تؤدي الى ان جميع أنواع الخطاب بأنه عادي، بغض النظر عن أنه خاصة أو عامة، أخلاقية أو غير أخلاقية، أدبية أو غير أدبية من الواضح أن الاقوال حول المقدس تتخذ شكلاً دنيوياً في وسائل الإعلام حيث يتم قبول جميع أنواع التعبيرات ينعكس أسلوب التساؤل عن الله والنبي و القرِان والعبادات كأن الموضوع عاديا لا قيمة له بدلاً من البحث و محاولة فهمه: "هل الله نرجسي ويريد من خلقه أن يخدمه؟، "ألم يتزوج محمد من امرأة أخرى بينما كانت خديجة على قيد الحياة للاستفادة من ثروتها و منصبها؟"، "أليست الأوامر والنواهي في القرآن ضد  لحرية الإنسان؟ "،" أليست الصلاة خمس مرات من الشعائر مثل ممارسة الرياضة؟" مثل هذه الأسئلة لا تجعل المراهقين والشباب يتساءلون، بل تجعلهم ينظرون إلى المقدس على أنه لا قيمة له. في هذه الدراسة التي تستخدم منهج تحليل المحتوى و يتبين أن تدنيس المقدسات في وسائل التواصل الاجتماعي بشكل بروفان يؤثر سلبًا على الفهم الديني لدى المراهقين والشباب، وتقدم الدراسة اقتراحات حول الإجراءات التي يمكن اتخاذها في هذا الصدد

Anahtar Kelimeler

التربية الدينية, وسائل التواصل الاجتماعي, المقدس، برفان, ، الشباب

Profan Inquiry of The Holy in Social Media

Öz

Yeni medya araçları bireylere içerik üretme ve bu içerikleri paylaşabilme imkânı tanımaktadır. Dünyanın her yerinden paylaşılan görsel, ses dosyası, video olmak üzere birçok içerik ortak bir dil ve ortak bir kültür oluşturmaktadır. Dijital kültür bireylerin hayat anlayışlarının ve tarzlarının değişip dönüşmesine neden olmaktadır. Dijital dil ve kültür geleneksel dil ve kültürden farklı olarak özel alan ya da kamusal alan, ahlaki ya da gayri ahlaki, edebi ya da gayri edebi olmasına bakılmaksızın her türlü söylemin normal olarak değerlendirilmesidir. Her türlü ifadenin kabul gördüğü mecralarda kutsala yönelik söylemlerin de profan bir şekle büründüğü görülmektedir. Allah, Hz. Peygamber, Kur’an ve ibadetler hakkındaki sorgulama tarzı konuyu araştırmaktan ve anlamaya çalışmaktan daha çok değersiz ve sıradan kılmaya yönelik bir eylem olarak yansımaktadır. “Allah narsis olduğu için mi yarattığı insanlardan kendisine kulluk yapmalarını istiyor?”, “Muhammed Hatice hayattayken onun zenginliğinden ve prestijinden yararlanmak içi mi başka bir kadınla evlenmedi?”, “Kur’an’daki emir ve yasaklar insan özgürlüğüne aykırı değil mi?”, “5 vakit namaz kılmak spor yapmak gibi bir ritüel değil midir?” gibi sorular ergen ve gençleri sorgulamalarına değil kutsalı ve kutsala ait olanları değersiz görmelerine neden olmaktadır. İçerik analizi yöntemi kullanılan bu çalışmada sosyal medya platformlarında kutsalın profanlaştırılmasının ergen ve gençlerin din anlayışlarını olumsuz şekilde etkilediği gösterilmekte, bu konuda yapılabilecek eylemlerle ilgili önerilerde bulunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Sosyal Medya, Kutsal, Profan, Gençler

Kaynakça

• Abercrombie, N. vd. (1988). Dıctionary of Sociology. London: Penguin Books.
• Akalın, Ş. H. (2011). Türkçe Sözlük (11. Basım). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Akseki, A. H. (1983). İslâm Dini İtikat, İbadet, Ahlak. Ankara: Gaye Matbaacılık Sanayii ve Ticaret A.Ş.
• Ardoğan, R. (2009). "Taklîdî İmanın Geçerliliği". Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 50(2), 39-70.
• Atheistrepublic. (2023). " God works mystreious, ineffective and breathtakingly cruel ways". Instagram. (Erişim: 25.08.2023). https://www.instagram.com/atheistrepublic/
• Ateizm Derneği TV. (2021). "Allah'a İnanmamak İçin 10 Sebep". YouTube. (Erişim: 25.08.2023) https://www.youtube.com/watch?v=cCwgsBewGe4&t=201s.
• Bekaroğlu, Ş. B. (2011). "Doktor-Hasta İlişkilerinde Sosyal Medya Kullanımı", Akademik Araştırmalar Dergisi, 13, 145-165.
• Budak, E. (2023). Erken Çocukluk Döneminde Değerler Eğitimi Bağlamında Mahremiyet Eğitimi̇. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Camus, A. (1998). Başkaldıran İnsan (Yücel, T. Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
• Cürcânî, Ebü'l-Hasen Alî b. Muhammed b. Alî Seyyid Şerîf Hanefi. (1985). Ta’rifat. Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye.
• Çamlıdere, M. (2018). Din Ekranda Nasıl Durur? Medyada Dinin Popüler Temsilleri. İstanbul: Ketebe Yayınları. Deniz, Y. (2018). “tanrı kelamı değildir”. YouTube. (Erişim tarihi: 25.08.2023). https://www.youtube.com/watch?v=5Z6_xq0lQ3c&t=224s
• Deniz, Y. (2020). “Muhammedin Karıları”. YouTube. (Erişim tarihi: 25.08.2023). https://www.youtube.com/watch?v=w-x3A5p23cc
• Doğan, M. (2011). Büyük Türkçe Sözlük. Ankara: Yazar Yayınları.
• Düzgen, Ş. (2020). Popüler Kültür Bağlamında Sosyal Medya ve Din: Sözler Köşkü Örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ebu’l-Fadl Cemalüddin Muhammed b. Mükerrem İbn Manzur. (2010). Lisânü’l-Arabi’l-Muhit. Beyrut: Dâru Sâdır. Frager, R. (2005). Kalp Nefs ve Ruh ( Kapaklıkaya, İ. Çev.). İstanbul: Gelenek Yayıncılık.
• Güç, A. (1998). "Dinlerde Kutsal ve Kutsallık Anlayışı". Dinler Tarihi Araştırmaları I, Ankara: Sempozyum: 08-09.Kasım.1996).
• Heidegger, M. (1977). “The Question Concerning Technology”. The Question Concerning Technology and Other Essays, (Lovitt, W. çev.) New York: Harper & Row Publishers.
• Islam, T. (2019). The Impact Of Socıal Medıa On Muslım Socıety: From Islamıc Perspectıve. International Journal of Social and Humanities Sciences (IJSHS), 3(3), 95- 114.
• Jimmie, M. (2014). Definition and Classes of Social Media. Harvey, K. (Ed.), Encyclopedia of Social Media and Politics. U.S.A.: Sage Publications.
• Karaman, F. vd. (2006). Dinî Kavramlar Sözlüğü. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Karaduman, N. (2017). "Popüler Kültürün Oluşmasında ve Aktarılmasında Sosyal Medyanın Rolü", Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi XLIII, 7-27.
• Kolektif. (2007). İlmihal 1. Cilt / İman ve İbadetler. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kuşçu, E. (2011). "Kutsal Kavramını Yeniden Düşünmek: Mana Modelinden Düzen Nosyonuna Doğru", Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 11(3), 165-186. ListeList. İnsanların Erotik Fotoğraf ve Videolarını Satarak Para Kazandıkları İçerik Kanalı OnlyFans Hakkında Bilmeniz Gerekenler. https://listelist.com/onlyfans-nedir/ (09.06.2023).
• Merter, M. (2006). Dokuz Yüz Katlı İnsan (1. bs). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Mütercim Âsım Efendi.
(2013). el-Okyânûsu’l-Basît fî Tercemeti’l-Kâmûsi’l-Muhît Kâmûsu’l-Muhît Tercümesi. (Koç, M. Çev). İstanbul: T. C. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı. III. Cilt
• Obar, J. A., & Wildman, S. S. (2015). "Social Media Definition and The Governance Challenge: An introduction to The Special İssue", Telecommunications policy, 39(9), 745-750.
• Okuyan, M. (2019). Çok Anlamlılık Bağlamında Kur’an Sözlüğü. İstanbul: Düşün Yayıncılık.
• Özbay, O., & Dağıtmaç, M. (2017). Dijital Haçlı Seferleri. İstanbul: Motto Yayınları.
• Özdemir, R. (2012). "Fıkıh Usûlü Açısından Taklîd", Hikmet Yurdu, 5(9), 137-161.
• Özdenören, R. (1996). Yeni Dünya Düzeninin Sefaleti. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Peck, M. Sc. (2019). Az Seçilen Yol (Özer, R. Çev.). İstanbul: Akaşa Yayıncılık.
• Russo-Netzer, P. (2016). "The Search for Meaning in life-theoretical, Experiental, and Educational Aspects", The İnternational Forum for Logotherapy, (38), 72-78.
• Sayar, K. (2018). Olmak Cesareti. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Thompson, J. (1995). The Media and Modernity: A Social Theory of The Media. California: Stanford University Press.
• Twenge, J. M. (2018). İ-Nesli (Gündüz, O. Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Ünverdi, M. (2012). "Kur’an’da Aklın İşlevselliği ve Tahkikî İmanın İmkânı", Diyanet İlmi Dergi, 48(2).
• Yazıcı, T. N. (2018). Gençlerin Sosyal Medya Kullanım Sıklıkları İle Materyalistlik Eğilimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul: Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Yıldırım, A.,&Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yorulmaz, B. (2015). Dijital Oyunlardaki Din ve Din Eğitiminde Dijital Oyunların Kullanılma İmkânı, Dijitalleşen Din içinde, ed. Mete Çamdereli vd. İstanbul: Köprü Yayınları.
• Yücedoğru, T. (2005). "Mukallidin İmanı". Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14(1).