Trakya-Marmara Bölgesi’nde İnsan Beslenmesine Uygun Yulaf (Avena sativa L.) Genotiplerinin Belirlenmesi
Öz
Bu çalışma, 2014–2015 üretim
sezonunda Kırklareli ve Edirne lokasyonlarında, altmış dört yulaf genotipin
kullanıldığı denemede, dört adet standart çeşit (Kırklar, Kahraman, Yeniçeri ve
Sebat) yer almıştır. Deneme Üçlü Alfa Latis Deneme Desenine (8 x 8=64) göre üç
tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Araştırmada, Trakya Tarımsal Araştırma
Enstitüsü tarafından geliştirilen yulaf genotiplerinin tane verimi ve bazı
kalite özellikleri incelenerek insan beslenmesi açısından bölgeye uygun
genotiplerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda genotiplerin tane verimi
ile kalite özelliklerinden bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, 2,2 mm elek
üstü, kavuz oranı, tam tane yulafta protein, nişasta ve %β-glukan
miktarları incelenmiştir. Araştırma sonucunda iki lokasyonda da tane verimi
yönünden genotipler arasındaki fark istatistiki olarak önemli bulunmuştur.
İncelenen kalite özellikleri yönünden genotipler arasında farklılıklar
belirlenmiştir. Kırklareli lokasyonunda genotiplerin tane verimi; 369.7–865.0
(682.1) kg/da, bin tane ağırlığı 22.2–41.4 (31.6) g, hektolitre ağırlığı
48.2–58.6 (52.5) kg/hl, 2.2 mm elek üstü %20.0–96.3 (71.8), kavuz oranı
%20.6–39.2 (29.9), protein %14.5–20.2 (17.8), nişasta %49.5–61.2 (56,1) ve β-glukan
miktarı %3.5–5.9 (4.6) arasında belirlenmiştir. Edirne lokasyonunda ise tane
verimi 116.4–751.3 (630.9) kg/da, bin tane ağırlığı 23.1–39.4 (31.7) g,
hektolitre ağırlığı 44.6–56.7 (52.0) kg/hl, 2.2 mm elek üstü %23.1–95.4 (68.5),
kavuz oranı %17.0–39.5 (26.3), protein %17.3–22.4 (20.1), nişasta %47.7–57.3
(52.9) ve β-glukan miktarı %3.9–5.8 (4.8) arasında değişim
göstermiştir. Tane verimi ve incelenen kalite özellikleri yönünden Kırklareli
lokasyonunda; 11, 14, 15, 16, 21 ve 22 nolu hatlar ile Kahraman çeşidi, Edirne
lokasyonunda ise 11, 14, 15, 16 ve 38 nolu hatlar ile Kahraman çeşidi öne
çıkmıştır. Trakya-Marmara Bölgesi’nde insan beslenmesi açısından 11, 14, 15 ve
16 nolu hatlar ile Kahraman çeşidinin uygun olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Anderson, C., 2000. Genetic analysis of oil content and composition in oat (Avena sativa L.). Master of Science Thesis Department of Botany, University of Manitoba, Winnipeg, Manitoba
- Andersson A.A.M., and Börjesdotter, D., 2011. Effects of environment and variety on content and molecular weight of β-glucan in oats. Journal of Cereal Science 54: 122-128
- Aman P., and Graham H., 1987. Analysis of total and insoluble mixed-linked (1→3), (1→4)- β-Dglucans in barley and oats. J Agric Food Chem. 35, 1:704-709. doi: 10.1021/jf00077a016
- Anonim, 2014. FAOSTAT-Agriculture, http://www. fao.org (Erişim tarihi: 24.07.2017)
- Buerstmayr H., Krenn N., Stephan U., Grausgruber, H., and Zechner E., 2007. Agronomic performance and quality of oat (Avena sativa L.) genotypes of worldwide origin produced under Central European growing conditions. Field Crops Res, (101): 341-351
- Doehlert D.C., McMullen M.S., and Hammond J.J., 2001. Genotypic and environmental effects on grain yield and quality of oat grown in North Dakota. Crop Science 41:1066–1072
- Dumlupınar Z., Maral H., Yıldırım M., Gezginç H., Dokuyucu T. ve Akkaya A., 2013. Bazı Ümitvar Yulaf Hatlarının Tarımsal Özellikler Bakımından Değerlendirilmesi. Türkiye 10. Tarla Bitkileri Kongresi 10-13 Eylül, Selçuk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Konya, (Poster Bildiri) 121-125
- Erbaş Ö.D. ve Mut Z., 2013. Saf Hat Yulaf Genotiplerinin Tarımsal ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Türkiye 10. Tarla Bitkileri Kongresi 10-13 Eylül, Selçuk Üni. Zir. Fak. Konya, 821-828
- Gül İ., Akıncı, C. ve Çölkesen M., 1999. Diyarbakır koşullarında uygun tane ve ot amaçlı yetiştirilebilecek yulaf çeşitlerinin belirlenmesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu, s: 117-125, 8-11 Haziran, Konya
- İnan A.S., Özbaş M.O. ve Çağırgan M.İ., 2005. İnsan beslenmesinde kullanılan yulaf hatlarının tarımsal ve kalite özelikleri bakımından değerlendirilmesi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi. Cilt II: 1153- 1155. 5-6 Eylül 2005, Antalya
- Kahraman T., Avcı R., Öztürk İ. ve Tülek A., 2012. Trakya-Marmara Bölgesine Uygun Yulaf Genotiplerinin Belirlenmesi. Research Journal of Agricultural Sciences (TABAD) Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi. Tarım Sempozyumu Özel Sayısı (Prof. Dr. Selahattin İptaş anısına) 5 (2): 24-28
- Kahraman T., Avcı R. ve Tülek A., 2013. Yulaf (Avena sativa L.) Genotiplerinde Tane Verimi ve Bazı Kalite Özellikleri Üzerine Çeşit ve Çevrenin Etkileri. Türkiye 10. Tarla Bitkileri Kongresi 1013 Eylül, Selçuk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Konya, s. 39-44
- Kahraman T., Avcı R. ve Kurt C. 2015. TrakyaMarmara Bölgesinde Bazı Yulaf (Avene sativa L.) Genotiplerinin Tane Verimi, Kalite ve Tarımsal Özelliklerinin Araştırılması. 11. Tarla Bitkileri Kongresi, 7-10 Eylül, Çanakkale, s. 204-207
- Kahraman T., Dumlupınar Z. ve Kurt C., 2016. Evaluation of some oat ( Avene sativa L.) genotypes for yield and selected quality parameters grown under Trakya-Marmara region of Turkey. The 10th Anniversary International Oat Conference, July 11 – 15, 2016 St. Petersburg, Russia. p. 119
- Kahraman T., Kurt C., Subaşı A. ve Sanal T., 2017. Evaluation of Some Oat (Avena sativa L.) Genotypes in Terms of Human Nutrition Grown under Trakya-Marmara Region. 2. International Balkan Agriculture Congress, 16-18 May 2017, Tekirdağ, Turkey p. 236
- Kara R., Dumlupınar Z., Hışır Y., Dokuyucu T. ve Akkaya A., 2007. Kahramanmaraş Koşullarında Yulaf Çeşitlerinin Tane Verimi ve Verim Unsurları Bakımından Değerlendirilmesi. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran 2007, Erzurum. s.121-125
- Mut Z., Akay H., Sezer İ., Gülümser A., Öner F. ve Erbaşı Ö.D., 2011. Farklı Orijinli Yulaf (Avena sativa l.) Genotiplerinin Samsun Ekolojik Koşullarında Tarımsal ve Bazı Kalite Özelliklerinin Tespiti. 9. Tarla Bitkileri Kongresi 12-15 Eylül 2011 Bursa. Tahıllar ve Yemeklik Tane Baklagiller Cilt I. s.88-93
- Peterson D.M., Wesenberg D.M., Burrup D.E., and Erickson C.A., 2005. Relationships among agronomic traits and grain composition in oat genotypes grown in different environments. Crop Sci. 45: 1249-1255
- Redaelli R., Del Frate V., Bellato S., Terracciano G.,Ciccoritti R., Germeier C.U., De Stefanis E., and Sgrulletta D., 2013. Genetic and environmental variability in total and soluble β-glucan in European oat genotypes. J. Cereal Sci. 57: 193:199. doi: 10.1016/j.jcs.2012.09.003
- Saastamoinen M., Plaami S., and Kumpulainen J.A., 1992. Genetic and environmental variation in B-glucan content of oats cultivated or tested in Finland. Journal of Cereal Science, 16:279-290. doi: 10.1016/S0733-5210(09)80090-8
- Sarı N. ve İmamoğlu A., 2011. Menemen Ekolojik Koşullarına Uygun Yulaf Hatlarının Belirlenmesi. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi 21 (1): 16-25
- Sarı N., İmamoğlu A. ve Yıldız Ö., 2012. Menemen Ekolojik Koşullarında Bazı Ümitvar Yulaf Hatlarının Verim ve Kalite Özellikleri. ANADOLU (Sayı :1) 2012-18
- Sarı N. ve Ünay A., 2013. Bazı Yulaf Genotiplerinin Beta Glukan İçeriğinin Kümeleme Analizi ile Değerlendirilmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2013, 22 (1): 6-12
- Sikora P., Tosh S.M., Brummer Y., and Olsson O., 2013. Identification of high beta-glucan oat lines and localization and chemical characterization of their seed kernel beta-glucans. Food Chemistry, 137: 83–91
- Tamm I., 2003. Genetic and Environmental Variation of Grain Yield of Oat Varieties. Agronomy Research, 1(1):93-97
- Yağbasanlar T., Çölkesen M., ve Kırtok Y., 1990. Çukurova Koşullarında Bazı Yulaf Çeşitlerinin Başlıca Tarımsal Özellikleri Üzerinde Bir Araştırma. Ç. Ü. Zir. Fak. Dergisi, 6(1): 95-110
- Yıldız O., Sarı N., Büyükkileci C. ve İmamoğlu A., 2012. Evaluation of advanced oat lines in Aegean Region in terms of constituents affecting biscuit quality. 23rd International Scientific Experts Congress on Agriculture and Food Industry, September 27-29, 144
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Kasım 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 |