Ekmeklik Buğday Genotiplerinin Verim ve Fenolojik Özelliklerinin Tane Doldurma Dönemindeki Kuraklık Stresine Tepkileri

Year 2017, Volume: 26, 112 - 118, 30.11.2017

Ramazan Ayrancı Bayram Sade Süleyman Soylu

https://doi.org/10.21566/tarbitderg.359401

Cited By: 5

Abstract

Bu çalışmanın amacı Orta Anadolu Bölgesi’nde tane doldurma döneminde görülebilen kuraklık tipinin

modellendiği kontrollü tarla şartlarında, ekmeklik buğday genotiplerinin verim ve bazı fenolojik özelliklerinin

tepkilerinin belirlenmesidir. Çalışma, Konya’da 2009–2010 yetiştirme yıllarında yağmur korunakları altında,

tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme deseninde, dört tekerrürlü; ana parsellerde uygulamalar

(S1: Tane doldurma dönemi kuraklığı, S2: Tam sulu koşullar) ve alt parsellerde 10 ekmeklik buğday genotipi

kullanılarak yürütülmüştür. Çalışmada, genotiplerin verim ve fenolojik özelliklerinin tane doldurma dönemindeki

kuraklığa tepkileri değerlendirilmiştir. Çalışmada tane verimi, uygulama ortalamaları olarak 579 kg da-1 (S1)

ile 760 kg da-1 (S2) arasında ve stres uygulamaları üzerinden genotiplerde 595 kg da-1 (Göksu 99) ile 725

kg da-1 (BDME 09/1K) arasında değişmiştir. Stres uygulaması, sulu uygulama ile karşılaştırıldığında, tane

dolum dönemi kuraklık uygulamasında tane verimi %23.9 oranında azalmıştır. KHİ değerleri 0.58 (Bayraktar

2000) ile 1.73 (Göksu 99) arasında değişmiştir. Bayraktar 2000 çeşidi tane dolum kuraklığına en toleranslı

çeşit olarak belirlenmiştir. Fenolojik özelliklerin uygulama ortalamaları olarak, başaklanma süresi 168.6 gün

ile 171.9 gün, çiçeklenme süresi 174.2 gün ile 178.1 gün, fizyolojik olum süresi 208.9 gün ile 218.1 gün

ve tane dolum süresi 34.7 gün ile 39.9 gün arasında değişim göstermiştir. Stres uygulaması sulu koşullara

göre, başaklanma süresinde %1.9; çiçeklenme süresinde %2.2; fizyolojik olum süresinde %4.2; tane dolum

süresinde %13 kısalmaya sebep olmuştur. Tane dolum süresi uzun olan çeşitlerin verim değerlerinin yüksek

olduğu belirlenmiştir. Bu çalışmada tane doldurma dönemi kurak stresi altında ekmeklik buğday genotiplerinde

kuraklığa adaptasyonu desteklediği belirlenen tane doldurma süresi parametresi, geç dönemde etkili olan

kuraklık için, toleranslı genotip geliştirmek amacıyla, seleksiyon parametresi olarak kullanılabilir.

Keywords

Kuraklık, buğday, fenolojik özellikler, seleksiyon

References

• Aliyev J.A., and Huseynova I.M., 2014. Genotypic Variation for Drought Tolerance in Wheat Plants. (Improvement of Crops in The Era of Climatic Changes, Ed. P. Ahmad et al.) Volume 2: 151-169. doi: 10.1007/978-1-4614-8824-8_6
• Czeuz L., Pauk J., Fonad P., Kovacs E., and Matuz J., 2008. Field selection of winter wheat genotypes tolerant to water shortage with a mobile automatic rain shelter (MARS) and chemical desiccation. Cereal Research Non- Profit Co., Szeged, Hungary, p: 1-3
• Fischer R.A., and Maurer R., 1978. Drought resistance in spring wheat cultivars. I. Grain yield response. Australian Journal of Agricultural Research, 29: 897-912. doi: 10.1071/AR9780897
• Frederick J.R., and Bauer P.J., 1999. Physiological and Numerical Components of Wheat Yield. In: Satorre, E.H., Slafer, G.A. (Ed.). Wheat: Ecology and Physiology of Yield Determination, USA: CRC Press.) p. 54
• Gupta N.K., Gupta S., and Kumar A., 2001. Effect of water stress on physiological attributes and their relationship with growth and yield of wheat cultivars at different stages. Journal of Agronomy & Crop Science, 186: 55-62
• Jamal M, Nazir M.S., Shah S.H., and Ahmed N., 1996. Varietal response of wheat to water stress at different growth stages. III. Effect on grain yield, straw yield, harvest index and protein content in grain. Rachis, 15 (1/2): 38-45
• Kınacı E. ve Dayıoğlu R., 1998. Determination of Drought Resistant Wheat Genotypes and Related Morphological and Physiological Parameters Under Central Anatolian Conditions, TÜBİTAK Projesi Sonuç Raporu, 62 Kimurto P.K.
• Kinyua M.G., and Njoroge J.M., 2003. Response of bread wheat genotypes to drought simulation under a mobile rain shelter in Kenya. African Crop Science Journal, 11: 225-234
• Öztürk A., 1999a. Ekmeklik buğday genotiplerinde kurağa dayanıklılık. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23 ek sayı:5: 1237-1247
• Öztürk A., 1999b. Kuraklığın kışlık buğdayın gelişmesi ve verimine etkisi. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23: 531-540 Sade B., 2008. Yeni boyutlarıyla kuraklık ve nadas. Ülkesel Tahıl Sempozyumu, 2-5 Haziran, Konya, Türkiye, s. 230-235
• Saidi A., Ookawa T., Motobayashi T., and Hirasawa T., 2008. Effects of soil moisture conditions before heading on growth of wheat plants under drought conditions in the ripening stage: insufficient soil moisture conditions before heading render wheat plants more resistant to drought to ripening. Plant Production Science, 11: 403-411. doi: 10.1626/pps.11.403
• Schnyder H., 1993. The role of carbohydrate storage and redistribution in the source-sink relations of wheat and barley during grain filling-a review. New Phytologist Journal., 123: 233-245
• Zadoks J.C., Chang T.T., and Konzak C.F., 1974. A decimal code for the growth stages of cereals. Weed Research, Volume 14: 415-421