At the Crossroads of Competing Confessions and Politics: al-Turtūshī’s Experience in the Fātimid Alexandria

Yıl 2023, , 109 - 125, 02.10.2023

Muhammed Seyyit Şen

https://doi.org/10.35239/tariharastirmalari.1329997

Öz

The tenth and eleventh centuries witnessed significant social and political transformations in the Islamic World. While the Buwayhid Dynasty began to control Iraq in 945, the Fātimid Dynasty started to dominate Egypt in 969. Besides, Christian Europeans set up crusades and managed to capture important Muslim cities in al-Andalus and the Middle East during the late eleventh century. These transformations had certain impacts on the Sunnī Muslim scholars. Through examination of an Andalusian scholar, Abū Bakr al-Turtūshī's life and works, I will analyze how al-Turtūshī as a Sunnī Muslim scholar encountered different confessional groups (Shi‘īs, Jews, Christians, and Sūfīs) and how he made an effort to shape the Shi'ī Fātimid politics in harmony with the Sunnī Islam. In addition, I will explore how he aimed to draw strict religious boundaries between Muslims and non-Muslims in Fātimid Egypt. Furthermore, I will examine how he attempted to reconstruct the Sunnī identity and reform social life in Medieval Egypt.

Anahtar Kelimeler

Medieval History, Egypt, the Fātimids, Sunnism, Confessional Encounters

Farklı İnançların ve Siyasetin Kavşağında: et-Turtūşī'nin Fātımī İskenderiyesindeki Deneyimi

Öz

Onuncu ve on birinci yüzyıllarda İslam Dünyası önemli toplumsal ve siyasi dönüşümlere tanık olmuştur. Bir yandan Şi‘ī Büveyhīler 945 tarihinde Irak'ı kontrol ederek Abbasi Halifeliğini tahakküm altına almışken, diğer yandan Şi‘ī Fâtımīler 969 yılında Mısır'a hākim olmuşlardır. Yanı sıra, Hristiyan Avrupalılar on birinci asrın sonlarında hem Endülüs’te hem de Ortadoğu’da Haçlı Seferleri düzenleme kararı almışlar ve önemli Müslüman şehirlerini ele geçirmişlerdir. İslam Dünyasındaki bu değişimler Sünnī ālimler üzerinde derin etkiler bırakmıştır. Bu makalede, Endülüslü meşhur ālim et-Turtūşī’nin hayatı ve eserlerinden yola çıkarak, Sünnī bir âlimin Fātımî Mısır'ındaki farklı inanç grupları (Şi‘īler, Yahudiler, Hıristiyanlar ve Sūfīler) ile nasıl bir etkileşim içerisinde olduğu ve yine Şii Fātımī Devleti’nin politikalarını Sünnīliğe göre nasıl şekillendirmeye çalıştığı hususu analiz edilecektir. Yanı sıra, onun Müslüman ve gayr-i Müslimler arasındaki dini sınırları nasıl inşa etmeye çalıştığı konusu tahkik edilecektir. Ayrıca, onun Ortaçağ Mısırındaki sosyal hayatı nasıl reforme etmeye çalıştığı ve Sünni kimliği nasıl ihya etmeye çabaladığı mevzusu tahlil edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Ortaçağ, Mısır, Fātımīler, Sünnīlik, Dini Etkileşim

Kaynakça

• A’rāb, S. (1987). Ma‘a al-Qādī Abī Bakr b. al-Arabī wa Kitābihī Tartīb al-Rihla li-Targhīb al-Milla, Dār al-Gharb al-Islāmī, Beirut. Aykut, A. (2021). “Turtūşī ve Ortaçağ İslam Dünyasında Siyāsī Realizm”, Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, S. 26, s. 81-114. Bosworth, C. E. (1968). “The Political and Dynastic History of the Iranian World (A.D. 1000–1217)”, The Cambridge History of Iran Vol. 5: The Saljuq and Mongol Periods, ed. J. A. Boyle, Cambridge University Press, Cambridge, p. 1-202. Brett, M. (2017). The Fātimid Empire, Edinburgh University Press, Edinburgh. Catlos, B. A. (2004). The Victors and the Vanquished: Christians and Muslims of Catalonia and Aragon 1050-1300, Cambridge University Press, Cambridge.