Yerel tarih çalışmalarına katkı sağlayan bir aydın: Cevat Hakkı Tarım

Yıl 2017, Cilt: 36 Sayı: 62, 229 - 246, 01.10.2017

Güneş Şahin

Öz

Cumhuriyet’in sosyo-kültürel ve düşün dünyasına katkı sağlayan Cevat Hakkı Tarım , küçük bir kent görünümünde olan Kırşehir’de basın ve yerel tarih çalışmalarında önemli görevler üstlenmiş bir aydındır. Cevat Hakkı Tarım Kırşehir Orta Okulu’nda beden terbiye, tarih ve coğrafya öğretmenliği ile başlayan eğitimci yönünü sonraki yıllarda basın çalışmalarına çevirmiştir. 03.02.1925’de çıkarılmaya başlayan Kırşehir Vilayet Gazetesi’nde muharrirlik ve Matbuat Müdürlüğü yapmıştır. Kırşehir basın hayatında önemli bir yapı taşı olmasının yanında, Mustafa Kemal’le genç yaşlarda tanışması onu harf inkılâbında da etkin bir isimdir. Cevat Hakkı Tarım, yazdığı kitaplarla erken dönem cumhuriyet aydın tipolojisinin önemli örneklerinden olma özelliğini taşır. Tarım’ın Gazi’yi Dinlerken (1933), Kırşehir Tarihi Üzerine Araştırmalar I (1938), Kırşehir: Tarih ve Coğrafya Lügatı (1940), Kırşehir Tarihi (1947), Tarihte Kırşehir, Gülşehri ve Babaaliler, Ahiler, Bektaşiler (1948), Babam Kocaağaoğlu Hakkı Efendi (1949), Yılların Ötesinde: Atatürk Kırşehir’de (1956) Kırşehir Ansiklopedisi: Tarih, Coğrafya, Etnografya ve Biyografya Sözlüğü (1960), Kırşehir Tarihinde Mevlana ve Mevleviler (1961) eserleri mikro seviyede kent çalışmaları yapan araştırmacılar için kaynak niteliği taşımaya devam etmektedir. Kırşehir Halkevi yayın organı olan Kılıçözü Dergisi (1946) ve Kervansaray Dergisi’nde (1964) yazılar kaleme alan Cevat Hakkı Tarım, kentin siyasi, sosyal ve kültürel kimliğinin oluşmasında aslında bir simgedir. 1943-1946 yılları arasında Kırşehir Belediye Başkanlığı da yapan Yazarın 10-13 Nisan 2017 “Uluslararası Prof. Dr. Halil İnalcık Tarih ve Tarihçilik Sempozyumu”nda sunduğu sözlü bildiri metninin genişletilmiş halidir. Yrd. Doç. Dr. Güneş Şahin, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü [e-mail] Tarım, Türk inkılâbının temellerinin halka anlatılması ve anlaşılması için mücadeleler vermiştir. Çalışmada Cevat Hakkı Tarım’ın yaşamı ve yayınlarından yola çıkılarak, tarihçi yönü ile Kırşehir kent tarihine sağladığı katkılar tespit edilmeye çalışılacaktır. Çalışmaya ağırlıklı olarak Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’nden temin edilen belgeler, süreli yayınlar ve Tarım’ın kendi eserleri kaynaklık etmektedir

Anahtar Kelimeler

Cevat Hakkı Tarım, Kırşehir, Kırşehir Tarihi, Yerel Basın

A SCHOLAR WHO CONTRIBUTED TO LOCAL HISTORY STUDIES: CEVAT HAKKI TARIM

Öz

Having contributed to socio-cultural and ideological world of the Republic, Cevat Hakkı Tarım was a scholar who played significant roles in press and local history studies in Kırşehir which was a small city. Cevat Hakkı Tarım channeled his educator aspect which had started with physical education, history and geography teaching towards press works in the following years. He was an author and press manager to Kırşehir Vilayet Gazetesi (Provincial Newspaper) which was first published on 03.03.1925. In addition to being a key person in press life of Kırşehir, Cevat Hakkı Tarımis a valuable name within the republic scholars’ typology especially due to the books he wrote. Works of Tarım titled Gazi’yi Dinlerken (1933), Kırşehir Tarihi Üzerine Araştırmalar I (1938), Kırşehir: Tarih ve Coğrafya Lügatı (1940), Kırşehir Tarihi (1947), Tarihte Kırşehir, Gülşehri ve Babaailer, Ahiler, Bektaşiler (1948), Babam Kocaağaoğlu Hakkı Efendi (1949), Yılların Ötesinde: Atatürk Kırşehir’de (1956) Kırşehir Ansiklopedisi: Tarih, Coğrafya, Etnografya ve Biyografya Sözlüğü (1960), Kırşehir Tarihinde Mevlana ve Mevleviler (1961) function as sources for researchers conducting micro-level city studies today. Cevat Hakkı Tarım who wrote articles in Kılıçözü Dergisi (1946) which was the media organ of Kırşehir Halkevi (Community Centre) and Kervansaray Dergisi (1964) is actually an icon for composition of political, social and cultural identity of the city. Tarım also worked as Mayor of Kırşehir made his best effort for foundations of the Turkish Revolution to be told to and understood by the society. In the study we try to determine the contributions of Cevat Hakkı Tarım as a historian to city history of Kırşehir based on his life and publications. Mainly documents provided from the Republic Archives of the Prime Ministry, Periodicals and Tarım’s works are utilized as sources in the study

Anahtar Kelimeler

Cevat Hakkı Tarım, Kırşehir, History of Kırşehir, Local Press

Kaynakça

• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü (TİTE) Arşivi
• Kırşehir Nüfus Müdürlüğü Arşivi Süreli Yayınlar
• Kırşehir Vilayet Gazetesi Kılıçözü Dergisi
• Kardeş, S., Heyet-i Temsiliye ve Mustafa Kemal Kırşehir’de, Ulus Basımevi, Ankara 1950.
• Tarım, C. H., Gaziyi Dinlerken, Kırşehir Vilayet Matbaası 1933.
• Tarım, C. H., Kırşehir Tarihi Üzerine Araştırmalar I, Kırşehir Vilayet Matbaası, Kırşehir 1938.
• Tarım, C. H., Kırşehir: Tarih ve Coğrafya Lügatı, Kırşehir Vilayet Matbaası, 1940.
• Tarım, C. H., Kırşehir Tarihi, Kırşehir İl Basımevi, 1947.
• Tarım, C. H., Tarihte Kırşehir, Gülşehri ve Babaîler, Ahiler, Bektaşiler, Kırşehir Vilayet Matbaası, 1948.
• Tarım, C. H., Babam, Kocaağaoğlu Hakkı Efendi, 1949.
• Tarım, C. H., Atatürk Kırşehir’de, Memleket Matbaası, Ankara 1956.
• Tarım, C. H., Kırşehir Ansiklopedisi: Tarih, Coğrafya, Etnografya ve Biyografya Sözlüğü, Sevinç Matbaası, Ankara 1960.
• Tarım, C. H., Kırşehir Tarihi’nde Mevlana ve Mevleviler, Sümer Matbaası, Kayseri 1961. Makaleler
• Atay, F. R., “Kırşehir”, Kervansaray Dergisi, Sayı 4, Temmuz 1964, s. 4.
• Cunbur, M., “Üç Kırşehirli”, Kervansaray Dergisi, Mayıs 1964, s. 8-16.
• Günaydın, Y. T., “Ömer Aydın Genç (1882-1947) ve Kırşehir Muallimler Birliği’nin Yayın Organı: Dirlik (1926-1927)”, (Ayrı Basım) Türk Tarih Kurumu Kırkambar, Ankara 2016, s. 216-259.
• Obruk, C., “Vah Cevat Hakkı Tarım Vah”, Sayı 9, Kervansaray Dergisi, Aralık 1964, s. 2.
• Şahin, G., “Cevat Hakkı Tarım, Kırşehir Tarihi Üzerine Araştırmalar I (Kitap Tanıtımı) ”, A.Ü.D.T.C.F Tarih Araştırmaları Dergisi, S. 52., Ankara 2012, s.215-223.
• Tarım, C. H., “Tarihte Gülşehir Âşık Paşa’dan Şehrimizin Görünüşü”, Kervansaray Dergisi, Sayı 9, Aralık 1964, s. 3. İnternet Kaynakları
• Atatürk’ün Yurt Gezileri, http://www.ata.tsk.tr/01_hayati/yurtgezileri.html Erişim Tarihi: 20.01.2017.
• Yastıman, D., “Kırşehir’in Kültür Pınarı Cevat Hakkı-Taşkın’ın Anıları (5)”, 28.12.2015, taskinin-anilari-5/ Erişim Tarihi: 19.01.2017. Tez
• Kılınçer, Y. İ., “Atatürk ve Kırşehir”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2006, EK-5.