Assassination of Marseille (Murder of Jugoslavia’s King Alexander) and its Effects on Turkey-9 October 1934

Yıl 2015, Cilt: 34 Sayı: 57, 249 - 270, 01.05.2015

Güveloğlu Gülşah Kurt

https://doi.org/10.1501/Tarar_0000000605

Cited By: 2

Öz

King Aleksander of Jugoslavia was killed in an assassinatian on 9 October 1934. Also the death of Louis Barthou, the Minister of Foreign Affairs of France, in the same assasination was an important event since it affects the political balances in Europe. This event not only changed the balance but also had negatively affected the Balkan Pact, which is founded between Turkey and the Balkan countries on 9 February 1934. Assassination has found a wide echo in the Turkish press and the public opinion and "a new Sarajevo" comments have been made about this event. King Aleksander’s assassination has a negative impact in terms of both the Little Entente and the Balkan Entente. This attack on the King of Yugoslavia, an active member of both ententes, emerged a situation that not only concerned Yugoslavia but also the Balkan countries. As one of these countries Turkey has not been insensitive in the assassination. Turkey has fulfilled the duty through both the press and the formal institutions and has shown the necessary interest to the King Aleksander’s funeral as an indicator of the nature of friendship emerged from the Balkans alliance. In this study, the assassination will be discussed first with its causes and consequences, then the repercussions of this event will be examined through press and archival sources in worldwide and especially in Turkey

Anahtar Kelimeler

Jugoslavia, King Alexander, Croat, Serb, Assassination of Marseille, Balkans, Turkey.

Marsilya suikasti (Yugoslavya Kralı Aleksander’in öldürülmesi) ve Türkiye’deki yankıları-9 Ekim 1934

Öz

Yugoslavya Kralı Aleksander, 9 Ekim 1934 günü bir suikastle öldürülmüştür. Suikastte Kral ile birlikte Fransa Dışişleri Bakanı Louis Barthou’nun da hayatını kaybetmesi Avrupa siyasi dengelerini etkilemesi bakımından önemli bir olaydır. Bu olay dengeleri değiştirmekle kalmamış ayrıca 9 Şubat 1934’te Türkiye ile Balkan ülkeleri arasında yapılan Balkan Paktı’nı da olumsuz etkilemiştir. Suikast Türk basınında ve kamuoyunda geniş bir yankı bulmuş bu olay hakkında “yeni bir Saraybosna” yorumları yapılmıştır. Kral Aleksander’in öldürülmesi gerek Küçük Antant gerekse Balkan Antantı açısından olumsuz bir etki yaratmıştır. Her iki antantın aktif bir üyesi durumundaki Yugoslavya’nın kralına yönelik bu saldırı sadece Yugoslavya’yı değil Balkan ülkelerinin bütününü ilgilendiren bir durum ortaya çıkarmıştır. Bu ülkelerden biri olarak Türkiye suikaste duyarsız kalmamış; gerek basın gerekse resmi kurumları aracılığıyla üzerine düşen görevi yerine getirmiş ve Balkan birliğinden doğan sadık dostluğun bir göstergesi olarak Kral Aleksander’in cenazesine gereken ilgiyi göstermiştir. Bu çalışmada öncelikle suikast olayı-neden ve sonuçlarıyla- ele alınacak, ardından bu olayın dünyadaki ve özellikle Türkiye’deki yansımaları basın ve arşiv kaynakları üzerinden incelenecektir

Anahtar Kelimeler

Yugoslavya, Kral Aleksander, Hırvat, Sırp, Marsilya

Kaynakça

• BCA, 030.18.1.2/51.3.19, 13.01.1935.; BCA, 030.10/227.527.22, 26 Teşrinisani 1934.; BCA, 030.10/251.692.7, 26.9.1931.; BCA, 030.10/252.698.15, 19 Kanunuevvel 1934.; BCA, 030.10/252.698.1, 14 Kasım 1934.
• Düstur, 3.Tertip, C.15.
• TBMM, Zabıt Ceridesi, Devre:4, İçtima:3, C.24, 24.10.1934. Kitaplar
• Armaoğlu, Fahir, 20.Yüzyıl Siyasi Tarihi, C.1, Türkiye İş Bankası Yay., İstanbul, 1994.
• Atatürk’ün Milli Dış Politikası, C.2, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 1981.
• Cumhuriyet’in İlk On Yılı ve Balkan Paktı (1923-1934), Dışişleri Bakanlığı Yay., Ankara, 1974.
• Dedijer, Vladimir, History of Yugoslavia, New York, 1974.
• Erkin, Feridun Cemal, Dışişlerinde 34 Yıl, Anılar Yorumlar, C.1, TTK Yay., Ankara, 1987.
• Glenny, Misha, Balkanlar 1804-1999, Sabah Kitapları, İstanbul, 2000.
• Hoptner, J.B., Yugoslavia in Crisis 1934-1941, Columbia University Press, New York-London, 1963.
• Seton-Watson, Hugh, Eastern Euurope Between the Wars, 1918-1941, Archon Books, Hamden, Conn., 1962.
• Shirer, William, Günü Gününe Nazi İmparatorluğu, çev. Müzehher Va-Nu, Cem Yayınevi, İstanbul, 1977.
• Soyak, Hasan Rıza, Atatürk’ten Hatıralar, Yapı Kredi Yay., İstanbul, 2006.
• Stavrianos, L. S., Balkan Federation: A History of the Movement Toward Balkan Unity in Modern Times, Archon Books, Hamden, 1964.
• Şimşir, Bilal, Bizim Diplomatlar, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1996.
• Şimşir, Bilal, Lozan Telgrafları II, No:61, TTK Yay., Ankara, 1994.
• Uluslararası İlişkiler Tarihi, çev. Attila Tokatlı, C.4, May Yay., İstanbul, 1980.
• Us, Asım, Asım Us’un Hatıra Notları, Vakit Matbaası, İstanbul, 1966.
• Us, Asım, Yugoslavya’da Seyahat Notları, İstanbul, 1936. Makaleler
• Akşin, Sina -Melek Fırat, “İki Savaş Arası Dönemde Balkanlar”, Balkanlar, OBİV yay., İstanbul, 1993.
• Armstrong, Hamilton Fish, “After the Assassination of King Alexander”, Foreign Affairs, American Quarterly Review, 1934-1935, Y.13, S.1-4.
• Kovrig, Bennett, “Mediation by Obfuscation: The Resolution of the Marseille Crisis, October 1934 to May 1935”, The Historical Journal, Camridge University Pres, Vol.19, No:1, 1976.
• Leab, Daniel J.,“Marsilya Suikasti”, çev. Mahur Tümer, 20.yy Tarihi, C.2, Arkın Kitabevi, İstanbul, 1970.
• Miličević, Vladeta, “Marsilya Suikasti ve Art Nedenleri”, çev.Fahri Çeliker, Askeri Tarih Bülteni Eki, Şubat 1981, S.11, Ankara, 1981.
• O’B Christitch, Annie, “King Alexander of Yugoslavia”, Contemporary Review, S.145 (Ocak-Haziran), 1934.
• Seton-Watson, R.W., “King Alexander's Assassination: Its Background and Effects”, International Affairs, Vol.14, No:1, (January- February, 1935), Royal Institute of International Affairs Publications, 1935.
• Şimşir, Bilal, “Atatürk’ün Yabancı Devlet Adamlarıyla Görüşmeleri, 7 Belge (1930-1937)”, Belleten, C.XLV, S.177-180, Ankara, 1981.
• Vinaver, Vuk, “Jugoslawien und die Türkei 1918-1934”, Tarih Araştırmaları Dergisi, C.V, S.8-9, Ankara, 1967. Gazete ve Dergiler
• Ayın Tarihi, Kasım 1934, No:11.
• Cumhuriyet, 11 Ekim 1934.
• Hakimiyet-i Milliye, 18 Ekim 1934.
• Kurun (Vakit), 24, 28 Kasım 1934.
• Ulus, 9 Teşrinievvel (Ekim) 1935.
• Zaman, 10, 11,12,19 Teşrinievvel (Ekim) 1934.
• https://www.youtube.com/watch?v=6R3dVZdFxxo,18.02.2015. Ekler