Öz
Fires are one of the ordinary events for Ottoman cities and people. Most of the Ottoman cities had lived big or small fires for a couple of times. Wooden structures cause those fires to happen and spread rapidly. In this study, seven fires, which occurred in a short time in Çanakkale will be examined. Those fires occurred in following districts Yalı, (1836, 1854, and 1860), Rum (1852, 1845 and 1866) and Ermeni (1856). Fires which had great damage to the city were the ones occurred in 1836, 1845 and 1866. All of those fires occurred accidentally and spread with the strength of the wind. Fires which occurred in 1852, 1854, 1856 and 1860 were extinguished by people and soldiers before spread the whole. Government did not allow people to construct new buildings on those fire places for a while. Engineers came to the city and conduct cadastral studies and map those places. Kargir buildings were encouraged. Bed and feeding needs of people that effected from those fires were provided immediately
Kaynakça
- A.MKT: 30/65, 59/31.
- A.MKT. UM:396/74, 331/34.
- A.MKT. MHM: 361/95, 210/54. A.MKT. NZD: 236/12.
- A.MKT. MVL: 91/48, 132/65, 137/42.
- CEVDET, ASKERİYE: 11857
- HATT-I HÜMÂYÛN: 33159, 34970, 46865, 46865-A, 46871, 46871-A,51872, 52426, 52426-A, 52426-B, 52426-C.
- İRADE, DÂHİLİYE: 5679, 5753, 15260, 18329, 25209, 29866.
- İRADE, MECLİS-İ VÂLÂ: 6632, 25748, 26315.
- İRADE, MESAİL-İ MÜHİMME:108.
- İRADE, HARİCİYE: 2/69
- ML. VRD. TMT: 5124. Gazeteler
- Takvim-i Vekayi, Def’a, 579, 19 Şaban 1276.
- The Times, 15 Eylül 1866, Cumartesi
- Kaynak Eserler ve İncelemeler
- Ahmet Lütfi Efendi, Vak’a-Nüvis Ahmet Lütfi Efendi Tarihi, C. XI, Haz: Münir Aktepe, TTK Yay., Ankara, 1989.
- Bayramoğlu, Adalet A., Osmanlı Şehrinde Mahalle, Sümer Kitabevi, İstanbul, 2008.
- Cerasi, M. Maurice, Osmanlı Kenti, Çev: Aslı Ataöv, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1999.
- Cuinet, Vital, La Turquıe D’Asie, Geographie Administrative Statistique, Descriptive et Raisonne de Chaque Province de L’Asie-Mineur, C. II, Paris, 1894.
- Denel, Serim, “Batılılaşma Sürecinde Ebniye Nizamnameleri ve Kentsel Mekânların Değişimine Etkileri Üzerinde Bir Deneme, IX. TTK Kongresi, Cilt 3, Ankara, 1989.
- Faroqhi, Suraıya, Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam, Çev: Elif Kılıç, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1997.
- Fellow, Charles, A Journal Written During an Excursion in Asia Minor, London, 1838.
- Helmuth Von Moltke, Moltke’nin Türkiye Mektupları, Çev, Hayrullah Örs, Yükselen Matbaası, İstanbul, 1969.
- Korkmaz, Şerif, Çorum’un İdari, Sosyal ve Ekonomik Yapısı (Tanzimat-II. Meşrutiyet), Yayınlanmamış Doktora Tezi, G.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2003.
- Korkmaz Şerif, “Tanzimat Sonrası Çanakkale’nin İdarî ve Nüfus Yapısı”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Sayı, 3, Çanakkale (Mart 2005).
- Kuzucu, Kemalettin, “Osmanlı Başkentinde Büyük Yangınlar ve Toplumsal Etkileri” Osmanlı, Cilt 5, (Ed. Güler Eren) Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 1999.
- Kuzucu, Kemalettin, Babıâli Yangınları ve Sosyo-Ekonomik Etkileri (1808–1911), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum, 2000.
- Mustafa Nuri Paşa, Netâyicü’l-Vuku’ât, C. I-II, TTK yay, Ankara, 1992.
- Osman Nuri, Mecelle-i Umûr-i Belediye, Kavânîn, Nizamât ve Ta’limât-i Belediye, Cilt 2, Dersa’adet, 1330.
- Özgür Hüseyin- Sedat Azaklı, “Osmanlı’da Yangınlar ve İtfaiye Hizmetleri”, Gazi Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 3, Sayı 1,(2001)
- Slade, Adolphus, Turkey Greece and Malta Cilt II, London, 1837.
- Şakiroğlu, H. Mahmut, “Cezâyir-i Bahr-i Sefîd” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 7, İstanbul, 1993.
- Şemseddin Samî, Kamusû’l-A’lâm, Tarih ve Coğrafya Lügati, C. 5, İstanbul, 1314.
- Tuncel, Metin, “Çanakkale” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 8, İstanbul, 1993.
Öz
Yangınlar, Osmanlı şehirleri ve insanları için sıradan olaylar arasında yer almaktadır. Osmanlı şehirlerinin pek çoğu birkaç kez büyük veya küçük yangın geçirmiştir. Ahşap yapılar, yangınların çıkmasına ve kısa sürede genişlemesine yol açmıştır Bu çalışmada, Çanakkale şehrinde, kısa aralıklarla çıkan yedi yangın ele alınacaktır. Yangınlar, Yalı, (1836, 1854, 1860’da), Rum (1852, 1845,1866’da) ve Ermeni mahallelerinde (1856 yılında) çıkmıştır. Şehre büyük zarar veren yangınlar 1836, 1845 ve 1866 yıllarında çıkan yangınlardır. Yangınların hepsi kazaen çıkmış ve şiddetli rüzgârın etkisiyle genişlemiştir. 1852, 1854, 1856 ve 1860 yangınları ise genişlemeden ahali ve askerler tarafından söndürülmüştür. Yangın yerlerine hemen yeni bina yapımına izin verilmemiştir. Şehre gelen mühendisler, yangın yerlerinin kadastro çalışmalarını yapmış ve haritasını çıkarmışlardır. Kârgîr bina yapımı teşvik edilmiştir. Yangınzedelerin iaşe ve barınma ihtiyaçlar ise hemen karşılanmaya çalışılmıştır
Kaynakça
- A.MKT: 30/65, 59/31.
- A.MKT. UM:396/74, 331/34.
- A.MKT. MHM: 361/95, 210/54. A.MKT. NZD: 236/12.
- A.MKT. MVL: 91/48, 132/65, 137/42.
- CEVDET, ASKERİYE: 11857
- HATT-I HÜMÂYÛN: 33159, 34970, 46865, 46865-A, 46871, 46871-A,51872, 52426, 52426-A, 52426-B, 52426-C.
- İRADE, DÂHİLİYE: 5679, 5753, 15260, 18329, 25209, 29866.
- İRADE, MECLİS-İ VÂLÂ: 6632, 25748, 26315.
- İRADE, MESAİL-İ MÜHİMME:108.
- İRADE, HARİCİYE: 2/69
- ML. VRD. TMT: 5124. Gazeteler
- Takvim-i Vekayi, Def’a, 579, 19 Şaban 1276.
- The Times, 15 Eylül 1866, Cumartesi
- Kaynak Eserler ve İncelemeler
- Ahmet Lütfi Efendi, Vak’a-Nüvis Ahmet Lütfi Efendi Tarihi, C. XI, Haz: Münir Aktepe, TTK Yay., Ankara, 1989.
- Bayramoğlu, Adalet A., Osmanlı Şehrinde Mahalle, Sümer Kitabevi, İstanbul, 2008.
- Cerasi, M. Maurice, Osmanlı Kenti, Çev: Aslı Ataöv, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1999.
- Cuinet, Vital, La Turquıe D’Asie, Geographie Administrative Statistique, Descriptive et Raisonne de Chaque Province de L’Asie-Mineur, C. II, Paris, 1894.
- Denel, Serim, “Batılılaşma Sürecinde Ebniye Nizamnameleri ve Kentsel Mekânların Değişimine Etkileri Üzerinde Bir Deneme, IX. TTK Kongresi, Cilt 3, Ankara, 1989.
- Faroqhi, Suraıya, Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam, Çev: Elif Kılıç, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1997.
- Fellow, Charles, A Journal Written During an Excursion in Asia Minor, London, 1838.
- Helmuth Von Moltke, Moltke’nin Türkiye Mektupları, Çev, Hayrullah Örs, Yükselen Matbaası, İstanbul, 1969.
- Korkmaz, Şerif, Çorum’un İdari, Sosyal ve Ekonomik Yapısı (Tanzimat-II. Meşrutiyet), Yayınlanmamış Doktora Tezi, G.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2003.
- Korkmaz Şerif, “Tanzimat Sonrası Çanakkale’nin İdarî ve Nüfus Yapısı”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Sayı, 3, Çanakkale (Mart 2005).
- Kuzucu, Kemalettin, “Osmanlı Başkentinde Büyük Yangınlar ve Toplumsal Etkileri” Osmanlı, Cilt 5, (Ed. Güler Eren) Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 1999.
- Kuzucu, Kemalettin, Babıâli Yangınları ve Sosyo-Ekonomik Etkileri (1808–1911), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum, 2000.
- Mustafa Nuri Paşa, Netâyicü’l-Vuku’ât, C. I-II, TTK yay, Ankara, 1992.
- Osman Nuri, Mecelle-i Umûr-i Belediye, Kavânîn, Nizamât ve Ta’limât-i Belediye, Cilt 2, Dersa’adet, 1330.
- Özgür Hüseyin- Sedat Azaklı, “Osmanlı’da Yangınlar ve İtfaiye Hizmetleri”, Gazi Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 3, Sayı 1,(2001)
- Slade, Adolphus, Turkey Greece and Malta Cilt II, London, 1837.
- Şakiroğlu, H. Mahmut, “Cezâyir-i Bahr-i Sefîd” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 7, İstanbul, 1993.
- Şemseddin Samî, Kamusû’l-A’lâm, Tarih ve Coğrafya Lügati, C. 5, İstanbul, 1314.
- Tuncel, Metin, “Çanakkale” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 8, İstanbul, 1993.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Ekim 2010 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2010 Cilt: 29 Sayı: 48 |