Emin Âli Çavlı's views on history in the national education councils

Year 2024, Volume: 6 Issue: 2, 122 - 144, 20.12.2024

Emrah Kaya , Neslihan Altuncuoğlu

Abstract

The history of the National Education Councils, which have convened 20 times since 1939, is rooted in the Education Congress held in 1921. This congress, also known as the Turkish Teachers' Congress, took place during a time of ongoing armed struggle and aimed to discuss the fundamental principles of education for the new state. As the name suggests, teachers were the primary stakeholders in this congress. According to Atatürk, teachers could be defined as the respected pioneers of Turkey's future. Because in an era after the armed struggle had ended, having highly qualified teachers would be the nation's true victory. Emin Âli Çavlı (1888-1968) was one of these teachers. Following a successful education career, Çavlı contributed to the National Struggle and served as a history teacher in various cities and institutions, as well as writing for various newspapers and magazines. In this regard, Çavlı has become one of the pioneers of Turkish education history. Moreover, he has been a representative of the culture of 'consultation and collective decision-making' by participating in the 1st and 2nd Education Councils and the 4th National Education Council, which were organized during the one-party rule period to overcome the deadlocks in education. This study aims to reveal the content of Çavlı's views on history and history teaching at these councils and the thesis they reflect.

Keywords

Emin Ali Çavlı, National Education Council, History Teaching, Turkish History Thesis, Humanism

Ethical Statement

Bu çalışma tüm etik ve telif kurallarına uygun olarak hazırlanmıştır. Şûra dokümanları ve literatür kaynakları referans gösterilerek hazırlanan bu çalışma etik kurul onayı gerektirmemektedir.

Supporting Institution

Bu araştırmayı desteklemek için dış fon kullanılmamıştır.

Emin Âli Çavlı’nın millî eğitim (maarif) şûralarında “tarih” üzerine görüşleri

Abstract

1939 yılından itibaren şimdiye kadar 20 kez toplanan Millî Eğitim (Maarif) Şûralarının tarihçesi, 1921 yılında toplanan Maarif Kongresine dayandırılmaktadır. Kılıç kahramanlığının devam ettiği günlerde toplanan bu kongre, Türkiye Öğretmenler Kongresi olarak da anılmaktadır. Yeni devletin millî eğitim esaslarını görüşmek üzere toplanan bu kongrenin adından da anlaşılacağı üzere en önemli paydaşı öğretmenlerdir. Atatürk’e göre öğretmenler, Türk istikbalinin gelecekteki saygıdeğer öncüleri olarak tanımlanabilir. Zira kılıç kahramanlığının bittiği bir dönemde yüksek meziyetli öğretmenlere sahip olmak milletin esas zaferi olacaktı. 1888-1968 yılları arasında yaşayan Emin Âli Çavlı da bu öğretmenlerden biridir. Başarılı bir eğitim hayatının ardından Millî Mücadele’ye verdiği katkılarıyla öne çıkan Çavlı, farklı şehirlerde ve kurumlarda tarih öğretmenliği yapmış, çeşitli gazetelerde ve dergilerde yazılar kaleme almıştır. Bu yönüyle Çavlı, Türk eğitim tarihinin öncü isimlerinden biri olmayı başarmıştır. Ayrıca eğitimdeki çıkmazları aşmak amacıyla tek parti iktidarı döneminde düzenlenen I ve II. Maarif Şûrası ile IV. Millî Eğitim Şûrasına katılarak “danışma ve birlikte karar alma” kültürünün bir temsilcisi olarak öne çıkmıştır. Bu çalışma, Çavlı’nın ilgili şûralarda tarih ve tarih öğretimine ilişkin görüşlerinin içeriğini ve bunların hangi tezi yansıttığını ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Keywords

Emin Ali Çavlı, Millî Eğitim Şûrası, Tarih Öğretimi, Türk Tarih Tezi, Hümanizm

References

• Alaca, E. (2017a). Cumhuriyet dönemi lise tarih ders kitapları üzerine bir değerlendirme. International Online Journal of Educational Scienses, 9(4), ss. 988-1007.
• Alaca, E. (2017b). Cumhuriyet dönemi ortaokul tarih ders kitapları üzerine bir değerlendirme. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(4). ss. 49-65.
• Albayrak, N. (2020). Emin Âli Çavlı. TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt 1, ss. 284-285.
• Aktay, S.Z. (1936, 6 Haziran). Klâsizma ve klâsikler. Ağaç, Sayı 10, ss. 6.
• Akyüz, Y. (1983). Atatürk ve 1921 eğitim kongresi. Cumhuriyet Döneminde Eğitim, İstanbul: Millî Eğitim.
• Akyüz, Y. (2021). Türk eğitim tarihi M.Ö. 1000-M.S. 2021 (34. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Ata, B. (2012). Öğrenci anılarında tarih öğretmenleri ve uygulamaları (1882-1957). Türk Tarih Eğitimi Dergisi, 1(1), ss. 73-98.
• Ata, B. (2017). Türkiye’de bir psikolog tarih ders kitabı yazarı oldu: psikolog Ali Haydar Taner ve ortaokul için tarih-II üzerine. Turkish History Education Journal, 6(2), ss. 215-242.
• Avcı, C. (2005). Türk tarih tezi amacı, uygulanışı ve sonuçları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(11), ss. 11-32.
• Bahadır, O. (2012, 20 Nisan). Kadro dergisine göre Türk tarih tezi. Cumhuriyet Bilim Teknoloji, Sayı 1309, ss. 11.
• Başar, E. (2004). Milli eğitim bakanlarının eğitim faaliyetleri (1920-1960). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Başgil, A. (2010). Türk milliyetçiliği doğuşu, manası, gayesi ve vasıfları. İkinci Türk Tarih Kongresi (ss. 983-995). İstanbul: Türk Tarih Kurumu.
• Başgöz, İ. (1995). Türkiye’nin eğitim çıkmazı ve Atatürk. Ankara: Başbakanlık.
• Binbaşıoğlu, C. (1999). Cumhuriyet dönemi eğitim bilimleri tarihi. Ankara: Öğretmen Hüseyin Hüsnü Tekışık Eğitim Araştırma-Geliştirme.
• Binbaşıoğlu, C. (2009). Başlangıçtan günümüze Türk eğitim tarihi. Ankara: Anı.
• Copeaux, E. (2016). Tarih ders kitaplarında (1931-1993) Türk tarih tezinden Türk-İslam sentezine (A. Berktay, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Çalen, M.K. (2017). Erken modern Türk tarihçileri ve Ahmet Refik (Altınay). A. Şimşek (Ed.), Türk Tarihçileri (ss. 45-61). Ankara: Pegem.
• Çankaya, A. (1968-1969). Yeni mülkiye tarihi ve mülkiyeliler (Cilt 4). Ankara: Mars.
• Çavlı, E.A. (1918, 13 Temmuz). Tarih usulüne dair. Yeni Mecmua. Sayı 352. ss. 514-517.
• Çavlı, E.A. (1927). Türk çocuklarına tarih dersleri. İstanbul: Akşam.
• Çavlı, E.A. (1941, 10 Haziran). Medeniyet ve vesika. Tasvir-i Efkâr, 3.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi. (1924, 11 Aralık). 180-9-0-0/48-244-18.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi. (1926, 20 Nisan). 180-9-0-0/107-523-47.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi. (1926, 27 Mayıs). 180-9-0-0/224-1117-12.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi. (1331, 4 Şaban). 439-78.
• Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi. (1932, 12 Nisan). 8364.57757.2.
• Dilek, D. (2002). Tarih derslerinde öğrenme ve düşünce gelişimi (2. Baskı). Ankara: Pegem.
• Duru, K.N. (1943, 15 Şubat). II. maarif şûrası. Ulus, s. 2.
• Ergin, O.N. (1943). Türkiye maarif tarihi. Cilt 5. İstanbul: Osmanbey.
• Ersanlı, B. (2021). İktidar ve tarih Türkiye’de “resmi tarih” tezinin oluşumu (1929-1937). İstanbul: İletişim.
• Geçmişten Günümüze Millî Eğitim Şûraları. (2023). Erişim (27.10.2024): https://ttkb.meb.gov.tr/www/gecmisten-gunumuze-mill-egitim-sralari/icerik/328
• Güler, A. (2004). Türk eğitim politikalarının tarihsel süreci. Ankara: Yeryüzü.
• Gürkan, H. (2017). Türkiyede tarih öğretimi ilköğretim ders kitapları (1869-1950). Adana: Karahan.
• Hanotaux, G. (1932). Tarih ve müverrihler (A.R. Altınay, Çev.). İstanbul: Kanaat.
• İnan, A. (1939). Atatürk ve tarih tezi. Belleten, 3(10), ss. 243-246.
• İnan, A. (1989). Atatürk’ten Mektuplar (2. Baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• İnan, A. (2020). Türkiye Cumhuriyeti ve Türk devrimi (6. Baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Kaplan, İ. (2019). Türkiye’de milli eğitim ideolojisi (8. Baskı). İstanbul: İletişim.
• Katırcıoğlu, M. (1936, 4 Temmuz). Bir konferans dolayısile. Ağaç, Sayı 14. s. 6.
• Keskin, M. (1999). Atatürk’ün millet ve milliyetçilik anlayışı. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Kılıç, Z. ve Güven, S. (2017). Tür millî eğitim şûralarında alınan kararların incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmala Dergisi, 10(53), ss. 588-599.
• Kırpık, G. ve Tokdemir, M.A. (2020). Talim ve terbiye kurulu kararları. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Koçu, R.E. (1965). Çavlı, Emin Âli. İstanbul Ansiklopedisi. 7. Cilt, ss. 3786-3787.
• Mansel, A.M., Baysun, C. ve Karal, E.Z. (1945). İlk çağ tarihi. İstanbul: Millî Eğitim.
• Müezzinoğlu, E. (2012). Bir ittihatçı eğitimci Ahmet Şükrü Bey (Yayımlanmamış doktora tezi). Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Nesin, A. (1988). Böyle gelmiş böyle gitmez: yokuşun başı (3. Baskı). İstanbul: Adam.
• Oral, M. (2015). Türk ulusunun inşası ortak tarih söylemi. İstanbul: Yeni İnsan.
• Ortaç, Y.Z. (1966). Bizim yokuş. İstanbul: Akbaba.
• Özalp, R & Ataünal, A. (1983). Milli Eğitimde Kongreler ve Şuralar, Cumhuriyet Döneminde Eğitim. İstanbul; MEB Yayınları, ss 105-140.
• Safa, P. (1949, 23 Ağustos). Öğrencinin ihtiyaçları ve programlar. Ulus, s. 1.
• Safa, P. (2010). Türk İnkılabına Bakışlar. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Sakaoğlu, N. (2018). Türkiye eğitim tarihi 11-20. yüzyıllar. İstanbul: Alfa.
• Sarıhan, Z. (2009). 1921 maarif kongresi. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Sarıhan, Z. (2013). Millî Mücadelede maarif ordusu. İstanbul: Tarihçi.
• Sevük, İ.H. (2008). Atatürk’le beraber. Haz. Lütfü Tınç. İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Şahingöz, M. (2002). Millî Mücadele’de protesto ve mitingler. H.C. Güzel, K. Çiçek ve S. Koca (Ed.), Türkler (ss.726-744). Ankara: Yeni Türkiye.
• Şapolyo, E.B. (1967). Mustafa Kemal Paşa ve millî mücadelenin iç alemi. İstanbul: İnkılap ve Aka.
• Taşlı, H.O. (2021, 12 Temmuz). Bir asır önce başlayan bir gelenek: birinci maarif (eğitim) kongresi. Cumhuriyet, s. 2.
• Topçu, N. (1970). Türkiye’nin maarif davası. İstanbul: Hareket.
• Turan, Ş. (2010). Türk devrim tarihi III. Ankara: Bilgi.
• T.C. Maarif Vekilliği. (1939). Birinci maarif şûrası. Ankara: Maarif Vekilliği.
• T.C. Maarif Vekilliği Tebliğler Dergisi. (1942, 7 Eylül). 5(188).
• T.C. Millî Eğitim Bakanlığı. (1990a). İkinci maarif şûrası. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• T.C. Millî Eğitim Bakanlığı. (1990b). Dördüncü maarif şûrası. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi (1943, 30 Ağustos). 6(239).
• T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi. (1948, 26 Temmuz). 11(496).
• T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi. (1948, 23 Ağustos). 11(500).
• T.C. Resmî Gazete. (1946, 15 Haziran). Kanun No: 4926, Sayı 6334.
• Ülken, H.Z. (1969, 14 Ocak). Elli yıllık hoca Emin Âli Çavlı. Cumhuriyet, s. 2.
• Ülken, H.Z. (1992). Türkiye’de çağdaş düşünce tarihi (3. Baskı). İstanbul: Ülken.
• Yalçın, D., Akbıyık, Y., Akbulut. D.A., Balcıoğlu. M., Köstüklü. N., Süslü. A., Turan. R., Eraslan. C. Ve Tural. M.A. (2014). Türkiye Cumhuriyeti tarihi I. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Yavuz, Fehmi. (1972). Anılarım. Ankara: Mülkiyeliler Birliği Vakfı.
• Yiğit, A.A. (1992). İnönü dönemi eğitim ve kültür politikası. İstanbul: Boğaziçi.
• Yücel, H.Â. (1974). Kültür üzerine düşünceler. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür.