A Look to the Subject of Wasl and Fasl in Balagha from the Turkish Conceptual Framework: Coordinating Conjunction Clauses

Year 2019, Volume: 5 Issue: 2, 1367 - 1392, 31.12.2019

Yakup Kızılkaya

Abstract

The subject of fasl and wasl is
an important part of the al-maʿāni field of
Balagha, which deals with the connecting styles of sentences in relation to the
reference subject of nahw. On this subject, a group of concepts and the basis
for the conjunction of sentences have been formed with regard to the meaning
relations between sentences. The sentences addressed by this subject are not
sentences that have cause-effect, contrast, comparison etc. relations between
each other, but they are sentences which come consecutively and contribute to
the formation of a paragraph. These sentences are ordered with the conjunction waw
which has no meaning but only functions as a conjunction, or without any
conjunctions. In the modern period, punctuation marks are used between
sentences that are ordered without any conjunctions. The subject of wasl and
fasl explains the connection of sentences and the basis of conjunctions within
its own concepts and systematic. However, the equivalents of such sentences and
of the case of conjunction between these sentences in Turkish grammar have not
been discussed. In a part of the study, Turkish conceptual equivalent of this
subject is theoretically discussed and it is determined that they are
coordinating conjunction clauses. In the other part of the study, the sentences
mentioned in the fasl-wasl subject are addressed with a new perspective moving
from the Turkish grammar. Since the coordinating conjunction clauses are
related to punctuation marks, the relation between the sentences in the subject
of fasl-wasl and these marks is elucidated. 

Keywords

Arabic language and rhetoric, coordinating conjunction clause

Belagatın Fasıl ve Vasıl Konusuna Türkçe Kavramsal Çerçeveden Bir Bakış: Sıralı Bağlı Cümleler

Abstract

Fasıl
ve vasıl konusu, nahvin atıf konusuyla da ilişkili olarak cümlelerin bağlanma
hususunu ele alan belagatın me‘ânî alanının önemli bir konusudur. Bu konuda,
cümleler arasındaki anlam ilişkilerine dair bir takım kavramlar geliştirilmiş,
cümlelerin bağlanmasıyla ilgili esaslar oluşturulmuştur. Bu konunun ele aldığı
cümleler, aralarında sebep-sonuç, zıtlık, karşılaştırma vb. anlam ilişkileri
bulunan cümleler değil, bu tür anlam ilişkileri dışında art arda gelen ve
paragrafın oluşumuna katkı sunan cümlelerdir. Bu cümleler, bağlama dışında
başka bir anlamı olmayan vav bağlacıyla veya bağlaçsız biçimde
sıralanır. Bağlaçsız sıralanan cümleler arasında modern dönemde noktalama
işaretleri kullanılmaktadır. Fasıl ve vasıl konusu kendi kavramları ve sistematiği
içerisinde cümlelerin bağlanmasını ve bağlanma esaslarını açıklamaktadır. Ancak
bu tür cümlelerin ve bunların bağlanma konusunun Türkçe dilbilgisindeki
karşılığı tartışılmamıştır. Çalışmanın bir kısmında bu konunun Türkçe kavramsal
karşılığı teorik olarak tartışılmakta ve sıralı bağlı cümleler olduğu tespiti
yapılmaktadır. Çalışmanın diğer kısmında ise fasıl ve vasıl konusunda ele
alınan cümleler Türkçe dilbilgisi perspektifinden hareketle yeni bir bakışla
sunulmaktadır. Sıralı bağlı cümlelerin noktalama işaretleriyle ilişkisi olduğundan
fasıl ve vasıl konusundaki cümlelerin bu işaretlerle olan ilişkisi de açıklığa
kavuşturulmaktadır. 

Keywords

Bağlı cümle, sıralı cümle, atıf, bağlaç, edat, fasıl, vasıl

References

• Abâde, Muhammed İbrahim. el-Cumletu’l-Arabiyye mukevvenâtuhâ envâuhâ tahlîluhâ. Kahire: Mektebetu’l-edeb, 2001.
• Abbâs, Fâdıl Hasan. el-Belağa funûnuhâ ve efnânuhâ ‘ilmu’l-me ‘ânî. 4. Baskı. Ürdün: Dâru’l-furkân, 1997.
• Akbaş, Y. Fatih. Belâgat Meânî-Beyân-Bedî‘. İstanbul: Cantaş, 2017.
• Akçakoca, Yusuf. Arap Dili Sözdiziminin Anlanbilim Boyutu –Cümle Ögeleri, Kurgusu ve Anlam-. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2019.
• Akyüz, Zafer. Fadl Hasan Abbâs ve Belâgat İlmindeki Yeri. Atatürk Üniversitesi, Doktora Tezi, 2019.
• Ateş, Süleyman. Kur’ân-ı Kerim ve Yüce Meâli. Ankara: Meteksan, ts.
• Banguoğlu, Tahsin. Türkçenin Grameri. İstanbul: Baha Matbaası, 1974.
• Bâna‘me, ‘Âdil b. Ahmed b. Sâlim. Binâu’l-cumle ‘inde Mustafa Sâdık er-Râfi‘î min hilâli kitâbihi Evrâki’l-vurd. 2 Cilt. Câmi‘atu ummi’l-kurâ, Yüksek Lisans Tezi, 2000.
• Bilgegil, M. Kaya. Edebiyat Bilgi ve Teorileri. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınevi, 2015.
• Bilgegil, M. Kaya. Türkçe Dilbilgisi. 2. Baskı. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınevi, 2014.
• Bilmuhtâr, Esmâ – Şerâfet, Fatîma. el-Fasl ve’l-vasl fi’l-Kur’âni’l-Kerîm dirâse lisâniyye nassiyye sûretu’ş-Şu‘arâ enmûzecen. Cami‘atu Abdurrahmân Mîra, Yüksel Lisans Tezi, 2016.
• Bolelli, Nusrettin. Belâgat Beyân- Meânî-Bedî‘ İlimleri Arap Edebiyatı. 5. Baskı. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2009.
• Bulut, Ali. Belâgat Meânî-Beyân-Bedî‘. 6. Baskı. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2017.
• Bulhasâyim, Târık. Nizâmu’l-fasl ve’l-vasl beyne’l-belâga ve’n-nahv. Câmi‘atu’l-ihve Mentûrî, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Cârim, Ali – Emîn, Mustafa. el-Belâgatu’l-vâdıha. Lübnan: Müessetu’r-risâle, 2015.
• Cuneyd, Nûhu’l-evvel. “er-Ravâbıt ve’l-ittisâgun nassî: Dirâse nassiyye li devri’r-ravâbıt fî tahdidi temâsuki’n-nassi’l-Arabî nass sahafî nemûzecen” el-Mu’temeru’d-devlî li’l- lugati’l-Arabiyye (Dubai 2014), 1-16.
• Çantay, Hasan Basri. Ku’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm. İstanbul: Y.y., 1984.
• Decnî, Fethî Abdulfettah. el-Cumletu’n-nahviyye neşeten ve tatavvuran ve i‘râben. Kuveyt: Mektebetu’l-felâh, 1987.
• Delice, H. İbrahim. “Yapı Açısından Cümle Sorunu” Turkish Studies 7/3 (Summer 2012): 871-876.
• Demir, Necati. Türkçe Cümle Bilgisi. Ankara: Altınordu Yayınları, 2019.
• Derviş, Muhyiddin. İ‘râbu’l-Kur’ân ve beyânuh. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-irşâd, 1992.
• Diyanet İşleri Başkanlığı. Kur’an-ı Kerim Meâli. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2012.
• Ediskun, Haydar. Türk Dilbilgisi Sesbilgisi-Biçimbilgisi-Cümlebilgisi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1999.
• Enîs, İbrahim. Min esrâri’l-‘Arabiyye. 3. Baskı. Kahire: Mektebetu’l-enclû el-Mısriyye, 1966.
• Gencan, Tahir Neşat. Dilbilgisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1979.
• Hamûz, Abdulfettah Ahmed. Fennu’t-terkîm fi’l-Arabiyye usûluh ve ‘alâmâtuh. Ürdün: Dâru ‘Ammâr, 1991.
• Hengirmen, Mehmet. Türkçe Dilbilgisi. Ankara: Engin Yayınevi, 2015.
• Hepçilingirler, Feyza. Türkçe Dilbilgisi. 10. Baskı. İstanbul: Pasifik Ofset, 2018.
• Hâşimî, Ahmed. Cevâhiru’l-belâga fi’l-me‘ânî ve’l-beyân ve’l-bedi‘. Beyrut: el-Mektebetu’l-‘asriyye, 1999.
• İbn ‘Akîl, Bahâuddîn Abdullah. Şerhu İbn ‘Akîl ‘alâ Elfiye. Thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. 4 Cilt. Kahire: Dâru Mısr, 1980.
• İbn Cinnî, Ebu’l-Feth Osman. Sırru sınâ‘ati’l-i‘râb. 2 Cilt. Thk. Hasan Handâvî. Şam: Dâru’l-kalem, 1993.
• İbn Hişâm, Cemaleddin el-Ensârî. Muğni’l-lebîb ‘an kutubi’l-e‘ârib. Thk. Mazin Mubarek – Muhammed Ali Hamdullah. Şam: Dâru’l-fikr, 1964.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdullah b. Cemâleddin el-Ensârî. Şerhu Katri’n-nedâ ve belli’s-sadâ. Lübnan: el-Mektebetu’l-asriyye, 2013.
• İbn Ya‘îş, Muvaffakuddin Ebu’l-bekâ Ya‘îş b. Ali el-Mevsılî. Şerhu’l-Mufassal. Thk. Emîl Bedî‘ Yakub. 6 Cilt. Lübnan: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, 2001.
• İmer, Kamile, vdğr. Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, 2011.
• Kabâve, Fahreddin. İ‘râbu’l-cümel ve eşbâhu’l-cümel. Halep: Dâru’l-kalem, 1989.
• Karaağaç, Günay. Türkçenin Dil Bilgisi. 3. Baskı. Ankara: Akçağ Yayınları, 2016.
• Karâdî, Fethî Ramazân. “Âlâmatü’t-terkîm bahs fi eşkâlihâ ve mevâdi‘iâ” Fikr ve ibdâ‘ 69 (Temmuz 2012): 427-445.
• Karahan, Leyla. “Türkçede Birleşik Cümle Problemi”. Türk Dili 505 (1994): 19-23.
• Karahan, Leyla. Türkçede Söz Dizimi. Ankara: Akçağ Yay, 2010.
• Korkmaz, Zeynep. Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi. 5. Baskı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2017.
• Lâşin, Abdulfettah. et-Terâkîbu’n-nahviyye mine’l-vicheti’l-belâğiyye ‘inde Abdulkahir. Suudi Arabistan: Dâru’l-merîn, 1980.
• Mahzûmî, Mehdî. fi’n-Nahvi’l-Arabî nakd ve tevcih. 3. Baskı. Lübnan: Dâru’r-râidi’l-Arabî, 1986.
• Murâdî, Hasan b. Kasım. el-Cene’d-dânî fî hurûfi’l-meânî. Thk. Fahrettin Kabâve - Muhammed Nedim Fâdıl. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, 1992.
• Naci, Muallim. Istılahât-ı Edebiyye. İstanbul: A. Asaduryan Matbaası, 1891.
• Özek, Ali, v. dğr. Kur’ân-ı Kerim ve Türkçe Açıklamalı Meâli. Medine: Mushaf Basım Kurumu, ts.
• Rasul, Karzan Mohammed. Nahiv ve Belâgat İlimleri Açısından Fasl/Vasl Olguları ve Metnin Yorumlanmasındaki Etkileri (en-Nevevîʼnin Erbaîn’i Örneği). Bingöl Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Sa‘diyye, Na‘îme. “er-Rabt hurûfuhu ve me‘ânîhâ fi’l-ebniyeti’l-lugaviyye min manzûri’l-lisâniyyâti’l-hadîse” Mecelletu ‘ulûmi’l-luga ve âdâbuhâ 7/8 (2015): 102-119.
• Sâmerrâî, Fâdıl Salih. el-Cumletu’l-Arabiyye te’lîfuhâ ve aksâmuhâ. Ürdün: Dâru’l-fikr, 2007.
• Sekkâkî, Ebû Yakub Yusuf b. Ebî Bekr Muhammed b. Ali. Miftâhu’l-‘ulûm. Thk. Naim Zerzûr. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, 1987.
• Selîtî, Firâs Muhammed Mustafa. “Eseru bernâmec talîmî fî tahsîni istihdâmi edevâti’r-rabti’l-murakkebe” Mecelletu câmi‘ati’l-Kudus li’l-ebhâs ve’d-dırâsâti’t-terbeviyye ve’n- nefsiyye 1/3 (2013): 83-108.
• Sevinç, Rıfat Resul. “Belâğatta Fasıl-Vaslın Genel Kuralları ve “Vâv” ın Kullanımı”. Ekev Akademi Dergisi 21/69 (Kiş 2017): 53-88.
• Suyûtî, Celaluddin Abdurrahman Ebû Bekr. Hem‘u’l-hevâmi‘ fî şerhi cem‘i’l-cevâmi‘. Thk. Ahmed Şemsuddin. 3 Cilt. Lübnan: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, 1998.
• Toparlı, Recep, vdğr. Türk Dili. Sivas: Seyran Yayınları, ts.
• Vardar, Berke, v. dğr. Dilbilim ve Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Sevinç Basımevi, 1980.
• Zeki, Ahmed. et-Terkîm ve ‘alâmâtuhu fi’l-luğati’l-Arabiyye Kâhire: Kelimât li’t-terceme ve’n-neşr, 2013.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer. el-Mufassal fî ‘ilmi’l-Arabiyye. Thk. Fahr Salih Kadâre, Amman: Daru Ammar, 2004.
• Zihni, Hacı Mehmed. el-Muntahab ve’l-muktadab. İstanbul: Marifet Yayınları, 2014.