نظرات اقتصادية في حماية الإسلام للبيئة

Year 2020, Volume: 6 Issue: 1, 13 - 47, 30.06.2020

Ahmad Hersh

Abstract

هدفت الدراسة إلى بيان اهتمام الشريعة الإسلامية بالبيئة ببعديه الفقهي والاقتصادي، ومدى حرصها على مقدرات الأمة ومواردها، كما أظهرت الدراسة بتتبعها للنصوص الشرعية واستقرائها لعدد منها مدى اهتمام التشريعات الإسلامية بحماية الموارد والحرص عليها وتنميتها والاعتناء بها لتحقيق الأهداف الاقتصادية والبيئية المرجوة.
واعتنت الدراسة بالبعد الاقتصادي للتوجيهات الشرعية وأثرها في حماية الموارد ومقدرات الأمة بما يحقق الحفاظ على البيئة والاستفادة منها والوصول إلى غاية الانتفاع من مقدراتها دون سرف ولا مخيلة ولا كبر ولا إضاعة مال ولا إضرار بالنفس أو بالغير أو بالبيئة.
واهتمت الدراسة بالنصوص القرآنية والسنة المطهّرة والآراء الفقهية ذات الصلة، التي أظهرت أنّ مبادئ الإسلام وتشريعاته تحث على الاهتمام بالبيئة والعناية بها بما يحقق تنمية اقتصادية واجتماعية.
وخلصت الدراسة إلى حرص التشريع الإسلامي على القصد في الاستهلاك والحث على التنمية وعمارة الأرض والحفاظ على مقدرات الأمة ومواردها بما يحقق نفعا لاقتصاديات الأمة ونموا وتنمية مستدامة.

Keywords

البيئة, الموارد, المخلفات, الاقتصاد الإسلامي, الفقه

Economic looks at protecting Islam to the environment

Abstract

The study aimed at demonstrating the Islamic Sharia's interest in the environment in its jurisprudential and economic dimensions, and its keenness on the nation's capabilities and resources.
The study focused on the economic dimension of the Islamic directives and their impact on the protection of resources and the capabilities of the nation to achieve the preservation of the environment and benefit from them and access to the use of their capabilities without disregard and no large and no waste of money and self-harm or others or the environment.
The study focused on the Qur'anic texts, the purified Sunnah and the re-levant jurisprudential views, which showed that the principles of Islam and its legislation urges attention to the environment and care for it to achieve economic and social development.
The study concluded that Islamic legislation is keen on intent on con-sumption, urging development and land architecture and preserving the capabilities and resources of the nation in a way that will benefit the nation's economies, growth and sustainable development.

Keywords

Environment, Resources, Waste, Islamic Economy

İslam Çevre Bilincinin İktisadi Yönleri

Abstract

Çalışma İslam hukukunun çevre ve toplumların sahip olduğu tabi kay-nakları koruma konusunda öngördüğü düzenlemelerin fıkhi ve iktisadi boyutunu açıklamayı hedef almaktadır. Araştırmamız esnasında inceledeğimiz temel dini metinler ve bunlar arasında yaptığımız karşılaştırmalar bize İslam hukukunun çevreyi ve tabi kaynakları koruma ve geliştirmeye yönelik düzenlemelere sahip olduğunu ortaya koymaktadır.
Bu çalışma gösteriyor ki İslam'ın ilkeleri ve şeriat çevreye önem vermeye, özen göstermeye, tüketimde orta yolu gözetmeye ve israf yapmamaya davet etmektedir. Aynı şekilde kalkınmaya ve yeryüzünü imar etmeye ve ekonomik yararlarını gerçekleştirecek şekilde ümmetin kaynaklarını korumaya da davet etmektedir.

Keywords

Çevre, Kaynaklar, Atıklar, İslam İktisadı

References

• Ensârî, Ebû Yahyâ Zekeriya. Şerhu ravdi’t-tâlib min esna’l-metâlib. Kâhire: el-Mektebetu’l-İslâmiyye, ts.
• Elbânî, Muhammed Nâsır. Sahîhu’t-terğîb ve’t-terhîb. 5. Baskı. Riyâd: Mektebetu’l-meârif, ts.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâil. el-Edebu’l-müfred. Thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. 3. Baskı. Beyrût: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1409/1989.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâil. Sahîhu’l-Buhârî. Thk. Muhammed Zehîr en-Nâsır (Şerh ve Ta‘lîk: Mustafa el-Buğâ). Beyrût: Dâru Tavki’n-Necât, 1422.
• Brown, Lester R. İktisâdu’l-Bîeti: iktisâdun Cedidun li-kevkebi’l-arz. Trc. Ahmed Emîn el-Ceml. Kâhire: Me‘hedu siyâsati kevkebi’l-arz/ el- Cem‘iyyetu’l-Mısriyye li-neşri’l-ma‘rifeti ve’s- sekâfeti’l-âlemiyye, 2003.
• Bernehâbûrî, Nizâmu’d-dîn, ve Diğerleri. El- Fetâvâ’l-Hindiyye. 2. Baskı. Kâhire: el-Matbatu’l-Kubrâ, 1310.
• Elhamd, Raşîd, es-Sabârînî ve Muhammed Saîd. El-Bîetü ve müşkilatühâ. Kuvety: Silsiletü Kütübi âlemi’l-ma‘rife- el-Meclisu’l-Vatanî li’s-Sekâfeti,1979.
• Hattâbî, Ebû SüleymanHamd b. Muhammed el-Bistî. Mealimu’s-Sünen Şerhu Süneni Ebî Dâvûd. Haleb: el-Mataabatu’l-İlmiyye, 1351/1932.
• Sâmerrâîyy, Mehdî Sâlih. el-Hifâz ala’l-Bîeti fî’l-usûri’l-arabiyyeti’l-İslâmiyye: Teşrîan ve Tatbîkan. Ammân: Dâru Cerîr, 2005.
• Sicistânî, Ebû Dâvûd Süleymân b. El-Eş‘as. Sünenu Ebî Dâvûd. Thk. Şuayb Arnavûd-Muhammed Kâmil Karâbîlî. Dımeşk: Daru’r-Risâleti’l-âlemiyye, 2009.
• Ramazân, Muhammed Abdulvehhâb. “et-Tâkatu ve zâhiratu tağayyuri’l-münâhi”. Mecelletü’n-Nıft ve’t-teâvuni’l-Arabî (OPEC). 25/90 (Haziran 1999):157.
• Sâbir, Muhammed. El-İnsân ve televvusu’l- bîeti. Riyâd: el-idâretu’l-âmme li’teviyei’l-ilmiyye
• Saîdî, Abdullah. “Dirâsetun fî ba‘di’l-i‘tibârâti’l- iktisâdiyyeti li-müşkileti’l-ihlâl bi-t-tevâzuni’l- bîiyyeti” Mu‘temeru: nahve devrin faâlin lil-kânûnî fî himâyeti’l-Bîeti (el-İmârâtu’l- Arabiyyetu’l-müttehide, 2-4 Mayıs 1999), Külliyetu’ş-şeria bi’t-teavun ma’l- heyheti’l-ittihâdiyye ve Hey’etu ebhâsi’l-bîeti ve’l- hayâti’l-fıtriyye ve tenmiyetihâ ve Bernâmecu’l- Umemi’l-müttehideti’l-İnmâî.
• Sanânî, Ebû Bekir Abdurrezzâk b. Hemmâm. Musannef. Thk. Habîburrâhmân el-Azamî. 2. Baskı. Beyrût: el-Meclisu’l-ilmiyyu/ el-Mektebetu’l-İslâmî, 1403.
• Tabarânî, Süleymân b. Ahmed. El-Mu‘cemu’l-Kebîr. 2. Baskı. Kâhire: Mektebetu İbn Teymiyye, ts.
• Abderabbeh, Muhammed Abdulkerîm Alî. Mukaddimetun fî iktisâdâti’l-bîeti. el-İmârât: min Silsileti âlemi'l-Bîeti, 2003.
• Abdurrâhmân, İbrâhim el-Hilmî. İktisâdiyyâtu’l-Bîeti ve’t-tenmiyeti. Kâhire: Ma‘hed’t-tahdîdi’l-kavmiyyi, 1982.
• Askalânî, Ahmed b. Alî b. Hacer. Fethu’l-Bârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Beyrût: Dâru’l-ma‘rife, 1379.
• ‘Uşmâvî, Abduşşâfî. El-Hisâbâtu’l-kavmiyye el-İktisâdiyyetu’l-Bîiyye. Kâhire el-Lecnetu’l-iktisâdiyye li-ğarbey Âsiyâ, 2007.
• Fıkhî, Muhammed Abdulkâdir. “Rü’yetun İslâmiyyetun li-‘iadeti tesnî’l-nüfâyât” Mecelletu’l- va‘yi’l-İslâmiyyi. 532/2 (Eylül 2010).
• İbn Kudâme, Muvaffaku’d-Dîn Abdullah b. Ahmed. el-Muğnî. Beyrût: Dâru ihyâi’t-turâsi’l-Arabî, 1405/1985.
• Karâfî, Ebu’l-Abbâs Şihâbuddin Ahmed el- Mâlikî. ez-Zehîra. Thk. Muhammed Hiccî, Saîd ‘Arâb ve Muhammed Ebû Habze. Beyrût: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî., 1994.
• Murâdî en-Nahvî, Ebû Ca‘fer en-Nehhâs. ‘Umdetu’l-Kitâb. Thk. Bisâm Abdulvehhâb el-Cânî. Beyrût: Dâru İbn Hazm, el-Ceffân ve’l-Câbî li’t- tibâati ve’n-eşri, 1425/2003.
• Mecâcî, Mansûr. “el-Medlûlu’l-ilmiyyi ve’l-mefhûmu’l-kânûnî li’t-turâsi’l-ilmiyyi”. Mecelletu’l-Fikr. 5/1 (Mart 2010).
• Müslim, Müslim b. Haccac. Sahîhu Müslim. Thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. Beyrût: Dâru ihyâi’t-turâsi’l-Arabî, 1954.
• İbn Müflih, Muhammed b. Müflih Şemsuddîn el-Makdîsî er-Râmînî. el-Âdâbu’ş-şer‘iyye ve’l- Minahu’l-mer‘iyye. Kâhire: Âlemu’l-kutub, ts..
• Muklid, Ramazân, Ni‘metullah, Ahmed, ‘Âyide ve ‘Afâf. İktisâdiyyâtu’l-mevârid ve’l-bîeti. İskenderiyye: ed-Dâru’l-Câmiyyetu – el-İbrâhîmiyye, 2003.
• İbn Mansûr, Cemâluddin Muhammed b. Mükrim. Lisânu’l-Arab. 2. Baskı. Beyrût: Dâru Sâdır, 1414.
• Elmis, Halîl. el-Bîetu fi’l-fıkhi’l-İslâmiyyi: Vikâyeten ve Tenmiyeten. مجمع الفقه الإسلامي، الدورة 19، الشارقة–الإمارات، نيسان– 2009 .
• Nâsîf, İnân, ‘Umâra ve Hişâm. Mebâdiu iktisâdiyyâti mevâridi’l-Bîeti. İskenderiyye: el- Mektebu’l-Câ ‘miyyu’-hadîs, 2007.
• Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb. El- Müctebâ mi’s-Sünen (es-Sünenu’s-Suğrâ). Thk Abdulfettâh Ebû Ğudde. 2. Baskı. Haleb: Mektebeu’l- matbûâti’l-İslâmiyye, 1407/1986.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddin Yahyâ b. Eşref. el-Minhâç şerhu Sahîhi Müslim. 2. Baskı. Beyrût: Dâru İhyâi’t-turâs, 1392.
• Ennûr, Muhammed Süleymân. “Hükmu’l-istifâdeti mine’l-evrâki’t-tâlife”. Mecelletu’l-Buhûsi’l-İslâmiyyeti’l-muâsıra. 22/2. (Ocak 1997).
• Velvelî, Muhammed b. Ali el-Etîyûbî. Şerhu Suneni’n-Nesâî (Zahîratu’l- ‘Ukbâ fî şerhi’l-Müctebâ). B.y.: Dâru Âli Berûm li’n-neşri ve’t-tevzi, 1424/2003.
• Mecelletu’l-va‘yi’l-İslâmî. 200/2. 1415/1995.
• Karâru mecmeu’l-fıkhi’l-İslâmiyyi’l-devliyy bi-şa’ni’l-istihâleti ve’l-istihlâk fi’l-mevâddi’l-idâfiyye fi’l-ğidâ ve’d-devâ. Karâr: 194 (4/21). Riyâd: 2013. (http://www.iifa- aifi.org/2392.html).
• El-Bîetu ve’l-hifâzu aleyhâ min manzûrin İslâmiyyin. Karâr: 185 (19/11). İmârât: 2009.