Nāsir al-Dīn al-Albānī's Understanding of Ijtihad and Criticism of Sects

Year 2024, Volume: 10 Issue: 2, 455 - 492, 31.12.2024

Hasan Küçükosman

https://doi.org/10.47424/tasavvur.1511756

Abstract

After the death of the Prophet, Muslims continued to apply the rulings deduced from the Qur'an and the Sunnah, and in matters they did not know, they turned to those who were more knowledgeable than themselves. As sects spread in the following period, some people saw this situation as taqlid and ignored the existence of sects. In the discussions that have continued until today, there are those who argue that the door of ijtihad is closed, as well as those who want to expand the boundaries of ijtihad, especially during the periods of decline of Islamic countries. In the discussions that have continued until today, it has been stated that in order to achieve the bliss of this world and the hereafter, taqlid should be abandoned and the Prophetic teaching, which is universal, should be addressed one-to-one. Albānī (d. 1999), who lived in the last century, also put forward some views on the idea of ijtihad and taqlid. Although he opposed taqlid in general, he stated that scholars are tools guiding the Qur'an and Sunnah. Thus, he did not completely condemn taqlid, but criticised adherence to sects by stating that scholars should not be taken as a goal. According to Albānī, what is required for Muslims who cannot reach the level of ijtihad is not taqlīd but ittibā'. Therefore, to live and convey Islam, it should be communicated to both Muslims and non-Muslims not through sectarian perspectives, but by adhering to the Sunnah
Al-Albānī stated that the imams of the sects were not guilty of any offence in this matter and urged the jurists and mujtahids to act without adhering to a sect. However, the scholars affiliated to the sect thought that the ijtihad was hadith-centred and accepted following the sayings of the ulema of the past period within the sect as ittibā, not taqlid. However, al-Albānī acted consistently in his objections and criticisms and drew a moderate path for the reform of the ummah. Although some of his views portrayed him as an extreme scholar, he spent his life in the way of determining and understanding hadith and sunnah.

Keywords

Fıqh, Hadith, Albānī, Taqlid, Ijtihad.

Nâsırüddin el-Elbânî’nin İctihad Anlayışı ve Mezhep Eleştirisi

Abstract

Hz. Peygamber’in vefatından sonra Müslümanlar Kur‘an ve Sünnetten çıkarılan hükümleri uygulamaya devam ederken bilmediği meselelerde ken-dilerinden daha âlim kimselere müracaat etmişlerdir. Sonraki süreçte mez-hepler yayılırken bazı kimseler bu durumu taklid olarak görmüş ve mezhep-lerin varlığını yok saymıştır. Günümüze kadar devam eden tartışmalarda dünya-ahiret saadetine ulaşmak adına taklidin terk edilmesi ve evrensel olan nebevî öğretiye birebir muhatap olmak gerektiği ifade edilmiştir. Geçti-ğimiz asırda yaşayan Elbânî de (ö. 1999) ictihad-taklid düşüncesinde bazı görüşler ortaya koymuştur. Kendisi genel olarak taklide karşı çıkmakla be-raber âlimlerin Kur‘an ve Sünnete yol gösteren birer araç olduğunu belirt-miştir. Böylelikle taklidi tamamen yermemiş ancak âlimlerin gaye edinilme-mesi gerektiğini belirterek mezheplere bağlı kalmayı eleştirmiştir. Elbânî’ye göre ictihad seviyesine ulaşamayan Müslümanlara gereken taklid değil it-tibâdır. Dolayısıyla İslâm’ın yaşanması ve aktarılması için hem Müslüman-lara hem de gayrimüslimlere mezhepler üzerinden değil sünnet merkezli tebliğde bulunulması gerekmektedir. Mezhep imamlarının bu konuda her-hangi bir suçu olmadığını bildiren Elbânî, fakih ve müctehidlerin bir mezhe-be bağlı kalmadan hareket etmelerini istemiştir. Ancak mezhebe bağlı âlim-ler yapılan ictihadların hadis merkezli olduğunu düşünmüş ve mezhep içinde geçmiş dönem ulemânın sözlerine uymayı taklid olarak değil ittibâ olarak kabul etmişlerdir. Ancak Elbânî itiraz ve eleştirilerinde tutarlı bir şe-kilde hareket etmiş ve ümmetin ıslahı adına mutedil bir yol çizmiştir. Kimi görüşlerinde aşırı bir âlim portresi çizmiş olsa da ömrünü hadis ve sünnetin tespit ve anlaşılması yolunda geçirmiştir.

Keywords

Fıkıh, Hadis, Elbânî, Taklid, İctihad

References

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî. Müsne-dü’l-İmâm Ahmed b. Hanbel. thk. Şuayb el-Arnavut, Adil Mürşid. I-L Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• Alî b. Hüsâmiddîn b. Abdilmelik b. Kadîhân el-Müttakī el, Müttakī el-Hindî. Kenzü’l-ʿummâl fî süneni’l-akvâl ve’l-efʿâl. 16 Cilt. Müessesetü’r-Risâle, 5. Basım, 1981.
• Ali el-Kârî, Ebü’l-Hasen Nûruddîn Ali b. Sultan Muhammed el-Herevî. Mirkâtü’l-mefâtîh şerhu Mişkâtü’l- mesâbîh. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-fikr, 2002.
• Âl-i Nu’mân, Şâdi b. Muhammed b. Sâlim. Câmiu turâsi Allameti’l-Elbânî fi’l-menheci ve’l-ahdâsi’l-kübrâ. 12 Cilt. San’a: Merkezü’n-nu’man li’l-buhus ve’d-dirâsati’l-İslâmiyye, 2011.
• Âl-i Nu’mân, Şâdi b. Muhammed b. Sâlim. Câmiu’t-turâsi’l-Elbânî fi’l-fıkh. 17 Cilt. San’a: Merkezü’n-nu’man li’l- buhus ve’d-dirâsati’l-İslâmiyye, 2015.
• Âmidî, Seyfeddin. el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm. 4 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-İslâmî, 1982.
• Aslan, Bedri. “Nasırüddin el-Elbânî’nin Taklid ve Mezhep Telakkisi”. İslâm Düşüncesinde Eleştiri Kültürü ve Tahammül Ahlâkı IV. ed. Murat Serdar - Abdullah Arca. İstanbul: İslami İlimler Araştırma Vakfı, 2022.
• Ateş, Mustafa. “Taklid-İctihad Kavramları Bağlamında İbn Âbidîn’in Ta-bakâtü’l-Fukahâ’ya Dair Özgün Yaklaşımı”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 33 (2019), 547-570.
• Aynî, Ebû Muhammed Bedreddin. Umdetü’l-kārî fî şerhi Sahîhi’l-Buhârî. 13 Cilt. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000.
• Bardakoğlu, Ali. “İstishâb”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 376-381. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil b. İbrâhîm el-Cuʿfî. el-Câmiʿu’s-sahîh. thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır. 9 Cilt. yy: Dâru Tav-ku’n-Necât, 2001.
• Bûtî, Muhammed Said Ramazan el-. el-Lâ Mezhebiyye ahteru bidatin tuheddi-du’ş-Şerîata’l-İslâmiyye. Şam: Dâru’l-Fârâbî, 2005.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahman. es-Sünen. thk. Hüseyin Selîm Esed. 4 Cilt. Riyâd: Dâru’l- Muğnî, 2000.
• Davudoğlu, Ahmed. Fıkıh Usûlü Dersleri İstanbul: Şamil Yayınevi, 2023.
• Debûsî, Ebû Zeyd Ubeydullâh. Takvîmü’l-edille. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001.
• Dihlevî, Şah Veliyyullah. Hüccetullāhi’l-Bâliga. thk. Seyyid Sâbık. 2 Cilt. Bey-rut: Dârü’l-Cîl, 2005.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. es-Sünen. Bey-rut: Müessesetü’r-Risale, 2010.
• Ebû Yûsuf, Ya‘kūb b. İbrâhim b. Habîb b. Sa‘d el-Kûfî. er-Red’ alâ siyeri’l-Evzâî. Haydarabad: Lecnetü İhyai’l- Mearif en-Nu’maniyye, 1938.
• Elbânî, Muhammed Nâsırüddin. Aslu sıfati salâti’n-Nebi. 3 Cilt. Riyad: Mek-tebetü’l-Maârif, 2006.
• Elbânî, Muhammed Nâsırüddin. Cilbâbü’l-mer’eti’l-müslimeti fi’l-Kitâbi ve’s-Sünneti. Riyad: Dârü’s-Selâm li’n- neşri ve’t-tevzî, 3. Basım, 2002.
• Elbânî, Muhammed Nâsırüddin. Durûs li’ş-Şeyhi’l-Elbânî. 36 Cilt. ts. http://www.islamweb.net
• Elbânî, Muhammed Nâsırüddin. el-Hadîsü hüccetün bi-nefsihî fi’l-ʿakāʾid ve’l-ahkâm. Riyad: Mektebetü’l- Maârif, 2005.
• Elbânî, Muhammed Nâsırüddin. el-Hâvî min fetâva Şeyhi’l- Elbânî. ed. Ebû Yûsuf Muhammed b. İbrahim. ilmiyye li’n-neşri ve’t-tevzî, 2001.
• Elbânî, Muhammed Nâsırüddin. er-Red ale’t-Ta’kîbi’l-hasîs li’ş-Şeyh Abdullah el-Habeşî. Dimeşk: Matbaatü’t- Terakkî, 1958.
• Elbânî, Muhammed Nâsırüddin. Keşfu’n-nikâb amma fi kelimâti Ebî Gudde mine’l-ebâtıli ve’l-iftirâat, 1978.
• Elbânî, Muhammed Nâsırüddin. Mevsûatü’l-Elbânî fi’l-akîde. 9 Cilt. San’a: Merkezü’n-nu’man li’l-buhus ve’d- dirâsati’l-İslâmiyye, 2010.
• Elbânî, Muhammed Nâsırüddin. Sıfatü salâti’n-Nebi. Riyâd: Mektebetü’l-Maârif, ts.
• Elbânî, Muhammed Nâsırüddin. Silsiletü’l-ehâdîsi’z-zaʿîfe ve’l-mevzûʿa ve ese-ruhe’s-seyyiʾü fi’l-ümme. 14 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Maârif, 1992.
• Erdoğan, Tunahan. “Hadiste İctihad Kapısı Kapanmış mıdır (V. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi Bildiriler Kitabı-III)”. İstanbul: İlmi Etüdler Derneği, 2016.
• Ertaş, Hikmetullah. “El-Elbânî’nin Buhârî Tenkitleri”. Mevzu – Sosyal Bilim-ler Dergisi 2 (2019), 215-236.
• Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kūb b. Muhammed. el-Ḳāmûsü’l-muḥîṭ. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2005.
• Gazzâlî, Hüccetü’l-İslâm Ebû Hâmid. el-Müstasfâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş, Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 12. Basım, 2011.
• Hatiboğlu, İbrahim. “Nâsirüddin el-Elbânî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm An-siklopedisi (DİA). 32/403-405. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdilazîz el-Hüseynî ed-Dımaşkî. Hâşiyetü Reddi’l-muhtâr ʿale’d- Dürri’l-muhtâr. 6 Cilt. Beyrut: Şirketü Mektebetü Matbaatü Mustafa el-Bâbi’l-Halebî, 2. Basım, 1966.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed b. Ali ez-Zahiri. el-Muhallâ bi’l-âsâr. 12 Cilt. Beyrut: Darü’l-Fiker, ts.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Şemseddin Ebû Abdullah Muhammed b.Ebû Bekr b. Eyyub. İ’lamu’l-Muvakki’in ‘an Rabbi’l-‘Âlemîn. 6 Cilt. Beyrut: Darü İbn Hazm, 2019.
• İbn Mâce, Muhammed b. Yezid el-Kazvini. es-Sünen (Beşşar). thk. Beşşar Avvad Ma’ruf. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Ceyl, 1998.
• İbnü’s-Salâh, Ebû Amr Takiyyüddin Osman b. Salâhuddîn eş-Şehrezûrî. Ulûmu’l-hadîs. Beyrut: Dârü’l-fiker, 1986.
• Kalaç, Rıdvan. “Sahîh-i Müslim’de Zayıf Olduğu İddia Edilen Rivâyetler Üzerine Bir İnceleme –Elbânî Özelinde-”. İhya Uluslararası İslam Araş-tırmaları Dergisi 7/1 (Ocak 2021), 1-45.
• Kahraman, Abdullah. “Çağdaş Fakîhler İctihad Kapısını Açabildi mi?”, Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 1 (2009), 53-64.
• Karadâvî, Yûsuf. Teysiru’l-fıkhi li’l-müslimi’l-muâsır fi dav’i’l-Kur’âni ve’s-Sünneti Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001
• Karaman, Hayreddin. İslam Hukukunda İçtihad Ankara: Diyanet İşleri Baş-kanlığı Yayınları, 3. Basım, 1985.
• Keskin, Mustafa. “İbn-I Hazm’a Göre Ehl-I Re’y Ve Günümüze Yansımala-rı”. Amasya İlahiyat Dergisi 21 (Aralık 2023), 311-340. https://doi.org/10.18498/amailad.1352110.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyin el-Kuşeyri en-Nisaburi. el-Câmiu’s-Sahîh. thk. Mu-hammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, 1955.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref. İrşâdü tullâbi’l-hakâik ilâ ma’rifeti sü-neni hayri’l-halâik. 2 Cilt. Medine: Mektebetü’l-İman, 1987.
• Saylan, İbrahim. Kaynaklarda Kostantiniyye Rivayetlerinin Tespiti ve Yorumla-nışı. İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları, 2023.
• Sem‘ânî, Ebü’l-Muzaffer. Ḳavâṭıʿu’l-edille fi’l-uṣûl. thk. Muhammed Hasen İsmail eş-Şâfiî. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l- Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî eş-Şâfiî es-. Tedrîbu’r-râvi fî şerhi Takrîbi’n-Nevevî. 2 Cilt. Daru Taybe, ts.
• Şakir, Ahmed Muhammed. el-Bâʿisü’l-hasîs şerhu ihtisâri ulûmi’l-hadîs. Riyad: Dârü’s-Selâm, 2. Basım, 1997.
• Şevkânî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ali. el-Bedrü’t-Tâli‘ bi-meḥâsini men baʿde’l-ḳarni’s-sâbiʿ 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, ts.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre. es-Sünen. thk. Beşşar Avvad Ma’ruf. 6 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Garbi’l- İslâmî, 1996.
• Zehebî, Şemseddin Muhammed b. Ahmed. Siyeru aʿlâmi’n-nübelâʾ. thk. Şu-ayb el-Arnavut, Hüseyin el-Esed. 25 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 3. Basım, 1985.